“Türkiye’deki Suriyeli Mülteci Akademisyen ve Üniversite Öğrencilerinin Durumu, Sorunları ve Beklentileri Araştırması-2017” bulgularına göre, Türkiye’deki Suriyeli üniversite öğrencilerinin Türkiye’de en çok yaşadıkları sorunlar iş bulma, çalışma ve eğitim alanında.
Bu öğrencilerin yaklaşık yüzde 20’si ileride Suriye’ye dönmekten söz ederken, geri kalan yüzde 80’i ya dönmeyeceğini ya da “eğer savaş biter ve istediğim rejim kurulursa” gibi bir durum dışında dönmeyeceğini ifade ediyor.
Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (HUGO) ve İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi (İGAM) işbirliğinde gerçekleştirilen ve sekiz ay süren araştırmada, “nitelikli” olarak tanımlanabilecek Suriyeli mültecilerin durumlarının ortaya konulmasına, sorunlarına, gelecek beklentilerine ve Türkiye toplumu ile olan ilişkilerine yönelik bulgulara ulaşılmaya çalışıldı.
Vatandaşlık / oturma izni
Araştırmanın en çarpıcı bulgularından biri Türkiye’deki Suriyeli üniversite öğrencilerinin T.C. vatandaşlık, çifte vatandaşlık, çalışma izni, ikamet izni seçenekleri içinde en az tercih ettiklerinin T.C. vatandaşlığı olması.
Araştırmada bu durumda “üçüncü ülkeye gidememe endişesi, halen var olunan bazı avantajların kaybedilmesi ve askerlik endişesinin etkili olduğunun söylenebileceği” belirtiliyor.
En fazla istenen ise sürekli ya da uzun süreli oturma izni.
2018'de Suriyeli öğrenci sayısı 20 bini aşacak
Araştırmaya göre, Türkiye’de yükseköğretim sistemi içinde yer alan 14.747 Suriyeli Üniversite öğrenciye dair bulgular anahatlarıyla şöyle...
*Suriyeli öğrenciler Türkiye’de bulunan toplam 108 bin uluslararası öğrenci içinde Azerbaycan’nın ardından ikinci sırada yer alıyor.
*Türkiye’deki toplam uluslararası öğrenci içinde Suriyelilerin oranı yüzde 13,5 civarında.
*Suriyeli öğrencilerin Türkiye’deki toplam 7.1 milyon yükseköğretim öğrencileri içindeki payları binde 2.
*Önümüzdeki seneye üniversiteye gitme potansiyelinde olan Suriyeli öğrenci sayısı 50 bin civarında. Muhtemelen 2018’de Suriyeli öğrencilerin sayısı 20 bini aşacak.
*Türkiye’de 140 farklı üniversitede öğrenim gören Suriyeli üniversite öğrencilerinin yüzde 83’ü lisans, yüzde 8’i yüksek lisans, yüzde 7’si ön lisans ve yüzde 2’si doktora öğrencisi.
*Suriyeli öğrencilerin okudukları bölümlerde sosyal bilimler yüzde 31 ile ilk sırada. Ardından yüzde 24 ile mühendislik, yüzde 12 ile sağlık, yüzde 9 ile sanat bölümleri geliyor.
*Suriyeli öğrencilerin yaklaşık olarak yüzde 20’si burs alıyor. 1200 TL olan burslar öğrenim dönemlerinde Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığı (YTB) tarafından veriliyor.
Burs kaynakları
*2011’den bu yana Suriyeli üniversite öğrencilerine verilen toplam burs sayısı 4001’dir. Bu burslar yüzde 85 oranında AB tarafından yüzde 15 oranında Türkiye tarafından fonlanıyor.
*Türkiye’deki Suriyeli üniversite öğrencilerinin yüzde 45’i Suriye’de üniversiteye gitmişlerden oluşuyor.
*Türkiye’deki Suriyeli üniversite öğrencilerinin Suriyeli arkadaşları ile ilişkisi Türk arkadaşlarına göre neredeyse iki kat daha iyi.
Öğrenim parası
*Suriyelilerin yüzde 24’ü çalışarak, yüzde 48’i aile desteği, yüzde 18’i ise burs ile öğrenim hayatlarını sürdürmektedirler.
*Türkiye’deki Suriyeli üniversite öğrencilerinin yüzde 30’u mezun olunca iş bulacağından emin görünüyor.
*Türkiye’deki Suriyeli üniversite öğrencilerinin yaklaşık yarısı Türkiye’den üçüncü bir ülkeye gitmeyeceğini ifade ediyor. Geri kalan ise imkan bulursa gideceğini belli ediyor.
Türkiye’deki Suriyeli akademisyenler
120’den fazla Suriyeli akademisyen ile yapılan görüşmelere dayanan araştırmanın Türkiye’de bulunan Suriyeli akademisyenlerle ilgili bulgularının öne çıkanları ise şöyle...
*Bu akademisyenlerin büyük bölümü Türkiye yükseköğretim sistemi içine dahil edilmiş. Ancak üniversitelerde görev yapan 392 öğretim elemanına rağmen, halen çalışma imkanı bulamayan çok sayıda akademisyenin olduğu da biliniyor.
*Akademisyenlerin statü, dil ve denklik başta olmak karşılaştıkları sorunlar, verimlerini olumsuz etkiliyor.
*Türkiye’de halen bulunan akademik kadrolar içinde 13 profesör, 15 doçent ve 115 yardımcı doçent yer alıyor.
*Bu grup dışında doktora ve daha üstü derecelere sahip Suriyeli’nin çok az sayıda olduğu ve ciddi bir bölümünün de imkan bulduğunda başka ülkelere gitme eğiliminde oldukları tespit edilmiş.
Türkiye'de kalmaları için teşvik gerekli
*Suriyeli akademisyenlerin önce Türkiye’ye gelseler de bir süre sonra üçüncü ülkelere gittikleri anlaşılıyor. Bu “sosyal sermaye” kaçışının önlenebilmesi için Suriyeli akademisyenlerin Türkiye’de kalmasını sağlayacak teşviklere ihtiyaç var.
* Suriyeli akademisyenlerin en fazla şikayet ettikleri konular statüleri, kendi alanlarında çalışamamak, yoğun bürokrasi ve koordinasyonsuzluk.
*İlahiyat, İslam Bilimleri, Arapça öğreticiliği dışındaki alanlardakilerin Türkiye’den gitme eğilimleri daha fazla. (YY)
Araştırmanın bilgi notuna buradan ulaşabilirsiniz.
Araştırma hakkında |
“Elite Dialogue: Türkiye’deki Suriyeli Mülteci Akademisyen ve Üniversite Öğrencilerinin Durumu, Sorunları ve Beklentileri Araştırması-2017” Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (HUGO) ve İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi (İGAM) işbirliğiyle gerçekleştirildi. HUGO Müdürü Doç. Dr. M. Murat Erdoğan’ın proje yöneticisi olduğu ve raporladığı çalışma, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Yükseköğretim Çalışmaları Merkezi Müdürü Doç. Dr. Armağan Erdoğan ve TOBB-ETÜ Üniversitesi Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Başak Yavçan ile birlikte gerçekleştirildi. Projede Tülin Haji Mohamad, Yudum Kavukçuer ve Gözde Sancı asistan olarak görev yaptı. Araştırma sekiz ay sürdü. Araştırmada Türkiye’de sayılarının 600 civarında olduğu tahmin edilen doktora ve daha üstü akademik derece sahibi olan ve önemli bölümü Türkiye’ye gelmeden önce Suriye’de üniversitelerde öğretim elemanı olarak görev yapmış Suriyeli akademisyenler ve Mart 2017 itibari ile Türkiye üniversitelerinde öğrenim gören 14.747 Suriyeli üniversite öğrencisi hedef gruplar olarak belirlendi. Bu kapsamda, her birinde farklı kişilerden oluşan Suriyeli akademisyenler ile Gaziantep, İstanbul, Ankara ve Mardin’de dört farklı çalıştay gerçekleştirildi. Türkiye’deki Suriyeli 490 üniversite öğrencisi ile kapsamlı bir anket çalışması yapılarak bizzat mültecilerin görüşlerinin, sorunlarının, beklentilerinin ve önerilerinin alınmasına çalışıldı. Ayrıca akademisyenlerle yapılan mülakatlar 20 kısa video söyleşisi ile derlendi ve Suriyeli akademisyenlerin hikâyeleri özetlenmeye çalışıldı. |
