Çevre ve sağlık üzerinde önemli etkileri olması beklenen plan ve programlar artık Stratejik Çevresel Değerlendirme Yönetmeliği’ne tabi tutulacak. Ancak getirilen muafiyet nedeniyle nükleer, termik santral, köprü, otoyol gibi büyük projeler 2023 yılına kadar muaf olacak.
8 Nisan 2017'de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmelikte Stratejik Çevresel Değerlendirme’nin amacı“çevrenin korunmasını sağlamak üzere sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda, çevre üzerinde önemli etkiler yapması beklenen plan/programların hazırlanması ve onayı sürecine çevresel unsurların entegre edilmesi” olarak açıklandı.
Yönetmelik Avrupa Birliği'nin (AB) bu konudaki direktifleri dikkate alınarak hazırlandı. Yetkili kamu kurumu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
"Olumlu gelişme"
WWF-Türkiye'nin de önerileriyle katkı sunduğu SÇD Yönetmeliği'nin yürürlüğe girmesinin olumlu bir gelişme olduğunu belirten WWF-Türkiye Doğa Koruma Yönetmeni Aslı Gemci şu değerlendirmeyi yaptı:
"Yatırım projelerinde uygulanan Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreçlerinde öncelikle SÇD raporlarında belirlenecek unsurların dikkate alınacak olması çok sevindirici. Yönetmelik, SÇD süreçlerinde ÇED süreçlerine benzer şekilde halkın çevre ve sağlık konularında bilgilendirileceği ve görüş verebileceği istişare toplantıları yapılmasını öngörüyor.
"Bunun yanı sıra, toplantıların ardından önerilen görüşlerin plan ve programlara nasıl dahil edildiğini ve tartışılan alternatiflerden hangisinin hangi ölçütlere göre seçildiğini açıklayan bir bilgilendirme raporunun ve bir izleme programının Çevre Bakanlığı'nın internet sitesinde yayımlanmasını da zorunlu tutuyor. Bu bakımdan yönetmeliğin halkın ve sivil toplumun çevresel karar alma süreçlerine hem katılımını hem de süreçleri izlemesini kolaylaştırmasını bekliyoruz."
6 yıl muafiyet
SÇD Yönetmeliği’nin kapsadığı plan ve programların sektörler bazında yürürlüğe giriş tarihleri ise yönetmeliğe eklenen bir geçici maddeyle farklılaştırıldı. Bu durum, birçok plan ve programın SÇD uygulamasından bir süre muaf kalmasına neden oluyor.
Yönetmelik hükümleri, kıyı yönetimi, mekânsal planlama, su yönetimi, tarım ve turizm sektörlerinde hemen yürürlüğe girerken; balıkçılık ve ormancılık sektörlerinde 1 Ocak 2020; atık yönetimi, enerji, sanayi, telekomünikasyon ve ulaştırma sektörlerinde ise 1 Ocak 2023 yürürlüğe geçiş tarihi olarak belirlendi.
Bu düzenlemeyle çevreyi olumsuz etkileme potansiyeli en yüksek sektörler altı yıl boyunca devre dışı bırakılacak. Termik ve nükleer santralleri kapsayan enerji programları, otoyol ağları ve köprü inşaatlarını içeren ulaştırma planları ve sanayi yatırımlarına ilişkin plan ve programlar bir süre SÇD uygulamasının dışında tutulacak.
"Muafiyet gözden geçirilmeli"
Gemci, enerji ve ulaştırma gibi sektörlere tanınan muafiyetin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini ve önceden onaylanmış veya yürürlüğe girmiş plan ve programlara, yönetmelik hükümlerinin hiçbir koşulda uygulanmayacağına da dikkat çekti.
Bakanlık: ÇED süreci kısalacak
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, konuyla ilgili açıklamasında ÇED süreçlerinin kısalacağına dikkat çekiyor.
“ÇED ile hali hazırda noktasal bazlı projelerin çevre üzerindeki etkileri değerlendirilirken SÇD ile alan bazında üst ölçek planların çevresel, ekonomik ve sosyal etkileri kapsamlı bir şekilde değerlendirmeye alınacak. Böylelikle SÇD yapılan alanlarda gerçekleştirilecek ÇED uygulamaları daha kısa sürede tamamlanacak.” (NV)
