Anayasa Mahkemesi (AYM), 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) döneminde gerçekleştirilen düzenlemeleri olağan hukuk düzeni içine gömerek OHAL tedbirlerinin olağan koşullarda devamını sağlayan torba kanunun birçok önemli zararlar getiren maddesini iptal etti.
Ana muhalefet partisi CHP'nin kanunun bazı maddelerinin iptali istemiyle açtığı davayı 30 Haziran 2022'de görüşüp karara bağlayan AYM, iptal kararlarını 12 Ocak tarihli Resmi Gazete'de yayımladı.
|
Yasanın AYM'ye taşınmasında sorumluluk üstlenenlerden CHP İstanbul Milletvekili, Anayasa Hukuku uzmanı Prof. İbrahim Kaboğlu, kararın yayınlanmasından sonra yorum dizisini Twitter hesabından paylaştı. Kaboğlu "İptal edilen düzenlemeler[in] Cumhur İttifakının OHAL hukukuyla ülke yönetme iradesinin ve hukuk devletine karşıtlıklarının kanıtı [olduğunu]" söyledi.
Yüksek Mahkeme kamu görevinden ihraç edilen öğretim üyelerinin, göreve iadesi durumunda İstanbul, Ankara ve İzmir illeri dışına atanması hükmü de anayasaya aykırı buldu.
Aynı şekilde Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Emniyet Genel Müdürlüğü ve Dışişleri Bakanlığı kadrolarından ihraç edilenlerin göreve iadeleri halinde Araştırma Merkezi'nde istihdam edilmeleri hükmü de iptal edildi. Emekli asker ve polis şeflerinin rütbelerinin sökülmesi uygulaması da bozuldu.
19 Temmuz 2018'de biten OHAL uygulamasının ardından, ülkeyi sürekli OHAL koşullarında yönetmek anlamına gelecek şekilde 25 Temmuz 2018'de TBMM'den geçirilen 7145 sayılı "Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" ile yasalara idareye OHAL uygulamalarını sürdürme gücü veren maddeler eklenmişti
"2023 yılı[nın] demokratik hukuk devleti açısından da yaşamsal bir eşik [olacağını]" vurgulayan Kaboğlu'nun tvit dizisi şöyle:
"Karar geç, eksik ama önemli"
▶ Bugün Anayasa Mahkemesi çok geç, eksik ama önemli bir karar verdi. Başvurumuz üzerine, 24 Haziran seçimleri sonrası ilk kabul edilen OHAL Yasası olarak adlandırdığımız 7145 sayılı yasaya ilişkin kararını dört buçuk yılın sonunda verdi.
▶ OHAL hukuksuzluklarına bir nebze olsun dur diyebilen bu kararla aynı gün, AKP'nin gaz odası işlevi gören Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu, elindeki dosyaları tamamladığını 5 yıllık faaliyet raporu ile duyurdu.
▶ Kamudan uzaklaştırılan akademisyenlerin görevlerine iadesi halinde kendi üniversiteleri veya üç büyük ildeki üniversitelere dönebilmelerini engelleyen ve göreve başlamamaları halinde mali haklarına ilişkin hukuki yolları tıkayan kural iptal edildi.
▶ Kamudan uzaklaştırılan TSK, Emniyet ve Dışişleri Bakanlığı mensuplarının görevlerine iadeleri halinde eski görevlerini dönmelerini engelleyen ve ilgili kurumlarda kurulacak araştırma merkezlerinde istihdamlarını öngören kural iptal edildi.
▶ Kamudan uzaklaştırma tedbiri uygulananlar ile suç soruşturması veya kovuşturması yürütülenlerin ve eşlerinin pasaportlarının iptaline olanak tanıyan kural, seyahat özgürlüğüne aykırı olduğu ve kanunilik unsuru taşımadığı için iptal edildi.
▶ Tutukluluk itirazlarının dosya üzerinden, şüpheli veya sanık dinlenilmeden gerçekleştirilmesini ve yine tahliye taleplerinin de duruşmasız incelenmesini düzenleyen kurallar, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına aykırı olduğu için iptal edildi.
▶ TMSF'nin kayyım olarak atandığı dosyalarla ilgili olarak hak, yetki, sorumluluk ve muafiyetleri düzenleyen kuralların yürürlüğünün uzatılmasına ilişkin kurallar, belirlilik unsurunu sağlamadığı için iptal edildi.
▶ Ayrıca MİT'in Bilgi Edinme Kanunu'ndan muaf tutulması, silahlı kuvvetler ve emniyet mensuplarının rütbelerinin yargısal bir karara dayanmadan sökülebilmesine olanak taşıyan kurallar da iptal edildi.
▶ İptal edilen düzenlemeler, Cumhur İttifakının OHAL hukukuyla ülke yönetme iradesinin ve hukuk devletine karşıtlıklarının kanıtıdır. 2023 yılı demokratik hukuk devleti açısından da yaşamsal bir eşiktir.
(AEK)
