"1938'de bizi sürgün ettiler, 47'de döndük. Bir daha topraklarımızdan çıkarılmayacağımıza inandık ve unuttuk böylesi durumlarda unutma nasıl olursa? 1994'te yeniden çıkardılar bizi yurdumuz olan köylerimizden! Şimdi yeniden dön diyorlar. Tamam biz bir kez daha unutalım ve dönelim de ya bir kez daha 'çıkın' derlerse ne olacak, nedir bunun güvencesi..."
Ulaşılabilir Yaşam Derneği'nin (UYD) "Tunceli Ovacık ve Hozat İlçelerinde Geriye Göç Sürecine İlişkin Araştırma Raporu"nda köylülerin yukarıdaki ifadelerine yer veriliyor.
Dersim Hayat gazetesinin yayımladığı bu raporla göç sürecinin yarattığı sorunların kamuoyunun gündemi haline getirilmesi amaçlanıyor.
2005'te başlayan Tunceli İlinde Zorunlu Göç Sorununun Tartışılmasını, Çözüm Öneri ve Uygulamalarının Geliştirilmesini Sağlayıcı Çalıştay Projesi 2006'da metin haline geldi.
Raporu hazırlayan araştırmacılar Yrd. Doç.Dr. Betül Çelik, Doç. Dr. Bülent Gülçubuk, Prof.Dr. Ahmet Tamer Aker.
Raporun 4. bölümünde Geri DÖnüş ve Yardımlar kısmında göçmenlere köye dönmek için ne beklentileri olduğu soruluyor, sırasıyla "güvence, kamunun diyalog geliştirmesi, örgütlenme, başka ailelerin hareket geçmesi" cevapları veriyorlar.
Köylüler en çok bir daha benzer olayların yaşanmayacağına dair teminat istiyor
"Güvence" (devlet birimlerinin bir daha benzer olaylara yaşanmayacağına dair teminat vermesi" en büyük yeri kapsıyor ve bu ifade Tunceli'ye has durumu gösteriyor.
Raporun hazırlandığı 2006'dan bu yana 5233 sayılı Terörle Mücadeleden Zarar görenlerin zararlarıın tazmini yasasının uygulama süreci başladı. Yasa ve Köye Dönüş Rehabilitasyon programı kapsamında Tunceli'de dört komisyon var.
Raporda aktarılan bilgilere göre;
Bugüne kadar komisyonlara 16 bin 882 adet başvuru yapılmış, bir kısım başvurular bilgi,belge eksikliği başvuru sahiplerinin ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı göç etmiş olması veya zararlarının daha önceden karşılanmış olması gibi nedenlerden ötürü reddedilmiş. 6 bin 285 başvurdan 3 bin 130'u olumlu sonuçlandı.
Ovacık ve Hozat'ta 1990'da çatışmalar arttığında yoğun göç yaşandı. 1994 te güvenlik göçlerinin başlttığı operasyonda Ovacık'ta Karataş, Cevizlidere, Mollaaıliler, Yarımkaya, Yazıören, Şahverdi, Işıkvuran, Kuşluca, Elgazı, Eğrikavak, Halitpınar köylerinde evlerin bütük kısmı eşyalarıyla birlikte yakıldı.
Tamamen boşaltılan köylerden Kozluca, Yazıören, Mollaaliler ve Yenikonak'a 2004'te kısmi dönüşler oldu.
Tunceli özelinde geriye göç sürecine dair bilgiler,öneriler ve saptamaların yer aldığı raporda geri dönüş sürecinde temel gereksinimler şöyle belirtiliyor:
- Yolların yapımı ve bakımı
- Evlerin bakımı, onarımı ve yeniden yapımı
- Haberleşme alt yapısının asgari koşullarda yerine getirilmesi
- Yayalara yeniden çıkabşlme koşullarının yaratılması
- Köprülerin yapımı onarımı
- Gençler için yeni üretim alanları
- Kadınların gündelik yaşamını kolaylaştrırıcı gereksinimlerin karşılanması (ortak çamaşır yıkama evleri, sosyal evler, fırın yapımı vb )
- İçme suyu sorunlarının çözümü
- Güvenlik sorununun çözümü (NZ/EZÖ)
