Soprano Pervin Chakar, Halepçe Katliamı’nın 35. Yıldönümü nedeniyle Süleymaniyeli şair Şêrko Bêkes’in Halepçe için yazmış olduğu şiirlerden oluşan bir albüm ile karşınıza çıkıyor.
16 Mart 1988'de 5 bini aşkın kişi Irak’ın devrik diktatörü Saddam Hüseyin’in emriyle Halepçe’ye savaş uçakları ile düzenlenen bombardımanda kullanılan kimyasal silahlarla yaşamını yitirmişti.
Albümde İtalyan besteci Tommaso Saturnia, Şêrko Bêkes’in Helebce ‘Ayın Ondördü’ şiirini Ghiath Rammo’nun İtalyanca çevirisiyle Una Poesia per Halabja adı altında besteledi. Genç ve yetenekli besteci Ezgi Tekin Vocalise for Halabja adlı eseriyle Halepçe katliamını Pervin Chakar’ın sesiyle sessiz bir tanığa dönüştürdü.
Albümdeki Balla (Bejn) , Helebce (Çwardey Mang bû) ve Şar (Bajar) şiirlerinin besteleri ise Pervin Chakar’a ait olup Şar bestesinin Zazakî tercümesi ise Roşan Lezgîn’in katkısıyla oldu. Albümde Şêrko Bêkes’e ait şiirler İtalyanca olduğu gibi, Kürtçe’nin Zazakî ve Soranî lehçelerinde de seslendirildi.
Una Poesia per Halabja, Vocalise for Halabja ve Şar (Bajar) eserlerinin Mix-Mastering ve kayıtları Almanya’da Karlsruhe’de Katapult Stüdyo’da Kai Schluenz tarafından yapıldı. Pervin Chakar’a Alman piyanist Irene Cordelia-Huberti piyanosuyla eşlik etti.
Balla (Bejn) ve Helebce (Çwardey Mang bû) adlı eserlerin kayıtları ise Köln’de yapılmış olup bu eserlere müzisyen Memo Gül Ud ve Lavta, Mazlum Rewşen ise klasik gitarıyla Pervin Chakar’a eşlik etti.
Albümde bestelerin dışında Şêrko Bêkes’in Yekem Deng û Diwa Deng ve Sikala – Tanrı’ya Mektup adlı şiirleri de yer alıyor ve bunlar da Sîrwan Rehîm’in sesiyle can buldu. Albümün grafik ve kapak çalışması ise Aslı Filiz tarafından yapıldı.
Albüm Şêrko Bêkes’in ‘Çwardey Mang bû’ yani ‘Ayın ondördü' şiirinden yola çıkılarak 14 Mart 2023 tarihinde tüm dijital platformlarda Pervin Chakar’ın prodüktörlüğünde yer alacak.
TIKLAYIN - İtalya'nın Kürt Sopranosu Pervin Chakar
Şêrko Bêkes
1940-2013 yılları arasında yaşamış Süleymaniyeli çağdaş Kürt şairidir. Kürt şair Faik Bêkes’in oğludur. Saddam onun şiirlerinden etkilenmiş, kendisini öven bir destan yazmasını istedi.
Bêkes reddedince sürgün edilmiştir. Saddam’ın bu baskıcı yönetiminden ötürü İsveç’e gitmek zorunda kalmıştır. Kendisi, Kurt Tuckholsky ve Pîremêrd ödüllerine layık görüldü.
Henüz hayatta iken Kürt yönetmen Sîrwan Rehîm tarafından hayatı filme alınarak belgesel haline getirilmiştir.Şêrko Bêkes’in soyadı “kimsesiz” anlamına gelmesine rağmen, aslında şiirlerine sahip çıkan milyonlar vardır. Bêkes dağa, taşa, kadınlara, vatanına, ovalara, doğaya, özgürlüğe, işgalcilere, dünyaya, Halepçe’ye şiirler yazarak hem yaşananlardan hesap sormuş hem de duygularını dile getirdi.
Şêrko Bêkes, vasiyetnamesinde cenazesinin Süleymaniye’deki Özgürlük Parkı’na gömülmesini salık vermiş ve şöyle vasiyet etti: “Beni oraya gömün ki ölümümde bile halkımı, müziği, halayları ve çocukların oyun bağrışmalarını duyabileyim.”
Halepçe'de ne olmuştu?Halepçe katliamı, elma kokusu ile gelen ölüm olarak bilinir. İran-Irak Savaşı döneminde Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin'in Kürtlere karşı başlattığı Enfal Hareketi'nin son aşaması olarak gerçekleşti. Saddam Hüseyin, savaşta İran'a destek vermekle suçladığı Halepçe halkının bombalanması talimatını verdi. Bunun üzerine Irak ordusuna ait savaş uçakları, 16 Mart 1988'de Halepçe semalarından halkın üzerine gaz bombaları yağdırdı. Saldırıda yaklaşık 5 bin kişi öldü, 7 binden fazlası da yaralandı. Tarihi kaynaklara göre dönemin Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in emriyle başlatılan Enfal Operasyonları'nda 150 bin civarında insan katledildi.Bu katliamların bir kısmı kimyasal silah kullanım ile oldu. 1988'de gerçekleştirilen Halepçe katliamı'nda ise zehirli gaz saldırısında 5 bin kişi öldü, 7 bin kişi yaralandı. Halepçe katliamı sırasında ortalığa keskin bir elma kokusu yayıldığı ve çocukların kokuya doğru koştuğu söylenir. Son sözleri ise "Daye behna seva te", yani "Anne elma kokusu geliyor" oldu. Süleymaniye Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Fuat Baban, bir makalesinde, Halepçe'de özürlü doğum oranının Hiroşima ve Nagasaki'nin 4-5 katı olduğunu iddia etti. Saddam Hüseyin, Halepçe Katliamı'nda Kürtlere karşı soykırım yaptığı suçlamasıyla da yargılanırken, başka bir katliam olan Duceyil Katliamı'nda, insanlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm edildi ve 5 Kasım 2006'ta idam edildi. 1 Mart 2010'da Irak Yüksek Ceza Mahkemesi Halepçe Katliamını soykırım olarak tanıdı. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Mart 2014'te Süleymaniye'ye bağlı olan Halepçe'nin yaşanan acılar nedeniyle il olmasına karar verdi. |
(EMK)
