Rusya ve Ukrayna görüşmeleri tıkandı, diplomasi alanı daralıyor

Fotoğraf: Rusya ve Belarus güçleri ortak manevrada Gavriil Grigorov / TASS 

Berlin'de  2015 Minsk-2 anlaşmasının canlandırılması için bir araya gelen Rus ve Ukraynalı müzakere heyetleri doğu Ukrayna'nın Donbas bölgesindeki çatışmayı sona erdirme ve Rusya'nın Ukrayna sınırları boyunca yığılmasının tetiklediği aylardır süren giden krizi çözmenin yolları üzerinde dokuz saat görüştükten sonra bir anlaşmaya varamadıklarını açıkladılar.

Fransa ve Almanya'nın da dahil olduğu görüşmelerde Rusya temsilcisi Dmitry Kozak, taraflar arasındaki uçurumun ortak bir açıklamada bulunacak kadar olsun kapanmadığını açıkladı. 

Diplomasi yolu daralıyor

Uluslararası alanda toplantının bir sonuç almadan dağılması, Rusya-Ukrayna-Batı gerginliğinden çıkış için diplomasi yolunun giderek kapanmakta olduğunun bir işareti olarak yorumlanıyor. Rusya ve ABD hükümetlerinin Ukrayna'da bulunan diplomatik temsilcileri ve diğer yurttaşlarının derhal Ukrayna'dan ayrılmaları çağrıları da anlaşmazlığın çatışmaya doğru evrilmekte olduğunun bir başka işareti olarak görülüyor.  

Kremlin Cumhurbaşkanı yardımcısı Kozak, "Ukraynalılar çok uzlaşmaz bir tutum ortaya koydular" dedi. Kozak Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron gibi Batılı liderlerin son zamanlardaki çabalarını övdü, ancak Ukrayna heyetinin çatışmaları sonlandıran 2015 Minsk-2 anlaşmasının diliyle konuşmaktan kaçındığını söyledi. 

Kozak, ayrıca "Batı diplomasisinin görüşmelerdeki Ukrayna tutumu üzerinde hiçbir etkisi olmadığı izlenimini edindim" dedi.

Bununla birlikte Normandiya formatındaki müzakereleri himaye eden Fransız ve Alman temsilciler, müzakerelerin yeniden başlatılması için çalışma konusunda anlaştılar. Ukrayna temsilcisi Andrey Yermak da "Büyük farklılıklar var. Ama konuşmaya devam etme isteği var." dedi.

Yermak, sonraki görüşmelerin büyük olasılıkla Kiev ve Rusya'nın desteklediği "ayrılıkçılar" arasında esir değişimi ve Ukrayna ve isyancıların kontrolü altındaki bölgeler arasındaki geçişlerin yeniden açılması konularına odaklanacağını söyledi.

Ukrayna sınırında gerilim artıyor

Görüşmeler, Ukrayna sınırlarında artan gerilimlerin ortasında gerçekleşti. Rusya ve müttefiki Belarus Rusya Savunma Bakanlığı'nın "dış saldırganlığı" püskürtmek için eğitim olarak tanımladığı ortak askeri tatbikatlar yürütüyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri, karşılık olarak Rusya ve Belarus sınırları boyunca kendi tatbikatlarına başladı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Batı ve Rusya'yı ayırmaya devam eden uçuruma örnek olarak, Perşembe günü İngiliz mevkidaşıyla görüşme çıkışında İngiliz Bakanı'nın konuşmasına işaret etti. 

Lavrov, "Moskova sadece mazeretler değil, aynı zamanda bir ülkenin güvenliğini bir başkasının güvenliği pahasına güçlendirmenin kabul edilemezliğini varsayan tekliflerimize Batı'dan somut bir yanıt" istedi. "Burada bir buluşma noktamız olduğunu söyleyemem."

Brüksel'de İngiltere Başbakanı Boris Johnson, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile Perşembe günü yaptığı görüşmenin ardından gazetecilere verdiği demeçte, Ukrayna'da bir savaşın "anlamsız, trajik ve Rusya için ekonomik olarak çok maliyetli" olacağını söyledi.

NATO karşı manevralara başlıyor

NATO ise, Ukrayna sınırındaki Rus askeri hareketliliğine yanıt olarak doğu kanadına asker takviyesine hazırlanıyor. Almanya haber ajansı dpa, planın başta Romanya olmak üzere Ukrayna'nın güneybatısındaki NATO ülkelerinde çok uluslu muharip birliklerin konuşlandırılmasını öngördüğünü bildiriyor.

İttifak üyesi 30 ülkenin NATO'nun söz konusu planını bu hafta yazılı olarak onayladığı, kararın Çarşamba günü NATO Savunma Bakanları toplantısında teyit edildikten sonra resmen kamuoyuna açıklanacağı bildirildi. Planın ilkbahar aylarında hayata geçirilebileceği belirtiliyor.

NATO'nun halihazırda Baltık ülkeleri Estonya, Litvanya ve Letonya ile Polonya'da muharip güçleri bulunuyor. Takviye planına göre Romanya'nın yanı sıra Bulgaristan ve Slovakya'ya da çok uluslu NATO birlikleri konuşlandırılacak.

Minsk-2 anlaşması ve geleceği 

Perşembe günkü Berlin toplantısı, geçen ay Paris'te Moskova ve Kiev'in maddelerinin ne anlama geldiği ve uygulanma sırası konusunda fikir ayrılığı nedeniyle hiçbir zaman uygulanmayan 2015 Minsk-2 anlaşmasını canlandırmayı amaçlayan görüşmelerinin devamı niteliğindeydi.

Moskova'nın okumasına göre, Minsk-2 anlaşması, Rusya'nın vekillerine, federalleştirilecek Ukrayna'nın politikaları üzerinde doğrudan veto hakkı olmasa bile söz hakkı verebilir ve potansiyel olarak ülkenin gelecekte NATO ve AB'ye katılmasını engeller. Ukrayna buna  karşı çıkıyor. 

Macron'un, bu hafta Moskova ve Kiev'e yaptığı ziyaretlerin ardından Minsk-2 anlaşmasının yeniden canlandırılması gündeme gelmişti. Moskova, ABD ve müttefiklerince kabul edilemez olarak görünen daha kapsamlı güvenlik taleplerini dayatırken, Fransa Minsk-2'yi gerilimi azaltmak için umut verici bir yol olarak görüyorlar.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimyr Zelenskiy'nin, halkın hoş karşılamayacağı tavizlerde bulunmak için fazlaca  manevra alanı yok ama Ukrayna'nın temel amacı,  müzakerelerin devamını sağlamak ve olası çatışmaların patlak vermesinden kaçınmak. 

Ukrayna'da siyasi gücün ademi merkezileştirilmesi ve Rusya'nın işgal ettiği Donbas bölgelerinin temsilcileriyle koordineli anayasa değişiklikleri çağrısında bulunan Minsk-2 anlaşması, Ukrayna'da halktan kabul görmüyor. Anlaşmanın bazı maddelerini uygulamaya sokmayı amaçlayan yasa tasarılarını meclisten geçirmeye yönelik önceki girişimler, Ukrayna parlamentosu dışında ölümlü çatışmalara ve protesto dalgalarına yol açmıştı.
(AEK)