HAYVAN HAKLARI YASASI TEKLİFİ KOMİSYON'DA

Sivil toplum kuruluşları ve basın toplantıya alınmadı

Komisyon'da ikinci gününde devam eden "Hayvanları Koruma Kanunu ile Türk Ceza Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" görüşmeleri sivil toplum kuruluşlarına ve basına kapalı olarak gerçekleşiyor.

İstanbul

Sivil toplum kuruluşları ve basın toplantıya alınmadı

* Fotoğraf: AA

TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu'nda, "Hayvanları Koruma Kanunu ile Türk Ceza Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" görüşmelerine dün (6 Temmuz) başlandı.

Teklifin bazı maddeleri nedeniyle tartışmalı başlayan Komisyon, gerginliğin tırmanmasıyla oylama yapılmadan bugüne bırakılmıştı.

TIKLAYIN - "Hayvanları cümle arası ayrıntılara kurban ediyorlar"

TIKLAYIN - "Hayvan hakları yasa teklifi beklentiyi karşılamıyor"

Bugün tekrar başlayan toplantı dünkünün aksine sivil toplum kuruluşlarına (STK) ve basına kapalı olarak gerçekleşiyor.

Hayvanları Koruma, Kurtarma ve Yaşatma Derneği (HAYKURDER), Twitter hesabından Komisyon’da görüşülen maddelerin ne anlama geldiğini, neyin oylandığını ve neyin reddedildiğini örnek teşkil eden geçmiş olaylardan görsellerle paylaşarak anlık durumu aktarıyor.

Katliam teklife STK itirazlarını susturmak, gizli saklı oylayıp geçirmek için Tarım komisyonu @yunuskilic36 başkanlığında ve STK'lara kapalı olarak yeniden başlıyor!
Bu teklif STK'ların görüşleriyle örtüşmeyen, rapora aykırı bir tekliftir!
— HAYKURDER (@haykurder) July 7, 2021

Dün neler yaşandı?

Dünkü görüşmeler sırasında teklifteki, “hayvanlarla cinsel ilişkide bulunma” ibaresi tartışma yarattı. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, “Bunlar zihinsel değişikliğin olmadığını ortaya koyuyor” derken, CHP Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca, “Ne demek cinsel ilişki? Hayvanların rızası mı var? ‘Tecavüz’ denilmesi gerekir” dedi.

Milletvekillerinin, hayvan hakları derneklerinin, belediyelerin ve bürokratların katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda Komisyon Başkanı Yunus Kılıç, "Hayvanları Koruma Kanunu"nun 2004 yılında çıktığını anımsattı.

Bu kanunun dünyadaki ve AB’deki düzenlemelere göre ileri bir kanun olduğunu iddia eden Kılıç, "Bu zamana kadar bu alanı bu kanunla yönettik. Bazı eksikliklerin olduğuyla alakalı talep ortaya çıktı. Bunun üzerine bir araştırma komisyonu kuruldu. Araştırma komisyonunun çalışmalarının ardından bir rapor hazırlandı. Bu kanunun hazırlanmasında da o rapor yol göstericilik yaptı" diye konuştu.

"Hayvanla cinsel ilişki ifadesi değiştirilmeli"

Komisyonda değerlendirmelerde bulunan CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal kanunun adının "Hayvan Hakları Kanunu" olması gerektiğini "hayvanla cinsel ilişki" ifadesinin "hayvana tecavüz", "cinsel istismar" olarak düzenlenmesi gerektiğini söyledi. Sarıbal, 25 binin altında nüfusu olan yerlerde kısırlaştırma merkezi kurulması gerektiğini anlattı. Sarıbal, şöyle konuştu:

“Geç kalmış olduğunu hepimiz biliyoruz. Mesele bitmiyor. Katılımcı olmaması, sivil toplum örgütlerinin kanun yapma içinde etkilerinin olmaması, diğer siyasi partilerin etkilerinin olmaması, hafta sonu bize iletilmesi ve çalışma imkanı olmadan bu komisyona gelmemizin ciddi sıkıntı olduğunu paylaşmak isterim. ‘Bu canlıların mal olmasını kanundan çıkardık’ ama adına bakıyoruz ‘Hayvan Haklarının Korunması Kanunu.’ Siz hayvan haklarının korunması dediğiniz andan itibaren onları mal olmaktan çıkaramıyoruz. Alım satımını engelleyemiyoruz. Bu kanunun adı ne olmalı? ‘Hayvan Hakları Kanunu olmalı.’

“Ceza meselesi. Bir hayvanın neslini yok eden bir fiilde bulunmuşsanız ona 6 ay gibi hapis cezası öngörüyorsunuz ama hayvana ciddi dehşet uygularsanız ceza yok. Bu kanunda ‘hayvanlarla cinsel ilişkiye girme.’ Bu ne demek? ‘Cinsel istismar’ demeliyiz. Bunlar zihinsel değişikliğin olmadığını ortaya koyuyor. Değiştirilmesi gereken önemli noktalar. Her şey hapis, para cezası... Bunlar bir sonuç. Bu işi buralara getirenlere bakalım. Sokak hayvanlarının en büyük problemi kısırlaştırma. Mutlaka adını koymak lazım. Tarım ilçe müdürlükleri var, hayvansal alanları var. Buralara veteriner koyarak bir kısırlaştırma merkezi, yani anında ulaşılabilecek bir alana ihtiyaç var. Mutlaka okullara hayvan hakları dersini koymak lazım."

"Suç işleyen kişi elini kolunu sallayarak gezer"

CHP Genel Başkan Yardımcısı, Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca, beş partinin imza attığı araştırma komisyonu raporuyla kanun teklifi arasındaki farklılıklara dikkat çekti. Kanunla cezai yaptırımın, 6 aylık hapis cezası olduğunu, bunun yetersiz olduğunu aktaran Karaca, "Kanunla, nesli tükenen hayvan için ceza var; ama nesli tükenmeyen hayvan öldürülebilir mi yani?" dedi. Karaca şunları söyledi:

“Bu kanun teklifi, komisyon raporumuzun birçok düzenlemesini içermiyor. Kanun adı ‘Hayvan Hakları Kanunu’ olarak değiştirilmelidir. Hayvanlara karşı şiddet, taciz, tecavüz suçlarının para cezasına çevrilmeyecek hapis cezası olacağı söylenmişti. Bu yok. ‘Hayvanlar mal değil can olacak’ diye kamuoyuna duyurmuştunuz. ‘Cinsel ilişki…’ Hayvanların mal olarak gördüğü kanun da böyle. ‘Mal değil can olacak’ dediysek ne demek cinsel ilişki? Hayvanların rızası mı var? ‘Tecavüz’ denilmesi gerekir.

“Bu kanun teklifin zihniyet değişikliği öngörmediği açıktır. Cezai yaptırımlar 6 ay. Mahkeme kararı verir, iyi hal indirimden 5 aya düşer, o da paraya çevrilir. Bir canlıya işlememesi gereken her türlü suçu işleyen kişi, elini kolunu sallaya sallaya gezer. Eğer hayvanın nesli tükenmiyorsa bir hayvanı öldürmek meşru mu olacak? Yunus parkları için 25 bin lira idari para cezası. O işletmeciler, yeni yunus kazanmak 25 bin lirayı umursar mı? Caydırıcı olması lazım.”

"Suçu işleyenlerin ceza yatmayacağı açık"

HDP Grubu adına konuşan Mersin Milletvekili Rıdvan Turan ise şunları söyledi:

“Bir tarafta hayvan neslini tüketenlere yatarı olan ceza hükmedilmiş. Acaba soyu tükenmekte olan hayvanların avlanmasına cevaz veren Merkez Av Komisyonu bunun neresinde? Avcılık katilliktir. ‘Hayvanlar mal değildir’ demişsiniz; ‘pet shop’lar hayvan bulundurmayacak, katalogdan hayvan seçilecek, üretme çiftliklerinden hayvan getirilerek mal gibi satılacak. Yatarı olmayan kanun teklifi… Her şey sınıra getirilmiş, bu suçu işleyenlerin ceza yatmayacağı açık şekilde görülüyor.”

"Yasaklı" köpekler tartışması

Komisyonda sık sık hayvan hakları savunucuları ile Komisyon Başkanı Yunus Kılıç arasında tartışma yaşandı. Söz isteyen kitle örgütü temsilcileri, Başkan Kılıç’ın milletvekillerini öncelemesine tepki gösterdi.

Bir başka tartışma da Pitbull Terrier, Japanese Tosa, Dogo Argentino ve Fila Brasilerio cinsi köpeklerine yönelik sahiplenme, barındırma ve besleme yasağı üzerine oldu. Hayvan hakları savunucuları, barınaklarda "yasaklı" kapsamına giren 4 bin köpek olduğunu söyledi ve “Onlar can değil mi? Hiçbir şart altında sahiplenme yolu açılmıyor” diye tepki gösterdi.

MHP Ankara Milletvekili Erkan Haberal da “Konuşmamakta kararlıydım, dayanamadım. ‘Tehlikeli ırk’ neye göre? Burada bizim ilk yapmamız gereken şey, ‘tehlikeli ırk’ kavramını kaldırmamız lazım” dedi.

Komisyon Başkanı Yunus Kılıç, tartışmanın uzaması üzerine, toplantıya ara verdi. Aranın ardından Kılıç, saat 14.00'te maddeler üzerindeki müzakereleri devam ettirmek üzere toplantıyı kapattı.

Taslakta ne var?

Teklif taslağından basına yansıyan ve öne çıkan bazı maddeler şöyle sıralanıyor:

Savcılar hayvana karşı işlenen suçlarda “suçüstü” yapılması halinde resen soruşturma açabilecek. Ev hayvanı veya evcil hayvanları kasten öldürene 6 aydan 4 yıla kadar; hayvanlara eziyet edenlere 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası verilecek (“Hayvanlara cinsel istismar” suçu için öngörülen 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası, küçük yerleşim birimlerinde “sorun”a dönüşebileceği savunusuyla AKP içinde ihtilaflara neden olmuştu. Ancak teklifin son halinde bu maddenin aynen korunduğu görüldü).
Hayvanlara cinsel istismar suçuna hapis cezasının yanı sıra 100 günden az olmamak üzere adli para cezası da verilecek.
Evcil hayvanları kasten öldürenlere 4 yıla, eziyet edenlere 3 yıla kadar hapis cezası öngören düzenlemede, belediyelere de hayvan bakımının sağlanması için bütçe zorunluluğu getiriliyor. Ayrıca “hayvanlara cinsel istismar” suçu için öngörülen 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası da teklif metninde korunuyor.
Nesli yok olma tehlikesi altında olan hayvanları öldürmenin cezası 1 yıldan 5 yıla kadar; bir hayvanın neslini yok etmenin cezası ise 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası olacak; hayvan dövüştürenlere ise 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilecek.
Türk Ceza Kanunu (TCK), mevcut durumda yalnızca “sahipli” hayvanlara verilen zararı para cezasına tabi tutuyor. Mevcut TCK’nın 151. maddesinde düzenlenen, “mala zarar verme” suçu kapsamında, “Haklı bir neden olmaksızın, sahipli hayvanı öldüren, işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi hakkında, 4 aydan 3 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılıyor. Yeni düzenleme ile hayvanlar yasada “mal” değil “canlı varlık” olarak yer alacak ve hayvana karşı işlenen suçlara hapis cezası getirilecek.
Kanun, “Hayvan Hakları Kanunu” adıyla değil; mevcut halindeki gibi “Hayvanları Koruma Kanunu” başlığıyla teklif metninde yer alacak. Hayvanların “aklı, iradesi, seçme hakkı ve kendisine verilen hakkı kullanma yeteneği” bulunmadığı gerekçesiyle “hak” yerine “koruma” ifadesinin kullanılmasının daha doğru olacağı belirtiliyor.
Nesli yok olma tehlikesi altında olan hayvanları öldürmenin cezası 1 yıldan 5 yıla kadar; bir hayvanın neslini yok etmenin cezası ise 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası olacak.
Evlerde beslenen kedi ve köpeklere dijital kimliklendirme yapılacak. Kimliklendirme yapmayan hayvan sahiplerine bin 200 TL para cezası kesilecek.
Hayvanını sokağa terk edenlere 2 bin TL’ye kadar para cezası verilecek.
Sokak hayvanlarının kısırlaştırılması ve hayvan barınakları, rehabilitasyon ve aşılama için belediyeler büyüklüklerine göre, bütçelerinden pay ayırmak zorunda olacak.
Sokakta yaşayan sahipsiz hayvanlar uyutma vs. gibi yöntemlerle öldürülmeyecek. Sahipsiz sokak hayvanlarının üremesinin önüne geçilmesi için, tüm sokak hayvanları 3-4 yıllık sürede kısırlaştırılacak.
Çok sayıda hayvanın birlikte yaşadığı hayvan besleme odaklarının yerleri Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenecek. Böylece meskende barındırılabilecek ev ve süs hayvanı tür ve sayısı da bakanlık tarafından belirlenmiş olacak.
Pitbull Terrier, Japanese Tosa, Dogo Argentino, Fila Brasileiro gibi tehlikeli köpek ırklarının ve melezlerinin üretimi, sahiplenilmesi, Türkiye’ye girişi, alım-satımı, reklamı, takası, hediyesi yasak olacak. Tehlikeli ırka mensup hayvanların sahipleri, hayvanı kayıt altına almak ve kısırlaştırmak şartıyla mevcut hayvanlarına ölünceye kadar bakabilecek. Bu tür hayvanlar, tasmasız gezdirilemeyecek; ağızlık takmaları zorunlu olacak; çocukların bulunduğu park, bahçe gibi yerlere girmeleri şikâyet halinde hayvan polisleri tarafından engellenecek.
Petshopların tamamen kapatılmasına ilişkin herhangi bir düzenleme, teklif metninde yer almadı. Ancak yalnızca kedi ve köpeklerin petshoplarda satışının önüne geçecek bir düzenlemenin hâlâ gündemde tutulduğu da ifade ediliyor.

(TP)

Haber Yeri

BİA Haber Merkezi