Eşitlik ve Demokrasi Partisi (EDP) Genel Başkanı Ziya Halis, Emek Partisi (EMEP) Genel Başkanı Levent Tüzel ve Türkiye Komünist Partisi (TKP) Siyasi Büro Üyesi Mehmet Kuzulugil, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) Anayasa değişikliği taslağını bianet'e değerlendirdi.
Ortak görüşleri, AKP'nin anayasal düzenlemeler ile iktidarını pekiştirmeyi ve yargıyı mutlak hâkimiyeti altına amaçladığı şeklinde. 1982 Anayasası'nın değiştirilmesi gerektiğini vurgularken bu değişimin ancak toplumun geniş kesimlerinin Anayasa yapma sürecine katılması ile demokratik sayılabileceğini belirtiyorlar.
Halis: Taslağı inceliyoruz
Halis, anayasanın bütünüyle değiştirilmesi gerektiğini savunurken "AKP'nin anayasa değişikliği taslağını da inceliyoruz" diyor.
Kuzulugil: Taslağın demokratikleştirilmesi imkânsız
Kuzulugil ise taslağı, "AKP'nin yargıyı mutlak kontrolü altına alma çabasını gizleme girişiminin bir parçası" olarak nitelendiriyor.
"AKP, referandum aracılığıyla mutlak iktidarını ilan etmeye hazırlanıyor" diyen Kuzulugil'e göre, taslak kabul edilirse siyasette mutlak merkezileşme yaşanacak. Siyasal yapı, AKP'nin hâkimiyeti altına girecek.
"Taslakta demokrasi adına kazanım olduğu öne sürülen bazı maddeler uygulamada kolaylıkla bertaraf edilebilir" diyen Kuzulugil, şu noktalara dikkat çekiyor:
- Siyasi partiler ve seçim yasasında değişiklik yapılmadan demokratikleşme söylemi bir anlam ifade etmez.
- Parti kapatmanın zorlaştırılacağı doğru değil. Düzenleme, salt hukuka dayalı nedenlerle parti kapatmayı imkânsız kılarken Meclis çoğunluğunu oluşturan partilere parti kapatma konusunda keyfilik veriyor. Bu madde kabul edilirse Meclis'te hâkim konumda olan AKP, her türlü anayasal suç karşısında kendisini meclis güvencesine almış olacak.
- Taslağın demokratikleştirilmesi gibi bir arayol görünmüyor.
Tüzel: AKP iktidarını pekiştirmeye çalışıyor
"Taslak, AKP'nin ihtiyaçlarına göre düzenlenmiş. AKP anayasayı demokratikleştirmeye değil iktidarını pekiştirmek için anayasal düzenlemeler yapmaya çalışıyor" diyen Tüzel ise demokratik, yeni bir anayasanın olmazsa olmaz unsurlarını şöyle sıralıyor:
- Anayasanın girişi demokrasiyi ve halk iradesini öne çıkaran hak ve özgürlükler üzerine vurgu yapan kısa bir metin olmalıdır.
- Anayasanın değiştirilemez maddeleri olmaz.
- Yurttaşlık, anayasal yurttaşlık olarak tanımlanmalıdır.
- Düşünce, ifade, basın, din ve vicdan, örgütlenme vb. özgürlükler kayıtsız ve koşulsuz olarak güvence altına alınmalıdır.
- Laiklik yeniden düzenlenmelidir.
- Parasız eğitim, parasız sağlık, işsizlik ödeneği, konut hakkı, ücretsiz bir aylık yıllık tatil, haftada 35 saat işgünü iki gün hafta sonu tatili, TİS ve grev, emeklilik hakkı vb. haklarla donatılmış sosyal devlet biçimi anayasada yer almalıdır.
- Bütün halkların ve azınlıkların dil, kimlik ve kültürlerini serbestçe geliştirebilmeleri güvence altına alınmalı, Bölgesel yönetimlere olanak tanınmalı, herkesin anadille eğitimi sağlanmalıdır.
- Seçim sisteminin demokratikleşmesi, baraj gibi engeller kaldırılmalı, halk temsiliyeti anayasal güvenceye kavuşturulmalıdır.
- Parti kapatma anayasadan çıkarılmalıdır.
- YÖK, RTÜK, MGK gibi kurumlar anayasadan çıkarılmalıdır.
- Genelkurmay Başkanlığı Savunma Bakanlığı'na bağlanmalı, askeri yargı kaldırılmalıdır.
- Hâkimler Yüksek Kurulu demokratik bir biçimde kurulmalıdır.
- Askeri disiplin işlemleri de dâhil olmak üzere bütün disiplin işlemleri yargı denetimine tabi olmalıdır.
- Üniversiteler, özerk olmalı; öğretim üyeleri, öğrenciler ve çalışanlar tarafından yönetilmelidir. (BB)
