Polis Orantısız, Otomatik Kuvvet Kullanamaz

Polis karakolları, emniyet müdürlükleri ve jandarma karakol ve karargahlarının yanı sıra, dört cezaevinin ziyaretinin ardından yazılan rapor, Türkiye hükümetinin yanıtıyla ve onayıyla açıklandı.

Rapor, işkence ve kötü muamele, mahkumiyet koşulları, cezaevlerindeki ergenlerin durumu, mahkumların sağlık koşulları, disiplin ve gözlem birimleri, çocuklu anneler ve izleme koşulları gibi başlıklardan oluşuyor.

Kolluk kuvvetlerine ve yargı mensuplarına yönelik, öne çıkan bazı tavsiyeler ve yorumlar, özetle şöyle:

* Bütün Türkiye'deki kolluk kuvvetlerine, yakalama sırasında gerekenden daha fazla kuvvet kullanılmaması, kişiye yakalandıktan sonra vurulmasının hiçbir açıklamasının olamayacağı, kolluk kuvveti mensubunun yetkisini sorgulayan birine karşı kuvvete başvurmasının otomatik tepki olmaması gerektiği hatırlatılmalı.

* Yetkililere, İzmir'deki gibi bir İşkenceyi Önleme Grubu'nun ülkenin diğer yerlerinde de kurulmasını teşvik etmesi öneriliyor.

* Kolluk kuvvetlerinin insan hakları ve modern sorgulama yöntemlerini kullanma eğitimleri kuvvetle takip edilmeli. Bu tür eğitimlerin etkilerinin olabilecek en çok sayıda kolluk kuvveti yetkilisine yansıması sağlanmalı.

* Savcı ve yargıçların eğitiminde şunlar vurgulanmalı: Gözaltına alınmış biri karşılarına getirildiğinde, (eğer varsa) kötü muameleyi ortaya çıkaracak şekilde davranmalılar. Bu süreç, gözaltına alınana gördüğü muameleyi gerçekten ifade edebilecek bir ortam sağlamalı. Gözaltına alınanın yalnızca sözlerine değil, fiziksel durumuna da dikkat edilmeli. Kötü muamelenin göstergelerini gördüğünde, yargıç ve savcılar gereken adımları atmalı.

* Yetkililer, gözaltında avukata erişimi etkin bir şekilde desteklemeyi sürdürmeli. Kamuda avukata erişim hakkı bilincinin artması için, kolluk kuvvetleriyle barolar arasında işbirliği sağlanmalı.

* Ergen olmayan çocuklara ilişkin özel bir şüpheli hakları formu oluşturulmalı. Bu form, gözaltına alınan bütün ergen olmayan çocuklara verilmeli.

* Gözaltındaki kişilerle avukatlarının uygun yerlerde görüşmesine ilişkin çabalar sürmeli.

* Gözaltındaki kişilerle gözaltı başladığı sırada haklarına dair formun verilmesi, yakından izlenmeli.

* Yetkililer, gözaltındaki kişinin tıbbi muayene formunda, gözaltına alınanın ifadeleri için ayrı bir bölümün bulunmasına, doktorun nesnel tıbbi bulguları ve kararı için ayrı bölümlerin bulunmasına, doktorun her bir bölümün doldurmuş olmasına dair çabalarını iki kat artırmalı.

* Gözaltındaki kişilere dair tıbbi raporların ilgili mercilere gizlilik içinde ulaşması güvenceye alınmalı.

* Her bir şehirde, gözaltındakilerin tıbbi muayenelerini rutin bir şekilde yapacak, özel bir tıbbi tesis oluşturulmasına dair olanaklar araştırılmalı.

* Doktorla muayene edilen kişinin yalnız kalabileceği, güvenli, uygun odaların varlığı yakından izlenmeli.

* Yetkililer, ülkedeki bütün sorgulama/gözaltı merkezlerinin kabul edilebilir standartlara yükseltilmesine dair çabalarını sürdürmeli. (TK)