Rusya’da Eğitim Bakanlığı 1 Eylül itibariyle ilkokul (1. - 4. sınıf) öğrencileri için haftalık ders yükü sınırlarını değiştirdi.
İlkokul 1. sınıfların haftalık ders süresini 30 saatten 20 saate düşürdü. Bununla birlikte de 2 saatlik anadili dersi 1 saat olarak planlandı.
Ayrıca ders “Anadili” yerine “Rusya Federasyonu Halklarının Dili” olarak adlandırıldı. Bu durum federasyon içerisinde yaşayan halkların ve diasporanın tepkisini çekti.
"Haklar bağlamında önemli bir daralma"
Türkiye’den Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED) heyeti 17-22 Eylül tarihleri arasında gerçekleşen anavatan ziyaretlerinde bu konu kapsamında çeşitli görüşmeler yaptı. Konu Dünya Çerkes Birliği (DÇB) Yönetim Kurulu toplantısında da detaylı şekilde ele alındı.
Bugün bir açıklama yapan KAFFED Rusya’dan anayasal güvence altındaki anadillerinin korumasını istedi. Anadillerin yaşatılması konusunda Rusya’dan vatandaşlarına karşı yükümlülüğüne uygun politikalar ve uygulamalar geliştirmesini talep eden KAFFED şu açıklamayı yaptı:
“Daha önce anadili derslerinin seçmeli hale getirilmesi ile anayasal güvenceye aykırı bir adım atılmıştı. Devamında dilin öğrenilmesi ve geliştirilmesi konusunda kritik öneme sahip olan ilkokul 1. sınıf öğrencilerinin anadili derslerinin 1 saate indirilmesi de aynı şekilde anayasal güvenceye ve evrensel insan hakları ilkelerine aykırıdır.
Ayrıca, derslerin 'Anadili' olan adının 'Rusya Federasyonu Halklarının Dili' olarak değiştirilmesi anadili hakkı bağlamında önemli bir daralma riskini doğurmaktadır.
Rusya Federasyonu makamlarını, bu yanlış karardan dönmeye; anadili konusunda Rusya Federasyonu anayasasına ve evrensel insan hakları standartlarına uygun destekleyici politikalar ve uygulamalar izlemeye çağırıyoruz.”
Rusya’da anadili eğitimi
Rusya 143,5 milyonluk nüfusa sahip bir federasyon. 85 federal bölüme ayrılmış. 160 etnik grup 100'den fazla dil ve lehçeyi konuşuyor.
Rusça, federasyonun resmi dili. Ancak cumhuriyetler veya diğer özerk bölgelerde Rusça ile birlikte diğer dil veya diller de resmi.
Federasyonun Rusçadan sonra ikinci en çok konuşulan dili 5,3 milyonla Tatarca ve hemen ardından 1,8 milyonla Ukraynaca geliyor.
Sovyet dönemi ve erken Rusya Federasyonu döneminde, azınlıkların dilleri ve anadilleri çoğu zaman zorunlu ders olarak okutuluyordu. Bazı bölgelerde eğitim tamamen bu dillerde de yapılabiliyordu.
Ancak 1958’te yapılan bir Sovyet eğitim reformuyla, bazı durumlarda öğrencinin ailesine, çocuklarının “hangi dilde eğitim alacağı” ya da “anadili derslerini alıp almayacağı” konusunda seçim hakkı tanındı. Fakat bu uygulamada yoğun baskılarla Rusça eğitiminin yaygınlaşmasına sebep oldu.
Yani düzenleme “seçmeli anadili eğitimi” biçiminde bir serbestlik değil, çoğu durumda aslında anadil eğitiminin sınırlandırılması yönünde bir adımdı.
Asıl belirleyici dönüm noktası 3 Ağustos 2018’de yürürlüğe giren Federal Eğitim Yasası’na yapılan değişiklik oldu. Bu değişiklikle, Rusya’da ebeveynler ve öğrenciler, anadili derslerini hangi dilden okuyacaklarını tercih etme hakkına sahip oldu.
Yasanın metninde, federal eğitim standartlarının anadili dillerin (Rusça dâhil) ve cumhuriyetlerin resmi dillerinin “özgür seçimine” olanak tanıması gerektiği hükme bağlandı.
Bu yasa değişikliği, özerk cumhuriyetlerdeki resmi dillerin artık zorunlu ders olmaktan çıkarılması yönünde bir adım olarak algılandı, birçok bölgede protestolara ve tartışmalara neden oldu.
(HA)
