Savaşların İsimsiz Kayıpları: Kadınlar

Uluslararası Af Örgütünün raporuna göre, savaşlarda tecavüz kurbanı olan ya da cinsel köle yapılan kadınlar bombardımanların da hedefi. Örgüt, bu tür şiddetin planlandığını belirterek hükümetlerin duyarsızlığına karşı küresel eylem çağrısında bulundu.

Londra

Uluslar arası Af Örgütü (UAÖ), "Kadına Yönelik Şiddete Son" kampanyası kapsamında yayınladığı "Paramparça Hayatlar" başlıklı raporda, silahlı çatışmaların ilk kurbanlarının kadınlar olduğuna dikkat çekti.

Raporda, Sudan'ın Darfur bölgesinde yüzlerce, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde binlerce kadının tecavüze uğradığı; Kolombiya, Nepal, Hindistan, Çeçenistan ya da Salomon Adaları'ndaki gibi küçük çatışmalarda da kadınların tecavüz kurbanı olduğu belirtildi.

Silahlı çatışmalarda kadınlar ve kız çocukları, gerek doğrudan hedef gereksel isimsiz 'ikincil hasar' olarak, savaşların asıl yükünü taşıyorlar" denilen raporda Örgüt, hükümetlerin şiddeti önlemekteki başarısızlığına karşı küresel eylem çağrısında bulundu.

UAÖ Genel Sekreteri Irene Khan da, kadınlara yönelik şiddetin planlılığına ve sürekliliğine dikkat çekti. Khan, "Çatışmalarda kadına yönelik şiddet doğal olarak gelişmez. Emredilir, uygulanır veya göz yumulur. Bu şiddet ısrarla sürmektedir çünkü suç işleyenler, bu nedenle başlarının ağrımayacağının, cezalandırılmayacaklarının farkındadır" dedi.

Kadın bedeni, "savaş alanı" gibi

Tecavüzün bir "savaş silahı" gibi kullanıldığını, bir topluluğu terörize etmek, küçük düşürmek ve "yenmek" için, bir kadına zarar vermenin bir yöntem haline geldiğini belirten Khan, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Gelenek, kültür ve din kadının omuzlarına, yaşadığı toplumun 'onurunu' yüklemektedir. Bir topluluğu terörize etmek, küçük düşürmek ve 'yenmek' için, bir kadının cinselliğini aşağılamak ya da fiziksel olarak zarar vermek artık bir yöntem haline gelmiştir."

"UCM'ye çağrı"

Khan, "Şiddeti durdurmanın anahtarı adalettir" diyerek Uluslar arası Ceza Mahkemesi'ni (UCM) harekete geçmeye çağırdı.

"UCM ilk yargılamalarına başladığında, kadınların adalete erişimi için yeni bir yol açılmış olacak" diyen Khan, UCM'nin bu tür dosyalardan bir ya da ikisini ele alarak kadınlara karşı şiddetin cezasız kalmasına devam edemeyeceği mesajını vermesini istedi.

"UCM'nin kararlılığı, devletleri utandırıp ulusal mahkemeleri aracılığıyla harekete geçmelerini sağlayacak" diyen Khan, UCM'nin siyasi destek olmadan adaleti yerine getiremeyeceğini de vurguladı:

"UCM'nin başarılı olması, soruşturmalar sırasında yardım edilmesi, kanıtları mahkemeyle paylaşma ve risk altında olabilecek tanıkların korunması gibi pratik konularda hükümetlerden göreceği işbirliğine bağlı."

"Kadınların hayatları ve bedenleri, çok uzun süredir kimliği belirsiz savaş zayiatı olarak görüldü. Şiddetle başetmek için gereken araçlar mevcut ama, ancak dünya liderlerinin tecavüzü ve cinsel şiddeti kınayan açıklamalardan fazlasını yaptıklarında kadın savaş kurbanları için adalet yerine gelmiş olacaktır."

"Savaşı da barışı da planlayan erkekler"

Çatışmaların kadın ve kız çocukları üzerindeki etkilerine rağmen, kadınların barış müzakerelerine katılmadıklarını, savaşı başlatanların da barışın nasıl tesis edileceğine karar verenlerin de genellikle "erkekler" olduğuna değinen UAÖ raporunda, yeniden güvenli topluluklar kurmak için kadınların rolüne dikkat çekildi.

Örgüt, 2000 tarihli ve 1325 sayılı Birleşmiş Milletler kararına göre kadınların barış sürecine katkıda bulunmasını istedi.

"Kadınların barış sürecine aktif katılımı olmadan, güvenlik, adalet ve barış mümkün değildir" denilen raporda, UAÖ, küresel, bölgesel ve ulusal düzeyde yürütülecek bir eylem planı da önerdi:

* UCM etkin çalışmalı, kadın ve kız çocuklarına adalet sağlamalıdır. Güvenlik Konseyi, çatışmalar sırasında kadına yönelik şiddeti sona erdirme niyetinde ciddiyse, devletler yapmadığında vakaları UCM'ye havale edebilir.

* Hükümetler, UCM'nin etkin çalışabilmesi için gereken siyasi desteği vermelidir. Roma Tüzüğü kabul edilmeli, suçluların ulusal sistemde yargılanmasını sağlamak için Tüzük uluslararası hukuka entegre edilmeli, kanıtlar UCM ile paylaşılmalı, kurban ve tanıklar korunmalıdır.

* Hükümetler kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddeti her koşulda kınamalı, güvenlik güçlerine kadınlara yönelik şiddetin hoş görülmeyeceği konusunda net uyarı ya da direktifler yayınlamalıdır.

* Uluslararası topluluk, tüm barış girişimlerinin tasarlanması ve uygulanmasında kadınların kilit rol almasını sağlamalıdır.

* Tüm taraflar ve BM, şiddete uğramış kadınlara derhal etkin yardım sağlamalıdır ve bu destek, tıbbi bakım ve rehabilitasyonu kapsamalıdır. (BB)