Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI – Stockholm International Peace Research Institute) 2014 yılı raporunu açıkladı.
SIPRI her yıl askeri harcamalara ve üretime dair yıllık raporlar yayınlıyor. Bu rakamlar firmaların ve devletlerin kamuya açık bilgilerinden derleniyor.
Bu yıl dünya genelinde silah üreten 100 şirketin satış rakamları düşüş kaydetti. SIPRI raporlarına göre bu şirketlerin satış rakamları son üç yılda düşüş trendinde.
2014 yılında bu şirketler 365 milyar euroluk satış yaptı. Bu rakam bir önceki yıla oranla yüzde 1,5 az.
Dünyanın en büyük silah şirketi ABD merkezli Lockheed Martin'in satışlarında ise yüzde 3,9 artış var.
Batı Avrupa ve ABD merkezli silah şirketleri en büyük 100 silah şirketi listesinde hâlâ ağırlıkta ve pazarın yüzde 80'ini elinde tutuyor, fakat toplam olarak satışları 2013'ten 2014'e yüzde 3,2 düşüş gösterdi.
Buna karşılık Rusya'nın satışları yüzde 50 arttı.
Çin raporda yok
SIPRI Çinli silah şirketlerine ait bilgiler yeterli ve güvenilir olmadığı için bu ülkeden şirketleri rapor kapsamına almadığını açıkladı.
Raporda silah pazarında giderek payını büyüten ve güçlenen şirketler arasında Türkiye, Brezilya, Hindistan ve Güney Kore'den şirketlerin bulunduğu vurgulandı. Bu ülkelerden şirketlerin dünya silah pazarındaki payının yüzde 3.7 ile düşük olduğu, ama paylarının giderek büyüdüğü tespitinde bulunuldu.
Türkiye'den ASELSAN ve TAI
SIPRI raporunda pazar payını büyüten ve güçlenen şirketler arasında Türkiye'den iki şirket ilk yüze girdi.
ASELSAN satışlarını yüzde 5,6 artırdı. Ancak buna rağmen sıralamada 66.’lıktan 73.’lüğe düştü.
Türk Havacılık ve Uzay Sanayi TUSAŞ (TAI) ise satışlarını yüzde 15,1 artırarak 89. Sıradan rapora girdi.
TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TAI), 1984’teTürk Ticaret Kanunu ve Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu uyarınca kurulmuştu. 2005’te Lockheed Martin of Turkey (%42) ve General Electric International (%7) şirketlerine ait hisseler Türk Uçak Sanayii A.Ş.(TUSAŞ) tarafından satın alındı. Bugün TUSAŞ’ın hissedarları Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı - TSKGV (%54.49), Savunma Sanayii Müsteşarlığı - SSM (%45.45) ve Türk Hava Kurumu - THK (%0.06).
SIPRI 2013 raporuna göre Türkiye, 19,1 milyar dolarlık askeri harcamayla 14'üncü sırada yer alıyor.
Almanya'nın durumu
Almanya'nın toplam silah satışındaki payı ise yüzde 1,6 olarak açıklandı. Almanya ve İsviçre silah satışında payını artıran iki Avrupa ülkesi. Almanya 3013'e göre payını 9,4, İsviçre ise yüzde 11,2 oranında artırdı.
Sol Parti Federal Meclis Grubu sözcülerinden Inge Höger, raporla ilgili yaptığı açıklamada, "Dünya genelinde silah satışları düşerken, Alman silah şirketleri ölümcül silah sistemleriyle küresel silah ticaretindeki payını yükseltmeyi bir kez daha başardı" dedi.
Ruslarda artış yüzde 50
SIPRI'nin en büyük 100 silah şirketi listesinde ABD ve Batı Avrupa merkezli olmayan 36 şirketin satışları da toplam yüzde 25 arttı.
Bu artışın önemli bir kısmı Rusya'nın silah satışlarındaki yüzde 50'lik artıştan kaynaklanıyor.
İsveç Barış Enstitüsü'nün bir diğer uzmanı Siemon Wezeman "Rus şirketleri hem artan ulusal askeri harcamalar hem de artan ihracatın meyvelerini topluyor" dedi.
Enstitü'nün hazırladığı rapora göre, "en büyük 100" listesine giren 11 Rus silah şirketinin yıllık hasılatı bir yılda yüzde 48,4 büyüdü.
Listedeki en büyük Rus şirketi Almaz-Antev, 8,84 milyar dolarla 11. sırada.
Rusya'daki silah şirketlerinin imalatı büyük ölçüde Rus ordusuna gidiyor fakat Hindistan ile Çin de dahil, kendileri de silah üreticisi olan bazı ülkeler de önemli müşterileri arasında.
Savaş Suriye'nin bütçesini tüketti
Moskova, Sovyetler Birliği döneminden beri Suriye'ye silah satıyor fakat SIPRI raporuna göre Suriye artık fazla silah alamıyor.
Beş yıla yakın süredir devam eden ve tahminen 250 bin kişinin yaşamını kaybettiği savaş Şam'ın kasalarını boşalttı.
Silah satışları uzmanı Wezeman, Rusya'nın müttefiki olmasına rağmen Rus şirketlerinin Suriye'ye silah satışı konusunda geri adım atmadığını söylüyor "Ruslar, 'Ödemeyi yapın, teslimatı yapalım. Para yoksa silah da yok' diyor" diye ekliyor.
Uluslararası yaptırımları rağmen
Rus silah satışları rapora göre Rusya'nın Kırım'ı 2014 yılının Mart ayında ilhakı ardından konan uluslararası yaptırımlardan pek etkilenmedi.
Silah sanayi yetkilileri, yaptırımların Rusya'yı yeni pazarlar aramaya ve yeni teknolojiler geliştirmeye yaradığını söylüyorlar. (HK/ÇT)
* Raporun tümü için tıklayın.
