ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı CIA’in işkence programına ilişkin Senato raporu yayınlandı.
ABD Senatosu İstihbarat Komitesi’nin beş yıl boyunca CIA’in 11 Eylül saldırılarının ardından terör şüphelilerine yönelik gizli sorgularını inceleyerek hazırladığı 528 sayfalık rapor, CIA yetkililerinin Beyaz Saray’daki üstlerini, Kongre üyelerini hatta mevkidaşlarını sorgulama programının işleyişi hakkında aldattığını ortaya koyan onlarca vakayı belgeliyor.
Rapor, CIA gözetiminde tutulan 119 mahpusun en az 26’sının kimlikleri karıştırıldığı için ya da yanlış istihbarat nedeniyle hapsedildiğini de gösterdi.
Raporun temel sonucu, işkence tekniklerinin istihbarat edinme anlamında işe yaramadığına odaklandı.
ABD Başkanı Obama, raporun sorunlu bir programı belgelediğini ve sert yöntemlerin ABD’nin değerleriyle çelişmesinin yanısıra, ulusal güvenlik menfaatlerine ve terör karşıtı çabalara da hizmet etmediğini ifade etti. Obama, CIA’in 13 senedir El Kaide ile mücadele için yaptıklarını överken, ajansın sorgulama programının ABD’nin dünyadaki duruşuna önemli oranda zarar verdiğini ve partner ülkelerle yapılacak ittifakları zorlaştırdığını söyledi.
CIA, rapora yönelik 112 sayfalık cevabında sorgulama programındaki başarısızlıkları kabul ederken, toplumu ve politika yapıcıları bilinçli olarak yanılttığına yönelik iddiaları reddetti.
CIA direktörü John Brennan “Program aracılığıyla elde ettiğimiz istihbarat, EL Kaide’yi anlamamız ve terör karşıtı çalışmalarımız için kritik önem taşıyor” dedi.
İşkence, tehdit, yalan bilgilendirme
Rapordan satırbaşları şöyle:
* CIA’nın “geliştirilmiş sorgulama teknikleri”, istihbarat edinme veya tutukluların işbirliğinin sağlanması anlamında etkili değil. Örneğin bu yöntemlerle sorgulanan CIA gözetimindeki 39 tutukludan hiçbir istihbarat edinilemezken, bu sorgulamaya maruz kalmayan diğer tutukluların önemli bilgiler verdiği görülüyor.
* CIA’nın bu yöntemlerle ilgili gerekçeleri ise yöntemlerin ne kadar etkili olduğuyla sınırlı. 20 güncel vakayı inceleyen Komite, bazı vakalarda edinilen bilgilerle bahsedilen terör karşıtı başarının bir bağlantısı olmadığını söyledi. CIA’in bu yöntemlerle elde edilmesi imkansız verilere ulaştığını söyledi vakalarda ise, edinilen bilginin zaten ABD istihbarat birimlerinde var olduğunu, yani verilerin “bu yöntemler kullanılmadan elde edilmesi imkansız” olmadığı belirtildi.
* CIA tutuklularına yönelik işkenceler ve hapsedilme koşulları, politika yapıcılara ve diğerlerine bildirildiğinden çok daha kötü ve vahşi. CIA tutukluları, bu teknikliklere günlerce ve haftalarca tekrar tekrar maruz bırakılıyor. Tokatlamak, duvara çarpmak gibi “sorgulama teknikleri”, genellikle uykusuz bırakma ve çıplaklık gibi yöntemlerle birlikte kullanılıyor. Su tahtası yöntemini eleştiren komite, CIA’in ilk tutuklularından Abu Zubaydah’ın bu yöntemle tamamen tepkisiz hale geldiğini ve açık kalan ağzından köpükler geldiğini belirtti. Zubaydah’ın 266 saat boyunca tabut büyüklüğünde bir kutuda bekletildiği belirtilirken, tutuklulara yönelik uykusuz bırakma tekniğiyle, tutukluların 180 saate yakın uykusuz bırakıldığı ve bu sürede genellikle ayakta bekletildiği, bazen elleri havada bekletildiği, anal besleme gibi yöntemlere başvurulduğu ifade edildi.
* CIA operasyonlar, ülke dışındaki tutukevleri ve işkence programı hakkında, Beyaz Saray’a ve Ulusal Güvenlik Konseyi’ne defalarca eksik veya yanlış bilgi verdi.
* CIA Halkla İlişkiler Ofisi, gizli bilgilerin medyaya sızdırılmasını koordine etti. Bu haberler arasında işkence programından alınan olumlu sonuçlara ilişkin yalan bilgiler de yer aldı.
* CIA, programla ilgili ajans içinden gelen eleştirileri marjinalize ediyor ve yok sayıyor.
* Bu işkence tekniklerinin geliştirmesi için CIA ile çalışan iki psikiyatrist 81 milyon dolar kazanç elde etti.
* Dönemin devlet başkanı Bush, işkence programıyla ilgili ilk brifingi, program başladıktan dört sene sonra aldı.
* CIA yetkilileri en az üç tutukluyu ailelerine zarar vermekle ve annelerine tecavüz etmekle tehdit etti.
Raporun tam metni için tıklayın. (ÇT)
Bu haberi Washington Post ve thinkprogress.org’dan derledik.
