Feminist aktivist, çevirmen, akademisyen, yazar Şirin Tekeli’yi 13 Haziran 2017’de kaybettik.
Bugün Şirin Tekeli’nin doğumgünü.
Nükhet Sirman, Çatlak Zemin’de Şirin Tekeli’nin 74. doğumgünü için yazdığı yazıda “Şirin kadının sesini sözünü hayatın her alanında var etmek için mücadele verdi, fikirler üretti. Oradan oraya konferanslara koşturdu, yazılar yazdı, kimi zaman onu üzdük, kimi zaman o bizi üzdü. Bazen yanıldı, bazen haklı çıktı. Ama yaşadı, tam manasıyla ve yaşattı. Kadınları ve kadınlığı. Arkasında müthiş bir feminist miras bırakarak hayata veda etti” diyordu.
Nükhet Sirman’ın sözünü ettiği feminist mirasın yazılı kısmının bir bölümü bianet arşivinde bulunuyor. 73 yaşında hayatını kaybeden Şirin Tekeli hocayı 74. doğumgününde bianet’te yayınlanan yazılarıyla anımsamak ve anımsatmak istedik.
Şirin Tekeli yazıları
On Maddede Türkiyede Kadın Hareketi 18 Eylül 2004
Yeni Dalga Kadın Hareketinde Örgütlenme 29 Kasım 2004
Erkek Demokrasiden Gerçek Demokrasiye... 15 Mart 2006
Geçen Yüzyılın Büyük Hanımefendisi - 15 Nisan 2006
Şirin Tekeliden Duygu İçin - 1 Ağustos 2006
Kadının Adı Yok: Türkiye Feminizminin Manifestosudur 1 Ağustos 2006
Kadınlar, Özgürlüğümüz İçin Dayanışmaya! 17 Mayıs 2007
Akademyaların Cinsiyetçiliği Üzerine 8 Kasım 2014
Şirin Tekeli kimdir?
1944'te Ankara'da doğdu. Lise öğrenimini Ankara Kız Lisesi'nde tamamladı. 1961-1963 arasında Paris'te Fransızca öğrendi ve hukuk fakültesine başladı, daha sonra İsviçre'de Lozan Üniversitesi'ne geçti. Siyaset Bilimi Anabilim Dalında öğrenim gördü.
1968-1981 yılları arasında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde asistanlık öğretim üyeliği yaptı. Doçentlik tezi kadınların siyasete katılımı üzerine karşılaştırmalı bir araştırma olan Tekeli'nin araştırması, 1982'de Birikim Yayınları tarafından basıldı (Kadınlar ve Siyasal-Toplumsal Hayat, Birikim, İstanbul).
1981'de YÖK'ün yürürlüğe girmesi üzerine üniversiteden istifa etti ve bir daha dönmedi. Feminist hareketin içindeydi, Medeni Kanun değişikliği için "Dilekçe kampanyası"(1984), Dayağa karşı protesto yürüyüşü (1987), Kariye Şenliği’ne (1987) katıldı.
1989'da Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı'nın kuruluş çalışmalarını başlattı. 1996 yılına kadar Kütüphane'de gönüllü olarak çalıştı.
1988'de Kadınlar İçin adlı makaleler derlemesini (Alan, İstanbul), 1990'da Meryem Koray ile birlikte yazdığı Kadınlarla İlgili Eşitlik Politikaları kitabını (TÜSES, İstanbul) yayımlandı. Aynı yıl, Kadın Bakış Açısından Türkiye'de Kadınlar (İletişim, İstanbul) kitabını derledi. Bu kitap, 1995 ve 2010 yıllarında yeniden basıldı ve Almanca (1991) ve İngilizce (1995) baskıları da yapıldı.
1997 yılında KA-DER (Kadın Adayları Destekleme Derneği), Anakültür Kooperatifi ve Winpeace -Türk ve Yunan Kadınları Barış Girişimi'nin oluşumunda kurucu olarak yer aldı.
Üniversiteden ayrıldıktan sonra çeviriler yaptı. 2011 yılına kadar, Fransızca ve İngilizce'den çoğu kadınlar ve demokrasi ile ilgili 25 kitap çevirdi; (Andrée Michel, Feminizm, Kadın Çevresi, 1984; Elisabeth Badinter, Biri Ötekidir, Afa, 1992; Halide Messaudi, Cezayir'de Kadın Olmak, Metis, 1996; Diane Scully (L. Aytek ile birlikte), Tecavüz, Metis, 1994; Germaine Tillion (N. Sirman ile birlikte), Harem ve Kuzenler, Metis 2006; Semih Vaner (der.), Yirmibirinci Yüzyıl Başında Türkiye, Kitapyayınevi 2009; Dejanirah Couto (der.), Harp ve Sulh Avrupa ve Osmanlılar, Kitapyayınevi, 2010 vb.)
Son kitabı: "Feminizmi Düşünmek"
Şirin Tekeli'nin yayınlanan son kitabının adı "Feminizmi Düşünmek" idi (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları-2017).
Tekeli, bu kitabı yazma amacını şöyle aktarmıştı: "… neredeyse kırk yıllık bir döneme tanıklık etmek istedim. Tarihe meraklı genç okurların ilgisini çekebilir diye düşünüyorum. Bu umutla hepinize ‘eleştirel’ gözle okumalar yapmanızı öneriyor; kadınların kaderini değiştirmekte bana göre tek güç olan feminizmle dostça bir ilişki kuracağınızı umuyorum.”
