Böyle durumlarda onlarla kurulacak ilişki ve destek hizmetleri tümüne yönelik olarak sunulmak zorundadır. Bu kimi durumda daha çok kaynağı gerektirir. Kimi durumda ise bazı kolaylıklar sağlar.
Özellikle aile içinde yeni sakatların ortaya çıkmasının engellenmesi ve bu konuda bilgi ve danışmanlık hizmetleri verilmesi üzerinde önemle durulması gerekir.
Birden çok kişinin sakatlığının söz konusu olduğu durumlarda sağlık ve sosyal hizmet yönünden gerekli desteği sunacak birimlerin daha yoğun çabası olmalı ve bu hizmetler de sakatların temel hakları arasında sayılmalıdır.
* * *
Sakat ya da normal çocuğa sahip olan sakat anne, babalar bu durumları nedeniyle çocuklarına evde bakamayacakları gerekçesiyle çocuklarının onlardan alınması ev dışında bakıma verilmelerinden çok korkarlar.
Bu korku onların içe kapanmalarına ve destek sistemlerinden yararlanmamalarına yol açar. Güçlükleri kendi başlarına çözümleyemedikleri için de sorunlar giderek büyür ve ağırlaşır. Hem ebeveynler, hem de çocuklar açısından yeni sorunlar yaratır.
Bu durumda temel olan onlara doğal ortam ve mekanları içinde ve onların talep ve arzularına göre gerekli destek sistemlerinin sunulması olmalıdır.
Sakat anne-babaların özel destek gereksinimlerini de ele alan bir sağlık ve sosyal hizmet planlaması ilgili kamusal kuruluşlar tarafından mutlaka yapılmalı ve bu plana uygun hizmetler de gerçekleştirilmelidir.
* * *
Diğer yandan, planlanan destekler yalnız fiziksel ve sosyal bakımdan değil aynı zamanda da; sakat anne-babaların hem sakat hem de sakat olmayan çocuklarının bakımı konusunda çocuklarının ruh sağlıkları düşünülerek de sağlanmalıdır.
En çok ihmâl edilen noktalardan birisi budur. Çocuklar sakatlık dolayısıyla yaşadıkları "ruhsal" sıkıntılardan daha çok etkilenirler. Bir yandan toplumsal yaşama uyum konusunda zorlanırken; diğer yandan sakatlığa, sakatlıklara ve sakatlara olumsuz ve tepki duyan yaklaşımlar sergileyebilirler. Bu da onlarda ister istemez toplumsal yaşama dahil olmama, uzak durma gibi bir davranış yaratabilir.
Dolayısıyla sakat anne-babalara bedensel, duygusal ve sosyal bakımdan esenlikleri için düzenli olarak evde geçici destek hizmeti sunulması, buna dayanışma temelinde toplum desteğinin katılması çok önemlidir.
Örneğin çeşitli hizmetlerin sağlanmasıyla ilgili olarak ulaşım desteği, çocuklarının öğle yemeklerinin hazırlanmasında ya da çantalarının toplanmasında yardımcı olma gibi gündelik basit işler en yakındaki kişiler tarafında da sunulabilecek çok önemli destekler arasındadır.
Bu destekleri olanaklar varsa sunulan hizmetler biçiminde değil, sakatların doğal hakları sayılan hizmetler olarak tanımlamak ve her sakata, kendi özgül durumuna uygun ve ailesini de kapsayacak şekilde sunmak bir kamusal görev olmalıdır.(MS/EÜ)
