İstanbul'da başta Kağıthane, Gaziosmanpaşa, İkitelli, Halkalı semtlerinde bulunan kot kumlama atölyelerinde kotlar, yüzeylerine kum savrularak aşındırılıyor ve eski bir görüntü kazanıyor.
Genellikle 30-40 kişinin çalıştığı bu küçük atölyelerde, Levis, Mavi Jeans, Collezione gibi büyük şirketler için çalışılıyor.
Atölyeler sadece İstanbul'da değil. Sinop, Bingöl, Siirt, Erzurum, Zonguldak, Çorum gibi Türkiye'nin farklı bölgelerinde de kot kumlama yapan atölyeler var.
"Kumlamada bildiğim herkes silikoz hastası"
Anaç Tekstil ve Coşkun Rodeo'da üç yıl kot kumlama yapan Selahattin Şahin, silikoz hastası olduğunu öğrendiğinde 22 yaşındaymış.
Günde 10 saat, sigortası olmadan, bir buçuk saatte bir verilen 20 dakika molalarla çalıştıkları atölyede, bez maske kullandıklarını söyleyen Şahin, "kumlamada çalışan olarak bildiği herkesin silikoz hastası olduğunu" söyledi:
Meslek hastalık raporunu aldıktan sonra Bingöl'e dönen Şahin'in hastalığı, başka bir işte çalışmasını engelliyor: "Nefes darlığı, öksürük, göğüs ağrısı çekiyorum. Çalışabilecek durumda değilim ama hastane masrafları bitmek bilmiyor. Hiçbir gelirim yok, rapordan alacağım maaşı da alamıyorum."
KTİD: SSK'nın verdiği maaş neyi karşılayabilir?
Kot Taşlama İşçiler Dayanışma Komitesi (KTİD), silikoz hastalığının kumlamaya bağlı teşhisinin konulduğu 2004'ten bu yana, hasta işçilerin sosyal ve ekonomik haklarını elde etmek amacıyla çalışıyor. Komite üyesi Prof. Dr. Zeki Kılıçaslan, KTİD olarak, sorumlulardan silikoz hastası işçilerin haklarını sormayı amaçladıklarını söyledi:
"Sigortası olmayan ya da teşhisi konulmayan hastaların sağlık masraflarını karşılamaya çalışıyoruz, şimdi vekaletlerini aldığımız 70 civarında işçinin davalarına bakacağız. Savcılığa, işveren ve taşeronların sağladığı çalışma koşullarıyla ilgili suç duyurusunda bulunacağız. SSK'nin verdiği maaş, 60-80 YTL. Neyi karşılayabilir ki? Maddi- manevi bir tazminat söz konusu olmalı."
"Korunmamız için astronot kıyafetleri lazım"
Hasan Gerçel, Mihraç Rodeo'da iki yıl çalışmış ve hastalığını 6 ay önce öğrenmiş. Kotun üzerine kompresörle savrulan kumdan bez maskeyle korunmanın mümkün olmadığını söyledi:
"Eskiden yerde, tezgahta çalışırdık, o daha beterdi. Şimdi çoğu firma kabin sistemine geçti, diğerine göre daha iyi bir sistem ama yine kumu soluyorsun, silikoz tehlikesi var. Hala eski sistemle de kaçak çalışan, gece çalışan işyerleri var. Bizim korunmamız için astronot kıyafetleri gibi giysiler lazım ama fiyatları pahalı tabi. İşveren için, kâr bir yana, işçinin hayatı bir yana."
Silikoz hastalığının tedavisi yok
Atölyelerde kot kumlama işlemi, 6 metrekarelik odalarda, içi kum dolu bir kazandan kompresör yardımıyla savrulan kumların kot giysilerin yüzeyine tutulmasıyla gerçekleşiyor.
Bu sırada savrulan yoğun tozun solunması, akciğerleri katılaştırarak işlevsiz hale getiriyor ve silikoz hastalığına sebep oluyor. Hastalığın tedavisi yok ve ölümle sonuçlanıyor.(CU/EZÖ)
