"Refakatsiz [Mülteci] Çocuklar" Devlet Korumasında Olmalı

Mülteci-Der İdari Koordinatörü Pırıl Erçoban “refakatsiz çocuklar”ın hemen koruma altına alınması gerektiğini, ancak bürokrasinin işleyişine takılan çocukların genellikle kaçtığını söyledi.

CHP Erzincan Milletvekili Erdoğan Özyalçın, geçen hafta soru önergesiyle Erzincan’daki Sabancı Çocuk Destek Merkezi’nden izinsiz ayrılan çocukların durumunu Meclis’e taşımıştı.

İlgi gösterilmeyince kaçıyorlar

Erçoban önergede sözü edilen çocukların çoğunun Erzincan’a İzmir’den geldiğini belirtti.

Kendilerinin bu çocuklarla ilgilenmeye başladıklarında onların uzun süredir İzmir’deki geri gönderme merkezinde olduğunu, Göç İdaresi’ne ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na başvurduklarını anlattı.

“Sonunda harekete geçildi, Erzincan’a gönderdiler ama çocukların çoğu kaçtı.

“Genellikle akıbetleri böyle oluyor. Çocuklar özellikle kıyı şehirlerde yurtlara koyuluyor. Ama doğru dürüst ilgi olmayınca hemen kaçıyorlar.”

Erçoban çocukların kaçırılmış olma iddialarına karşılık buna ihtimal vermediğini ifade etti. Kendilerinin kalan çocuklarla hala irtibatta olduğunu ve edindikleri bilgiye göre çocukların kaçtığını vurguladı.

Refakatsiz tanımı

Refakatsiz çocuk kavramı uluslararası literatürde “anne ve babasından ayrılmış olan ve hukuk veya geleneğe göre kendisinden birinci derecede sorumlu olacak birinin bulunmadığı” 18 yaşından küçük kişiler için kullanılıyor.

Erçoban refakatsiz çocukların bir kısmının daha ülkelerinden çıkışta ülkelerinden bu halde olduğunu söyledi.

Bazen hayati tehlike bazen zulüm riski, bazen ekonomik riskler nedeniyle ailelerin her şeyini satarak ya borç alarak bir kaçakçıyla anlaşıp çocuklarını kurtarmak için gönderdiklerini belirtti.

“Bazıları ise aileleriyle birlikte yola çıkıyor ama yolda birbirilerini kaybediyor.

“Bazılarının ise geri dönebilecekleri bir aileleri yok, öldürülmüş…”

Korunma hakkı

Bu dramatik macerada yakalanan çocukları ise zorlu bir süreç bekliyor. Erçoban yakalananların geri gönderme merkezine alındıklarına dikkat çekti.

“Bir sivil toplum kuruluşunun dikkatini çekmediyse ya da bariz olarak çocuk olduğu ortada değilse çocuk muamelesi de yapılmıyor zaten.

“Geri gönderiliyorlar ya da sınırdışı prosedürüne tabi tutuluyorlar.

“Halbuki refakatsiz çocuğun statüsüne bakılmaksızın devlet koruması altına alınması lazım. Fakat sistem bu şekilde otomatik olarak işlemiyor.”

Yaş büyütme

Erçoban çocukların maruz kaldıkları işlemlerin de birçok hak ihlaline yol açabildiğine değindi.

“Yaş için kemik testi yapılıyor ama kemik testi iki üç sene hata payı olabilen bir test. Genelde bu çocuğun aleyhine kullanılıyor.

“Bazen geri gönderme merkezinde ‘18 yaşından küçük yazarsak kampa gönderileceksin, 18’den fazla yazalım’ diyorlar, o da zannediyor ki kapalı bir kamp...”

Ev sistemi işlemiyor

Erçoban korunma barınma hizmeti verilen çocuklar için de durumun iç açıcı olmadığını dile getirdi.

“Ev sistemine geçildi Türkiye’de. Ama yabancı çocuklar için çok sınırlı bu durum, pek geçerli değil. Genellikle yurtlara gönderiliyorlar.

“Normalde yurtlar kapanıyor ama yabancı çocuklar için çalışan yurtlar var. Ancak bunlar da iyi değil.”

Vasi atanmalı

Erçoban yabancı çocuklar için aslında hemen vasi atanması gerektiğinin altını çizdi.

“Fakat bu yapılmıyor. Okula gitmeleri gerekiyor ama ancak ilgili bir öğretmen varsa yapılabiliyor.

“Çocuklar aslında kendi başlarına bırakılıyor büyük ölçüde.”

Bürokrasi konuşurken...

“Erzincan’dakiler İzmir’deyken üç ay geri gönderme merkezinde tutuldu.

“Göç İdaresi diyor ki, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na yazdım, onların işlemleri başlatması gerekiyor. Bakanlık da diyor ki önce yabancı kimlik numarası, kart verilmesi lazım…

“Herkes topu birbirine atıyor. Biz müdahale olana kadar böyle aylar geçmiş. Biz baronun çocuk hakları komisyonunu da harekete geçirdik. Daha sonra çocuklar Erzincan’a gönderildi.”

Rehabilitasyon merkezi yanlışı

Pırıl Erçoban, çocukların neden İzmir’e değil de başka bir şehre gönderildiğini anlatırken bir başka önemli sorun daha ortaya çıktı.

“İzmir’de madde bağımlısı çocukların olduğu rehabilitasyon merkezleri var, oraya gönderiliyorlardı ve çocuklar bir gün bile durmuyordu orada. Biz onun için başka il talep ettik ama neden Erzincan seçildi, onu bilmiyoruz.” (YY)