STÖ'lerden BM’ye: Belarus'taki hak ihlalleri acilen ele alınsın

Fotoğraf: AA - Arşiv

16 sivil toplum örgütü yayımladıkları açık mektupta, Belarus’ta devlet başkanlığı seçimlerinin ardından yetkililerin kapsamlı bir baskı ortamı başlattığını ve BM İnsan Hakları Konseyi’nin ülkedeki insan hakları krizini ele almak üzere acilen özel bir oturum düzenlemesi gerektiğini belirtti.

Sivil toplum örgütleri, ayrıca, BM İnsan Hakları Konseyi’ni, Belarus’taki insan hakları ihlallerine ilişkin bağımsız bir soruşturma başlatmaya çağırdı.

Struthers: Benzersiz baskılar

Uluslararası Af Örgütü Doğu Avrupa ve Orta Asya Direktörü Marie Struthers konuya ilişkin yaptığı açıklamada şunları dedi:

“2020 seçim kampanyasına, daha önce benzeri görülmeyen boyutlarda bir protesto hareketi ve yetkililerin insan haklarına yönelik bir o kadar benzersiz baskıları damgasını vurdu.

“Polis, barışçıl protestoculara karşı ses bombaları, plastik mermiler ve tazyikli su da dahil olmak üzere aşırı güç kullandı ve hiç kimseyle görüştürülmeksizin gözaltında tutulan protestocuları darp ve işkenceye maruz bıraktı. Ayrıca, birkaç protestocu öldürüldü.

“Yetkililer, kendi yurttaşlarına karşı şiddete başvurmaktan çekinmeyeceklerini ve kolluk güçlerinin ihlallerine yönelik yerel bir soruşturma yürütülmesini engelleme niyetinde olduklarını gösterdi.

“Daha fazla kan dökülmesinden endişeliyiz”

“Yetkililerin eylemlerine itiraz edilmemesi halinde Belarus sokaklarında daha fazla kan döküleceğinden endişe ediyoruz.

“BM İnsan Hakları Konseyi, bundan sonra işlenebilecek ağır ihlallerin hızla önüne geçilmesi amacıyla, başkanlık seçimleri öncesinde, sırasında ve sonrasında işlenen insan hakları ihlalleri ve uluslararası hukuk suçlarına ilişkin uluslararası bir soruşturma mekanizmasını yetkilendirmelidir.”

Açık mektup, aralarında Uluslararası Af Örgütü, İnsan Hakları İzleme Örgütü ve Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu’nun (FIDH) da yer aldığı toplamda 16 sivil toplum örgütü tarafından imzalandı.

Özel oturum için gerekçeler

16 sivil toplum örgütü, BM İnsan Hakları Konseyi’nin ülkedeki insan hakları krizini ele almak üzere acilen özel bir oturum düzenlemesi çağrısını şu ifadelerle gerekçelendirdi:

• Belarus, on yılı aşkın bir süredir HRC incelemesine konu olmuştur;
• Belarus HRC tarafından son on iki ayda, Cumhurbaşkanlığı seçimleri bağlamında yaygın insan hakları ihlallerini önlemek için önleyici tedbirler alması gerektiği konusunda uyarıldı, ancak uyarılar görmezden gelindi.
• O zamandan beri ülkede insan hakları konusunda önemli bir bozulma yaşandı. Bu, bağımsızlık sonrası ülke tarihinde eşi görülmemiş bir durum.
• Özel bir oturum bu durumu ele almak için yardımcı olacaktır ve Belarus'taki durumun daha da kötüye gittiğine dair önemli ve köklü korkular olduğu için, HRC'nin önleyici görevinin yerine getirilmesini sağlamasına da olanak sağlayacaktır.

Arka Plan

Uluslararası Af Örgütü, Belarus’ta yaşananların arka planını şöyle özetledi:

“Belarus’ta 9 Ağustos’taki devlet başkanlığı seçimlerinden üç gün sonra yetkililer en az 6 bin 700 protestocunun gözaltına alındığını doğruladı.

“Viasna İnsan Hakları Merkezi’nin açıklamasına göre gözaltına alınanlar arasından en az 450 kişi, 10 güne kadar hiç kimseyle görüştürülmeksizin gözaltında tutuldukları dönemde şiddetli darp da dahil çeşitli yöntemlerle işkenceye veya kötü muameleye maruz kaldığını, aşağılayıcı davranışlara zorlandığını ve tecavüz ve diğer türde şiddetle tehdit edildiğini bildirdi.

“Yetkililer, 12 Ağustos’tan beri durumu yatıştırmak için birtakım adımlar atıyor. Bu kapsamda toplu gözaltılardan kaçınılıyor ve gözaltına alınan herkes serbest bırakılıyor.

“Ancak Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko ile ona bağlı yetkililerin barışçıl protestoculara yönelik yakın zamanda dile getirdiği tehditler ve başkent Minsk ile diğer şehirlerde silahlı güçlerin konuşlandırılması, yeni bir şiddet sarmalı ve bununla birlikte insan hakları ihlallerinin yaşanabileceğine işaret ediyor.”

(EKN)