Romanya Anayasa Mahkemesi aşırı sağcı adayın kazandığı ilk tur cumhurbaşkanlığı seçimini iptal etti.
Mahkeme Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birinci turunu açık farkla kazanan Călin Georgescu'nun Rusya'dan yayın yapan sosyal medya hesaplarından eşgüdümlü olarak desteklendiği iddialarını gerekçe göstererek cumhurbaşkanlığı seçimi birinci tur sonuçlarını geçersiz saydı.
Anayasa Mahkemesi kararı kesin. Görevdeki Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, mahkemenin kararını dayandırdığı istihbarat raporlarının gizliliğini çarşamba günü kaldırılmıştı. Bu raporlar, Rusya'da TikTok ve Telegram gibi sosyal medya platformlarında Călin Georgescu'yu desteklemek üzere binlerce sosyal medya hesabı düzenlendiğine ilişkin istihbarat içeriyordu.
Associated Press'in (AP) haberine göre mahkeme, Georgescu'nun adını belirtmeksizin, 24 Kasım'da gerçekleştirilen birinci turda yarışan 13 adaydan birinin sosyal medyada uygunsuz bir şekilde "ayrıcalıklı muamele" gördüğüne ve seçim sonucunun çarpıtıldığına hükmetti.
Georgescu, kararı "resmi bir darbe" ve demokrasiye saldırı olarak nitelerken, ilk turu ikinci sırada bitiren merkez sağcı Romanya'yı Kurtarma Birliği Partisi'nden Elena Lasconi de Georgescu'ya destek verdi.
Georgescu'nun siyasal tavrı
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunu birinci sırada tamamlayan Călin Georgescu, siyaset sınıfına dahil olmamakla birlikte "sıradan" bir yurttaş değil. Çevre mühendisi olan aday uzun yıllar çevre, sürdürülebilir kalkınma ve uluslararası politika konularında çalışmış, 2000-2013 arasında Bükreş'teki Ulusal Sürdürülebilir Kalkınma Merkezi İcra Direktörlüğünü yapmış ve BM Kalkınma Programı (UNDP) ile çeşitli üst düzey görevlerde bulunmuştu. Ayrıca, BM İnsan Hakları Konseyi'nde toksik atıkların insan hakları üzerindeki etkileri üzerine özel raportör olarak da görev yapmıştı.
Georgescu siyasal söylemleri bakımından tartışmalı görüşleriyle biliniyor. Görünüşü ve söylemleriyle ABD'de başkan adayıyken yarıştan çekilerek Trump kabinesinde Sağlık Bakanı olan Robert F. Kennedy Jr.'a benzetiliyor. AB ve NATO'yu sıkça eleştiren Georgescu, Rusya yanlısı açıklamaları ve COVID-19 pandemisine ilişkin olarak yaydığı yanlış bilgiler dolayısıyla sıkça eleştiri ve tartışmalara konu olmuş ve 2022'de üyesi olduğu AUR (Romanya'nın Birliği İttifakı) partisinden ayrılmak zorunda kalmıştı. Ayrıca çevre sorunları ve iklim değişikliği konularında da bilimdışı açıklamalarıyla da gündeme gelmişti.
Georgescu dış politika konuları bağlamında milliyetçi ve NATO karşıtı söylemleriyle öne çıktı. Bu bağlamda Ukrayna'ya yardımların kesilmesi ve Romanya'nın Avrupa Birliği ve NATO'dan ayrılmasını savunan politik görüşleriyle yandaş ve karşıtlar edindi.
Cumhurbaşkanının tutumu
Romanya'da Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turundan bir hafta sonra, 1 Aralık'ta ayrıca "Batıcı" partilerin çoğunluğu elde ettiği ancak aşırı sağcı milliyetçilerin de önemli kazanımlar elde ettiği yasama meclisi seçimi gerçekleştirilmişti. Iohannis, yeniden düzenlenecek başkanlık seçiminin tarihinin yeni hükümetin kurulmasından sonra belirleneceğini söyledi.
Cumhurbaşkanı, Romanya İstihbarat Servisi, Dış İstihbarat Servisi, Özel Telekomünikasyon Servisi ve İçişleri Bakanlığından gelen istihbarat dosyalarını çarşamba günü yayımlamıştı.
Cuma günü canlı TV yayınında istihbarat raporlarının içeriğinden "derin kaygı duyduğunu" söyleyen Iohannis "İstihbarat raporları, bu adayın kampanyasının, çıkarları Romanya'nın çıkarlarına aykırı bir yabancı bir devlet tarafından desteklendiğini ortaya koydu. Bunlar ciddi sorunlar" dedi.
Anayasa Mahkemesi, yayımlanan kararında yapay zeka da dahil dijital teknolojilerin yasadışı kullanımına ve "beyan edilmemiş finansman kaynaklarının" kullanımına göndermede bulunuyor. Bir adayın "sosyal medya platformlarında ayrıcalıklı muamele gördüğünü ve bunun da seçmenlerin dile getirdikleri iradenin çarpıtılmasına yol açtığını" ileri sürüyor.
Georgescu yalnız değil
Georgescu, Anayasa Mahkemesi kararını sert ifadelerle, "demokrasinin saldırı altında olduğunu" söyleyerek eleştirdi. Yayımladığı video klipte "Ben yalnızca bir anlaşma yaptım ... Rumen halkı ve Tanrı'yla" diyen bağımsız aday “Artık [ülkede] adaletten değil, demokrasi ilkeleriyle alay eden bir ihanetten söz edi[ldiğini]" söyledi: "Rumen ulusunun kaderinin ve haklarının bizim elimizde olduğunu bilen cesur bir halk olduğumuzu göstermenin zamanı geldi.” dedi.
Birinci turu ikinci sırada bitiren Lasconi de ayrıca Anayasa Mahkemesi kararını sert bir şekilde kınadı. Kararın “yasadışı, ahlak dışı [olduğunu] ve demokrasinin özünü çiğne[diğini]" söyledi ve seçimlerin ikinci turuna geçilmesi gerektiğini söyledi.
Lasconi, “İster beğenelim ister beğenmeyelim, yasal ve meşru bakış açısından, 9 milyon Romanya yurttaşı hem ülkede hem de diasporada, oylarıyla belirli bir adayı tercih ettiğini dile getirdi" dedi.
Laconi de “Kazanacağımı biliyorum ve kazanacağım, çünkü Rumen halkı benim onlar için savaşacağımı, onları daha iyi bir Romanya için birleştireceğimi biliyor,” diye ekledi.
Romanya'yı şaşırtan sonuçlar
Avrupa Birliği ve NATO üyesi Romanya'da seçimlerin ilk turunda yaklaşık 9,4 milyon kişi —seçmenlerin yaklaşık yüzde 52,5'i— oy kullandı. Romanya'da Cumhurbaşkanı beş yıl için seçiliyor ve ulusal güvenlik, dış politika ve yargı atamaları konusunda büyük yetkiye sahip.
Seçimler öncesinde gerçekleştirilen anketlerin çoğunda iktidardaki merkez sol Sosyal Demokrat Parti'nin adayı Başbakan Marcel Ciolacu'nun önde gittiği, ikinci sırayı, Lasconi ya da aşırı sağcı Rumen Birliği İttifakı lideri George Simion'un alacağı görülüyordu.
Birinci tur sonuçlanıp Georgescu'nun öne geçtiği ve Ciolacu'nun az farkla da olsa Lasconi'nin gerisinde kaldığının ortaya çıkmasıyla Romanya'nın siyasal statükosu kargaşaya girdi.
Anayasa Mahkemesi de, geçtiğimiz hafta iptal kararı öncesinde ilk turda kullanılan oyların yeniden sayılmasını emretmiş, hafta başında yeniden sayımın ardından ilk tur sonuçlarını doğrulamıştı.
Çoğu gözlemci, birinci tur oylamanın iptalinin toplumsal huzursuzluğa yol açabileceğinden kaygılı. Mahkeme ise Cuma günü yaptığı açıklamada, kararını "yurttaşların kamu otoritelerinin demokratik meşruiyetine, seçimlerin yasallığına ve adaletine olan güvenini yeniden tesis" amacıyla verdiğini söyledi.
Aşırı sağcı Rumen Birliği İttifakı lideri George Simion, olanları "tam gaz süren bir darbe" diye nitelemekle birlikte insanları sokaktan uzak durmaya çağırdı. "Kendimizi kışkırtmalarına izin vermiyoruz, bu sistem demokratik bir şekilde yıkılmalı" dedi.
Georgescu'nun "başarısının" kaynağı tartışılıyor
Georgescu'nun şaşırtan başarısı, siyasal gözlemciler arasında ülkede gerçekleştirilen anketlerin hemen hepsinin nasıl bu ölçüde sapmaya uğradığına ve birinci gelen adayın seçimler öncesinde nasıl diğer beş adayın gerisinde gösterilebildiğine ilişkin bir tartışma başlattı.
Birçok gözlemci Georgescu'nun başarısını halen 6 milyon beğeni alan ve 541 bin takipçisi olan TikTok hesabına bağlıyor. Ancak kimi uzmanlar Georgescu'nun çevrimiçi takipçi sayısının yapay olarak şişirildiğinden kuşkulu. Romanya isitihbarat servisi TikTok'un Georgescu'ya diğer adaylara göre ayrıcalıklı muamele yapıldığını ileri sürüyor
İstihbarat raporunda, bir TikTok kullanıcısının Georgescu içeriğini tanıtmak için diğer kullanıcılara açıktan 381 bin ABD doları (361 bin Avro) ödediği iddia edildi. İstihbarat yetkilileri elde ettikleri bilgilerin, Georgescu'nun popülaritesini artırmak ve etkileşimini hızlandırmak için "saldırgan bir tanıtım kampanyası [yürütüldüğünü]" ortaya çıkardığını söyledi.
Georgescu ise, Çarşamba günü AP'ye verdiği söyleşide mülkiyeti Çinliler'de olan TikTok'un demokrasi için bir tehdit oluşturduğuna inanıp inanmadığı sorusuna sosyal medya platformlarını savunarak karşılık verdi.
"Özgürce konuşmak ve ifade özgürlüğünü teşvik etmek için eldeki en işlevli [şey] sosyal medyadır." dedi.
(AEK)
