Suriye'de Esad dönemi muhalefetinin seküler ve demokratik kesimlerine yakın bir çizgi izleye gelen merkezi İstanbul'daki çevrimiçi siyasal mecra Enab Baladi salı günü sonuçlanan Suriye Ulusal Diyalog Konferansı'nın bileşimi, yönetimi, hedefleri, toplanma ve görüşme usullerine yönelik çok sert bir değerlendirmeye yer verdi.
***
Ulusal Diyalog Konferansı, [bir araya gelişin] gündem ve uygulamasının Suriye'nin siyasi ve insani krizinin ciddiyetinin gerisinde kaldığını savunan politikacılar ve aktivistlerden önemli eleştiriler aldı. Eleştirmenler, konferansın Suriye'nin geleceğini planlamak için gerçek bir çabadan ziyade sembolik bir jestten ibaret olabileceğinin göstergeleri olarak son dakika davetlerini, kötü yapılandırılmış tartışmaları ve aceleye getirilmiş programını işaret ediyor.
Kuşku uyandıran bir gündem ve hazırlıksız katılımcılar
Pazartesi günü bir tanıtım oturumu ve akşam yemeğiyle başlayıp Salı günü tartışmalara geçilmesi planlanan konferans gündemi, etkinliğin ciddiyeti konusunda kuşkular uyandırıyor. Tartışmalar, geçiş adaleti, anayasa reformları, kurumsal yeniden yapılanma, kişisel özgürlükler, sivil toplum ve ekonomik ilkeleri kapsayan altı çalışma grubuna bölünecek.
Ancak, etkinliğin başlamasından 48 saatten de kısa bir süre önce gönderilen davetlerin son dakika niteliği, özellikle yurtdışında bulunan çağrılıların çoğunun katılmasını engelledi. Eski muhalefet koalisyonu üyesi George Sabra, Atlantik Konseyi'nde Suriye program direktörü Qutaiba Idlbi, siyasi yorumcu Marah al-Buqai, anayasa hukuku profesörü Sam Della ve eski Suriye Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Jihad Maqdisi gibi birkaç önemli davetli, pratik olmayan program ve ulaşım engelleri nedeniyle katılmayı reddetti.
Sam Della, "Davetlerin gönderilme şekli, böylesine önemli bir ulusal meselenin ele alınmasında ciddiyet eksikliğini gösteriyor" dedi. Konferansa sadece iki gün önce, 23 Şubat'ta davet edilmişti ve bu da zamanında Şam'a ulaşmasını imkansız kılıyordu.
Düzensiz hazırlık oturumları ve net yönlendirme olmayışı
Geçtiğimiz hafta Suriye genelinde düzenlenen hazırlık oturumları da yaygın olarak eleştirilmişti. Anlamlı tartışmalara zemin hazırlamayı amaçlasa da, birçoğu yapı eksikliği ve gündemle uyumsuzlukları nedeniyle düzensizliğe sürüklendi. Raporlar, kimi oturumların moderasyondan yoksun olduğunu ve kimi konuların başka konuların arkasında bırakılmasının kaotik tartışmalara yol açtığını gösteriyor.
Katılımcılara çağrı yöntemi dahi sorgulandı. Konferans hazırlık komitesinin yaptığı açıklamaya göre, davetler resmi bir süreç yerine gönüllülerce ulaştırıldı ve bu da şeffaflık ve kapsayıcılığa yönelik kuşkuları daha da artırdı.
Diyalog yalnızca konferansın adında mı kaldı?
Tepkilere karşın konferans sözcüsü Hassan el-Dijihaym, diyaloğun ciddi bir çaba olduğunu ve sonuçlarının gelecekteki anayasal reformlara, ekonomik politikalara ve kurumsal yeniden yapılanmaya ışık tutacağını iddia etti. Ülke çapında 30 toplantıda 4 bini aşkın kişinin [sürece] katılımını vurgulayarak, geçiş aşamasına yol göstermek üzere geçici bir anayasal bildirge talebinin tekrar tekrar vurgulandığını belirtti.
Ancak birçok kişi ikna olmamış halde ve konferansın güvenilirlikten yoksun olduğunu ve ulusal uzlaşmaya yönelik gerçek bir girişimden ziyade yalnızca siyasi bir manevra olduğunu savunuyor. İnsan hakları savunucusu ve Suriye Adalet ve Hesap Verebilirlik Merkezi müdürü Muhammed el-Abdallah, etkinliği bir "saçmalık" olarak nitelendirdi ve aceleyle yapılan davetleri ve hazırlıksızlığı, ciddi bir girişimden çok iktidardakiler için bir "siyasi örtü" olarak tanımladı.
"Bu diyaloğun düzenlenme biçimi, bunun Suriye'nin geleceğini inşa etmek için meşru bir çabadan ziyade sadece bir göz alma alıştırması olduğunu gösteriyor." dedi.
Bakiye sorular ve çözülmeden kalan sorunlar
Usüle dair yanlış adımların ötesinde, diyaloğun potansiyelini daha derin siyasal gerilimler ve çözülmemiş sorunlar gölgeliyor. Gözlemciler, Suriye'nin Kürt güçleriyle, Süveyda'daki Dürzi topluluğu ve Alevi azınlıkla ilişkileri ve sert İslamcı grupların Ahmed el-Şara başkanlığındaki yeni liderlik karşısındaki duruşları gibi temel sorunların büyük ölçüde ele alınmadığına dikkat çekiyorlar.
El-Abdallah, diyaloğu kurtarmanın tek yolunun kapsamını genişletmek, takvimini uzatmak ve önerilerinin gerçek bir ağırlık taşımasını sağlamak olduğunu savunuyor. Bunlar olmadan, Suriye'nin sünen bir geçiş sürecine girme, siyasi toparlanmayı geciktirme, kamuoyunun güvenini aşındırma ve sürdürülebilir bir siyasi çerçeve oluşturma fırsatını kaçırma riskiyle karşı karşıya kalacağı konusunda uyarıyor.
Ancak şimdilik kuşkuculuk baskın duygu olmayı sürdürüyor. Birçok kişi Ulusal Diyalog Konferansı'nı, Suriye'nin geleceğine yönelik gerçek ve kapsayıcı bir yol geliştirmekten çok uluslararası gözlemcileri yatıştırmayı ve gücü pekiştirmeyi amaçlayan bir siyasal tiyatro provası olarak görüyor.
(AEK)
