Avrupa Parlamentosu üyeleri 2009 Sakharov Düşünce Ödülleri için üç finalisti nihayet belirledi. 6 Ekim'deki oylamada, Gazze'de yaşayan ve hem İsraillileri hem de Filistinlileri muayene eden Filistinli jinekolog Dr. İzzeldin Ebuleyş, 2001'den beri hapiste tutulan Eritre asıllı İsveçli gazeteci-yazar Dawit Isaak ve Rus insan hakları örgütü Memorial aktivistleri ödüle aday olarak gösterildi.
Aralık 1988'den beri her yıl, "insan hakları ve demokrasi mücadelesine önemli katkılar yapmış kişi ya da kurumlara" verilen Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü (The Sakharov Prize for Freedom of Thought) için bu sene yarışacak olan 10 aday isim arasından finalist adaylar belirlendi.
İsmini, aslen nükleer fizikçi ve 1975 Nobel Barış Ödülü sahibi olan siyasi aktivist Andrei Sakharov'dan alan ödül, geçtiğimiz yıl Çin'in önde gelen insan hakları savunucusu Hu Jia'ya, 2003'teyse Kofi Annan'a verilmişti.
Ödüle aday gösterilenlerin, Avrupa Parlamentosu'ndaki siyasi gruplardan biri veya en az 40 parlamenter tarafından desteklenmesi gerekiyor.
Bu sene, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra kurulan devletlerde (Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Tacikistan, Moldova ve Ukrayna) insan haklarının gelişimini teşvik eden bir örgüt olan Memorial'ın ödülü kazanacağına dair söylentiler ağırlık kazanıyor. Örgütün ardında, Yeşiller Grubu'nun ve ve Avrupa Hür İttifakı Grubu'nun da büyük desteği mevcut. Ödüle ismini veren Sakharov'un da, kuruluşunun ilk dönemlerinde Memorial örgütünün lideri olması, ödülün bu örgüte verileceğini destekler nitelikte bir diğer ayrıntı. Ödülün Memorial'a verilmesi olasılığı, daha şimdiden, Avrupa Birliği'nin özellikle Rusya'ya insan haklarının korunması konusunda uyarı niteliğindeki bir girişimi şeklinde okunuyor.
Dr. Ebuleyş de aslında medya aracılığıyla tanıdığımız bir figür. İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki en büyük mülteci kampında yaşamakta olan doktor, ocak ayında üç kızını İsrail'in askeri operasyonu sırasında kaybetmesine rağmen, İsrail ve Filistin halkı arasında barışın sağlanması için var gücüyle mücadelesini sürdüren, adeta gönüllü bir barış elçisi.
Hakkında bir yargılama olmaksızın Eritre'de 2001 yılından beri siyasi mahkûm olarak bulunan Dawit Isaak'ın salıverilmesi için Avrupa Parlamentosu da, devreye girme hazırlığında.
Kazanan kişinin veya kurumun, Parlamentonun siyasi grup liderleri tarafından 22 Ekim günü belirlenmesi; ödüllerin ise, 16 Aralık 2009 tarihinde, Parlamento'nun Strasbourg'da gerçekleştireceği oturumda dağıtılması bekleniyor.(MT/EÜ)
* Menekşe Tokyay, İstanbul Kültür Üniversitesi / Küresel Siyasal Eğilimler Merkezi (IKU/GPoT)
