Barış Girişimi'nin düzenlediği "Barışı Kurmak" (Pêkanîna Aştıyê) konferansının ikinci gününde " Bölgeselleşme ve Ademi Merkeziyetçilik" konuşuldu.
Bilgi Üniversitesi Dolapdere yerleşkesindeki konferansın açılış konuşmasını yapan Rakel Dink, "Ermenice basılan ilköğretim kitaplarında bile hala 'Ali topu Agop'a atamadı'" dedi.
"İlişkiler her zaman onarmaya değerdir. Hrant öldüğünde herkes bana 'senden öfke, küfür nefret bekliyorduk' dedi. Böyle yapsaydım, benim onlardan ne farkım olacaktı, farkı nasıl yaratacağız, nasıl bir çıkış bulacağız o zaman?"
Oturumun kolaylaştırıcısı Dr. Cengiz Aktar Osmanlı'dan beri konuşulmayan, Türkçe karşılığı bile olmayan Arapça "Ademi Merkeziyetçilik" kavramının Türkiye'de Abdullah Öcalan ve Kürt hareketi ile konuşulmaya başladığını söyledi.
Değişen "Fransa Modeli"
Fransa İçişleri Bakanlığı'ndan Vali Jean Dussourd, Türkiye'nin örnek aldığı Fransa'nın idari sisteminin artık geçerli olmadığını, ülkede yerel ve merkez arasında dengeli bir iktidar paylaşımı olduğunu anlattı.
* Merkezi sistemi bu kadar güçlü Fransa 30 yıldır ademi merkeziyetçilik uyguluyor ve bölünmedi.
* 1980'de sağ ve sol uzlaştı. İller arasında eşgüdümü sağlamak için 22 bölge oluşturuldu. Bölge meclisleri kuruldu
* Merkezin yetkileri belediye ve illere verildi; kaynak kullanımı devredildi.
Bölgesel eşitsizlik
Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV ) İyi Yönetişim Programı Direkörü Fikret Toksöz, kamu kaynaklarının kullanımında merkezin payının çok büyük olduğunu bunun da bölgeler arasında eşitsizliğe yol açtığını söyledi.
"TESEV'in yaptığı araştırmalarda, kişi başına düşen harcamalarda Diyarbakır en aşağılarda."
Demokratik katılım
Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) Diyarbakır Milletvekili Akın Birdal, ademi merkeziyetçilik sisteminin Kürtlerin taleplerinden öte demokratikleşme sorunu olduğunu söyledi.
"Demokratik Toplum Kongresi (DTK) halkın demokratik katılımı adına tüm yerellerde mahalleden başlayarak meclis sistemi oluşturdu."
Fransa sisteminin uygunluğu
Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Prof. Dr. Oktay Uygun, dünya örnekleri arasında Fransa sisteminin Türkiye için daha uygun olduğunu söyledi.
* Fransa'da yerel yönetimlerin yasama yetkisi yok.
* Federal sistemde eyaletler birbirine eşit konumdadır, anayasada yetkileri belirlidir.
* İspanya özerk sisteminde merkezi yönetim yerele verdiği yetkiyi istediğinde anayasayı değiştirerek geri alabilir.
* Türkiye'ye getirilecek sistem de ancak yerel ve merkezin güçlü meşruiyetiyle mümkün olabilir.
Araştırma eksikliği
Prof. Dr. İlhan Tekeli, yerleşim sistemine ilişkin bir araştırma yokluğu nedeniyle Türkiye'ye uygun sistemi konuşmanın mümkün olmadığını söyledi.
"Avrupa Birliği'nde (AB) gelişen kademeli yönetişim modelindeki çok kimlikli, yerelin farklılığını kapsayan sistem Türkiye'ye uygun olabilir."
Tartışam bölümünde söz alan BDP İstanbul milletvekili Sebahat Tuncel, "Türkiye bu sorunu çözmek istiyor mu ?" sorusunu tartışmayı Türklerin de sahiplenmesi gerektiğini söyledi.(NV/EÖ)
