“Türkiye Eğitim Sisteminde Renk, Etnik Köken, Dil, Din ve İnanç Temelli Ayrımcılık” raporu Türkiye’de Roman çocuklarına zihinsel engeli olmamasına rağmen engelli raporları verildiğinin çok yaygın bir uygulama olduğunu ortaya çıkardı.
Sıfır Ayrımcılık Derneği’nden Elmas Arus, yaptıkları saha çalışmasında İstanbul, İzmir, Antep, Kilis, Hatay ve Manisa’da 100’den fazla çocuğun bu rapora sahip olduğunu tespit ettiklerini söyledi.
Türkiye’de engelli raporu almak için tam teşekküllü bir hastaneden sağlık raporu alınıyor. Ailelere her bir engelli çocuk için 300 lira maaş bağlanıyor. Engelli çocuklar Rehberlik ve Araştırma Merkezi (RAM) onayıyla örgün eğitim dışında ayda sekiz saat eğitim almak üzere Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerine yönlendirilebiliyor. Bu merkezler her bir öğrenci için devletten katkı payı alıyor.
Raporu iptal ettirdik
Çocuğu engelli raporu alıp sonra bunu iptal ettiren bir baba bianet’e süreci şöyle anlattı.
“Ben Almanya’da olduğum bir dönemde rehabilitasyon merkezlerinden bir kadın, bir erkek mahallede evlere geliyormuş. Yoksul oldukları için bizimkileri 'size maaş bağlanacak, çocuklar daha iyi okuyacak' diye kandırmışlar. Ne olduğunu da anlamamışlar. Benim eşim de kabul etmiş. Çocukta zihinsel gerilik var diye rapor vermişler. Aslında öyle bir şey yok.
"Bu olay beş sene önce yaşandı. Oğlum özel eğitim rehabilitasyon merkezine bir kere gitmiş, bir daha da gitmemiş. Okula gidip müdür ve öğretmenlerle görüştüm. Geçen sene bu raporu iptal ettirdik. Şu anda oğlum 6. sınıfta okuyor. Biz o rehabilitasyon merkezine suç duyurusunda da bulunduk. Ancak kapanmış. Bu durumda olan 20 çocuk daha var bizim mahallede. Sonuçta hepsi hurda, çöp toplayan yoksul insanlar. Maaş bağlanacak, çocuk daha iyi okuyacak denince kanmışlar.”
Öğretmenler Roman çocuklarla uğraşmak istemiyor
Elmas Arus, bunun bir sistem sorunu olduğuna dikkat çekerek devletin yoksullukla mücadele etmesini, ayrıca rehabilitasyon merkezlerinde denetim yapmasının şart olduğunu belirtti.
“Yaptığımız saha çalışmalarında bir bölümünde rehabiltasyon merkezi görevlileri bizzat çıkar amacıyla yoksul mahallelere gelip aileleri 'çocuklarınız daha iyi eğitim alacak, size de maaş bağlanacak' diyerek kandırıyor.
"Bazı durumlarda ise okulun yönlendirmesiyle çocuklara rapor veriliyor. Öğretmenler Roman çocuklarla uğraşmak istemiyor ve engelli raporu aldırarak onu arka sıraya koyuyor. Böylelikle çocukla da uğraşmamış oluyor.
"Roman çocukları kendi mahallelerinde çok az sözcükle konuştuğu için dil problemi yaşayabiliyor. Öte yandan yoksulluk nedeniyle zaten kahvaltı yapmamış bir çocuğun algıda sorun yaşaması çok normal değil mi?
Temelinde yoksulluk var
"Ailelerin buna ikna edilmesinin temelinde bilinç eksikliği ve yoksulluk var. Ailelere 300 lira engelli maaşı veriliyor. Sonuçta aileler ‘çocuğum nasıl olsa doktor olmayacak, en azından bu parayla karnı doyar’ diyor. Bu konuda onları suçlayabilir miyiz? Ayrıca çocuklar rehabilitasyon merkezlerine servisle gittiklerini, orada bilgisayar kullandıklarını söylüyor. Bunlar bile yoksul Roman çocuklarının kendisini iyi hissetmesine yetecek şeyler.
Rehabilitasyon merkezleri denetlenmeli
"Burada ciddi bir sistem sorunu var. Devlet, öncelikle bu rehabilitasyon merkezlerinde kaç Roman çocuğu olduğunu tespit etmeli. İkincisi bu engelli raporları çocuklara nasıl veriliyor? Bu Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri nasıl bu aileleri kandırabiliyor? Bunların hepsinin çok ciddi denetimi yapılmalı.
Roman çocuklara etüd merkezi gerekli
“Roman ve diğer yoksul grupların eğitim önündeki en büyük engel olan yoksullukla mücadele edilmeli. Okul çıkışında çocukların ders çalışacabilecekleri etüd merkezleri kurulmalı." (NV)
Fotoğraf: Nilay Vardar
