Somalı Madencilerin 20 Günlük Direnişi

Soma’daki maden işçilerinin beş yıldır alamadıkları tazminat ve emeklilik hakkı için başlattıkları direniş 20. gününe girdi. Ankara yürüyüşleri 5 Ekim’de Manisa Kırkağaç’ta engellenen ve burada çadır kurarak eylemlerine devam eden işçiler ne istiyor? Tazminat hakları neden verilmiyor? 5 Ekim’den bu yana hangi gelişmeler oldu?

Maden işçilerinin tazminat direnişini derledik.

Tazminat sürümcemesi

*13 Mayıs 2014’te 301 maden işçisinin hayatını kaybetti maden katliamdan sonra, 30 Kasım 2014 tarihinde bir telefon mesajıyla 2831 işçi işten çıkartıldı.

Bu işçilerle birlikte Türkiye Kömür İşletmeleri’ne ait, Soma Holding’e bağlı Soma Kömürleri AŞ tarafından Hizmet Alım Sözleşmesi ve rödovans (Maden ruhsat sahalarının işletme hakkının özü kendisinde kalması koşuluyla hak sahibi tarafından sözleşme ile gerçek veya tüzel bir kişiye, bir süre tahsis edilmesi) kapsamında işletilen Eynez, Ata bacası, Işıklar ile Uyar madencilikten çıkartılan ya da emekli olan toplam 3500 maden işçisi beş yıldır tazminat istiyor.

*Soma katliamından sonra Soma Kömürleri AŞ’nin mal varlıkları TMSF eliyle satışa çıkartıldı. “Bu satıştan elde edilen gelirin öncelikle maden işçilerinin tazminatlarının ödenmesi yönünde kullanılması” için Meclis’te yasal düzenleme yapıldı.

*Düzenlemenin ardından TMSF ile Türkiye Maden İş Sendikası arasında tazminatların ilk önce 24 taksitle ödenmesi yönünde protokol imzalandı. Ancak bu protokol yerine getirilmedi. İkinci protokolde ise 36 ay taksitle ödenmesi kararı alındı. Bu süreç içerisinde düzensiz aralıklarla üç defa ödeme yapıldı. Madencilerin anlatımına göre ödemeler Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Manisa gerçekleştirdiği mitinglere denk geldi.

*İşçiler ve Bağımsız Maden İş Sendikası ise Maden İş Sendikası’nın bu protokolleri üyesi olmayan işçiler üzerinden yetkisi olmadan yaptığını ve anlaşmanın hukuksuz olduğunu öne sürdü.

Sorumluluk kimde?

*İş Kanunu’nda göre kıdem tazminatının iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte peşin olarak ödenmesi gerektiği belirtiliyor. Ancak, işçi ile işveren anlaşırsa taksitle ödeme de mümkün.

Sorumluluğu ne, neyi yaptı, neyi yapmadı…

 *Taşeron

Mal varlığına el konulan Soma Kömürleri AŞ asıl işveren Türkiye Kömür İşletmeleri’nden (TKİ) işletme hakkını almış durumda ve bu şirkete bağlı alt taşeron şirketler bulunuyor.

 * TMSF

Soma katliamının ardından Soma Kömürleri AŞ’nin varlıklarına el konuldu. İşçilerin tazminatının ödenmesi önceliği ile Meclis’te yasa çıktı. TMSF bu kapsamda Türkiye Maden İşçileri Sendikası ile önce 26, sonra 36 aylık ödeme protokolü imzaladı. Ancak bu protokol yerine getirilmedi. İşçilerin eyleminden sonra 22 Ekim’de Ankara’da yapılan görüşmede 700 işçinin hak ettikleri ücretlerin TMSF tarafından TKİ’ye ödendiği ortaya çıktı.

* TKİ

TKİ’ Hizmet Alım Sözleşmesi ve rödovans kapsamında Soma Kömürleri AŞ ile anlaşma yaptığı için madenin sahibi ve asıl işveren konumunda. Ancak TKİ tazminatların ödenmesini TMSF marifetine bırakmış durumda. Bağımsız Maden İş Sendikası Başkanı Tahir Çetin, TKİ’nin TMSF’den 700 işçi için verilen tazminatları Soma’da yaşamını yitiren 301 maden işçisinin ailesine bu ödemeyi dağıttığını söyledi.

Tazminat hakkı peşinde

Beş yıldır ödenmeyen tazminat ve emeklilik hakları için Bağımsız Maden İş Sendikası 5 Ekim’de Ankara’ya yürüyüş kararı aldı. İşçiler 10 günlük yürüyüşün ardından Enerji Bakanlığı ile görüşmeyi hedefliyordu. Ancak birinci gün Manisa Kırkağaç mevkiine işçiler valilik kararı ile jandarma tarafından durduruldu. İşçilerden bir heyet Ankara’da Enerji Bakanlığı ile ilk görüşmeyi 9 Ekim’de, ikinci görüşmeyi 22 Ekim’de yaptı. Ankara son olarak işçilere 5 Kasım’a randevu verdi. (İUE/DB)