Birleşmiş Milletler (BM) Kadın, her yıl 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Mücadele Günü’nde başlayan, 10 Aralık İnsan Hakları Günü’ne kadar süren “Cinsiyet Temelli Şiddete Karşı 16 Gün Aktivizm” kampanyasının temasını açıkladı.
BM Kadın'ın bu yıl ki teması: “Turuncu Dünya: Eşitlik Jenerasyonu Tecavüze Karşı Duruyor”.
BM Kadın, isimler, zamanlar, bağlamlar değişse de kadınların ve kız çocuklarının savaş ve barış zamanlarında tecavüz, cinsel şiddet ve istismarla karşı karşıya kaldığının evrensel bir gerçek olduğunu hatırlatıyor. Savaş zamanlarında tecavüz kadınlara karşı bir silah ve işkence yöntemi olarak kullanılıyor, barış zamanlarında ise tecavüz kültürü kadınların yaşamının her alanına nüfuz ediyor. Bu nedenle BM Kadın, herkesi tecavüz kültürüne karşı harekete geçmeye davet ediyor.
BM Kadın kampanyasında hem kültürde hem yasalarda “rıza” kavramına dikkat çekiyor. BM Kadın’ın 2019 verilerine göre 12 ülkede tecavüzcüler eğer tecavüz ettikleri kadınlarla evlenirlerse cezalandırılmıyor. Erkeğin evli olduğu kadına tecavüz etmesi ise yalnızca 77 ülkede suç.
"Çoğumuz 'Tecavüz Kültürünün' Parçasıyız"
Bu nedenle BM Kadın, kampanya anonsunda tecavüzü ve tecavüz kültürünü durdurmak için herkese ulaşmayı amaçlıyor:
“Pek çoğumuz her yanımızı saran tecavüz kültürüne isim koymuyoruz ya da ona karşı durmuyoruz.
“Sözlerle, eylemlerle ya da eylemsizlikle; ayrımcı yasalar ya da faillere hoşgörüyle; tükettiğimiz medya, güldüğümüz şakalar ve sorgulamadığımız tutumlar aracılığıyla biz de tecavüzün devam etmesine izin veren kültürün parçasıyız.”
UNICEF’in 2017 verilerine göre dünya çapında 15 milyon ergenlik çağındaki kız çocuğu hayatlarının bir noktasında tecavüze uğradı. Ancak ergenlik çağında tecavüze uğrayan kız çocuklarının yalnızca yüzde 1’i profesyonel yardım almak için harekete geçti.
Kocaeli’de Turuncu Üst Geçitler, İzmir’de Turuncu Yürüyüş
Türkiye’den “Turuncu Dünya” kampanyasına katılım başladı. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi geçtiğimiz hafta Doktor Ahmet Sadık ve Bülent Ecevit üst geçitleri turuncu ışıklandırıldı.
İzmir’de ise Turuncu Dernek, 25 Kasım – 10 Aralık arasında “İzmir’i Turuncuya Boya” kampanyasıyla önemli yapıları, iş yerlerini, restoran ve kafeleri turuncuya boyayacaklarını duyurdu ve İzmirlileri 7 Aralık’taki panellerine ve 8 Aralık’taki “Turuncu Yürüyüş”e davet etti. İstanbul’da ise birkaç özel şirket, binalarını turuncuya boyayacağını açıkladı.
Rıza Yoksa Tecavüz Var
BM Kadın cinsellik için rıza verilmesi gerektiğinin kesin ve açık bir gerçeklik olduğunu, ancak hayatta kalanları suçlamak ve failleri aklamak için rıza kavramının bulandırıldığını açıklıyor. Rıza kavramının bulandırılmasını engelleyerek tecavüze ve cinsel şiddete karşı durmanın hayati önemine dikkat çekiyor.
Çoğu cinsel saldırı sokaklarda yabancılar tarafından gerçekleştirilmiyor. Cinsel şiddet sıklıkla yakınlar, hatta romantik partnerler tarafından uygulanıyor. Kampanya bu nedenle rıza türlerini hatırlatıyor ve rızanın özelliklerine dikkat çekiyor:
*Coşkulu rıza: Rıza istekten gelir. “Bilmiyorum” ya da “Belki” kesinlikle rıza değildir.
*Özgürce verilen rıza: Rıza baskı altında verilirse rıza değildir. Birini kandırmak, tehditle evet dedirtmek rıza değildir. Partnerlerin rıza verecek akli kapasiteye sahip olması gerekir, sarhoş ya da bilinci tamamen açık olmayan biri rıza veremez.
Çocukların Evlendirilmesinde Rıza Yoktur
*Bilinçli rıza: Partner bazı bilgilere sahip değilse bu rıza değildir. Örneğin partner korunarak birlikteliğe rıza gösterirse ve taraflardan biri diğerinin bilgisi dışında korunmazsa, bu da tecavüzdür. Çocuklar rıza gösteremez. Çocukların evlendirilmesi rızaları dışındadır.
*Kesin rıza: Rızada koşullara bağlı kesinlik vardır. Bir partner bir cinsel harekete rıza verip başka birine vermeyebilir. Bir gün rıza verip, ertesi gün rıza vermeyebilir.
*Rıza geri çekilebilir: Partnerlerden biri herhangi bir anda fikrini değiştirme hakkına sahiptir. Rızasını geri çekebilir.
Rıza bu özelliklere sahiptir çünkü farklı insanların farklı sınırları vardır, herkesin kendi sınırlarına saygı duyulmasına hakkı vardır. Rıza güvenli bir cinsellik anlamına gelir. Rızanın olmadığı eylemler şiddet, tecavüz ve cinsel saldırı suçlarıdır. Cinsel şiddet ve tecavüz failin suçudur.
Sözü Hayatta Kalanlara Vermek
BM Kadın, herkesi aktivizmin 16 gününde şunlara davet ediyor:
*Kadın hareketlerini ve kadınların liderliğini tanımak ve onurlandırmak.
*Kimseyi geride bırakmamak, insan hakları temelli bir yaklaşımla en dezavantajlı kadın ve kız çocuğu gruplarının etkilendiği cinsel şiddete karşı hareketlere katılmak.
*Sözü hayatta kalanlara vermek, hikayelerini anlatırken onlara zarar vermemeyi gözetmek. Cinsel şiddetten hayatta kalanların haklarını, güvenliğini, onurunu ve güvenini gözetmek.
*Toplumun her kesiminden insanla birlikte çalışmak.
*Küresel farkındalık için 25 Kasım’dan 10 Aralık’a kadar turuncu rengi kullanmak.
(EÖ/EMK)
