UAÖ, Şemdinli olaylarının aydınlatılması için, hükümetten Birleşmiş Milletler (BM) ilkelerine uygun bir bağımsız soruşturma komisyonu oluşturulmasını istedi.
HRW da, Yüksekova'da göstericilerin öldürüldüğü gösteride polisin aşırı kuvvet kullandığının, öldürmek için ateş ettiğinin anlaşıldığını açıkladı; hükümetin "güvenlik kuvvetlerinin aşırı kuvvet kullanmasının hoşgörülmeyeceğine ve cezalandırılacağına dair açık bir mesaj vermesi gerektiğini" söyledi.
UAÖ: Şemdinli'de emir komuta zinciri soruşturulmalı
Uluslararası Af Örgütü, Şemdinli'deki bombalama olayının ve ardından yaşananların ortaya çıkarılması için bağımsız bir komisyona gerek olduğunu, bu soruşturmanın da "BM Hukuk Dışı, Keyfi İnfazların Etkili Bir Şekilde Soruşturulması İlkeleri"ne uygun olarak yürütülmesi gerektiğini söyledi.
Örgütün ilkelerde dikkat çektiği üç madde şunları öngörüyor:
9. madde, derinlemesine, tam ve bağımsız bir soruşturma yapılmasını öngörüyor. Soruşturmanın amacı, ölümün nedeni, gerçekleşme şekli, sorumlu kişiyi ortaya çıkarmak olmalı. Bunun için yeterli otopsi, bütün fiziksel ve belge niteliğindeki kanıtların, tanıkların ifadelerinin toplanması ve analiz edilmesi gerekli.
10. madde, komisyonun soruşturma için gerekli tüm bilgilere ulaşmaya yetkili olmasını öngörüyor. Etkili soruşturma için gerekli bütçe ve teknik kaynaklara sahip olmalı. Olaya karıştığı iddia edilen bütün yetkilileri ifade vermeye zorlayabilecek yetkilere sahip olmalı.
11. maddeyse, deneyim yetersizliği veya tarafsızlık nedeniyle soruşturma prosedürlerinin yetersiz kalması halinde, hükümetlerin soruşturmayı bağımsız bir soruşturma komisyonu üzerinden yürütmesini öngörüyor.
UAÖ, soruşturmanın şu konuları da içermesi gerektiğini belirtti:
* Şemdinli'deki bombalama olayının nedeni
* Keşif sırasında açılan ateşle bir sivilin öldürülmesi
* Arabada bulunan belgelere dayanarak, olayın bölgedeki siyasi muhalifleri hedefleyen daha büyük bir güvenlik birimleri politikası olup olmadığı
* Olayın, 1 Kasım'da Şemdinli'de gerçekleşen önceki bombalama olayıyla bağlantısının olup olmadığı
* Üst düzey jandarma ve askeri personelin tam emir komuta zinciri, bunların olaya ne ölçüde karıştığı ve olayların daha büyük bir komplonun ya da politikanın parçası olup olmadığı
* Şemdinli, Yüksekova ve Hakkari'deki gösterilerde polisin göstericileri vurması, aşırı kuvvet kullanması.
HRW: Polis aşırı kuvvet kullandı
İnsan Hakları İzleme Örgütü de, Yüksekova'daki protesto gösterilerinde göstericilerin öldürülmesi üzerine bir açıklama yaptı ve güvenlik kuvvetlerinin BM ilkelerine aykırı olarak aşırı kuvvet ve ateşli silah kullandığını söyledi.
HRW'nun olayla ilgili dikkat çektiği noktalar şunlar:
* Gösterideki ölümler, Türkiye'de polisin giderek artan aşırı kuvvet kullanma uygulamasının bir parçası olarak görünüyor.
* Güvenlik kuvvetleri kendilerine karşı silah kullanıldığını söylüyor, ancak yaralanan yedi kişi ya kalabalık tarafından dövülmüş ya da göstericilerin attığı taşların hedefi olmuş.
* Yüksekova'daki gösterinin ilk aşamalarında yasadışı olduğuna dair hiçbir belirti yok. Bu durumda güvenlik kuvvetlerince dağıtılmasına gerek yoktu. BM Kolluk Kuvvetlerinin Kuvvet ve Ateşli Silah Kullanımına Dair Temel İlkeleri'ne göre, yasadışı fakat barışçıl gösterileri dağıtan güvenlik kuvvetleri kuvvet kullanmaktan kaçınmalı, mümkün değilse, en az düzeyde kuvvet kullanmalı.
* Polis zırhlı aracı kalabalığın üzerine sürdü.
* Polis, BM ilkelerinin şart koştuğu uyarıyı yapmadan ateşli silah kullandı.
* Kalabalığın silah kullandığına dair hiçbir kanıt yok. Sokakları boşaltmak için otomatik silah kullanmak açıkça orantısız kuvvet kullanımı.
* Bartın ve Mengeç'in göğüs ve kalp bölgesindeki birden çok kurşun yarası, güvenlik kuvvetlerinin öldürmek için ateş ettiğini gösteriyor. Ateşli silahların bilerek öldürme amaçlı kullanılması ancak kaçınılmaz olduğunda ve hayat kurtarma amacıyla olabilir. (TK)
