* Fotoğraf: Pixabay
CAN Europe, Global Energy Monitor, Sierra Club, Greenpeace ve CREA işbirliğiyle küresel olarak kömürlü termik santral envanterini takip etmek için hazırlanan Yükseliş ve Çöküş raporu 2020 yayımlandı.
Rapora göre, planlanan kömürlü termik santral sayısının ardışık olarak 4 yıldır düşüyor. Rapor, yapım ve proje aşamasındaki kapasitenin bir yıl öncesine göre yüzde 16 ve 2015’e göre ise yüzde 66 düştüğünü ortaya koyuyor.
2019’daki inşaata başlama oranında da 2018’e göre yüzde 5 ve 2015’e göre yüzde 66 oranında bir düşüş gözleniyor.
Kömürlü termik santral kapasitesi arttı
2019’da, proje aşamasındaki kapasitede yaşanan düşüşe rağmen, küresel ölçekte kömürlü termik santral kapasitesi ise 34,1 gigawatt (GW) artmış durumda.
Buna göre, 2015’ten beri ilk defa yeni devreye alınan net kapasite artmış oldu.
Dünyada yeni devreye alınan 68,3 GW’lık kurulu gücün neredeyse üçte ikisi Çin’de bulunuyor. Çin hariç tutulduğunda ise, diğer ülkelerin yeni devreye sokulan kömürlü termik santral kapasitesinden daha fazlasını emekli etmelerinden dolayı, küresel kömürlü termik santral filosu 2018’in ardından 2019’da da küçülmüş oldu.
Çin’in yeni termik santralleri zarar edebilir
Çin’in kömürlü termik santral kapasitesi 2019’da, Çin Elektrik Konseyi’nin resmi tahmini olan 28,9 GW’ın oldukça üzerinde büyüme gösterdi. Ancak, Çin’in kömürlü termik santral sayısının artmış olması, kömüre dayalı elektrik kullanımında artış olacağı anlamına gelmiyor.
Bunun nedeni, hükümetin 2019’da yeni devreye alınan 43,8 GW kömürlü termik santral kurulu gücünün yüzde 40’ının kullanımını şimdiden kısıtlayarak, acil durum yedekleme için ayırmış olması. Arz fazlasından ötürü yeni devreye alınan kapasitenin ciddi bir kısmı kullanım dışı tutuluyor.
Çin’de kömürlü termik santrallerin ortalama çalışma süreleri 2015’te beri yaklaşık yüzde 50’lerde seyrediyor. Bunun nedeni de kömürlü termik santrallerin, piyasadaki daha düşük karbonlu alternatiflerle rekabet etmek durumunda olması.
Azalan çalışma saatleri ve dolayısıyla azalan gelirin yanı sıra yüksek kömür fiyatları yüzünden, Çinli kömürlü termik santral firmalarının yaklaşık yarısı 2018’de net zarar etmişti.
Türkiye de riskli
Türkiye 2019’da, Çin’den sonra dünyada inşaat öncesi aşamada en fazla kömürlü termik santral projesi bulunan ikinci ülke konumuna gelerek Hindistan’ı bile geride bıraktı.
Bu gidişatın riskli olabileceğinin altını çizen CAN Europe Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Elif Gündüzyeli, şöyle konuştu:
“Dünya çapında yeni kömürlü termik santral projelerinde sürekli bir düşüş yaşanırken Türkiye’nin kömür kaynaklı elektrik üretim kapasitesini artırma eğilimi atıl yatırımlara yol açabilir. Son yapılan çalışmalar dünyadaki mevcut kömürlü termik santrallerin yarısını çalıştırmanın, yeni yenilenebilir enerji santralleri kurmaktan daha maliyetli olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıca son dönemde petrol fiyatlarındaki rekor düşüş, kömürü en pahalı enerji kaynağı haline getirdi.”
Hindistan
Hindistan’da, 2017 yılından bu yana, yeni kömürlü termik santralden fazla yeni güneş ve rüzgar enerjisi santrali devreye alındı.
Haziran 2019’da, Yenilenebilir Enerji Bakanlığı 2030’a kadar 523 GW’lıkyenilebilir enerji hedeflediklerini açıkladı; bu hedef, ülkenin mevcut faal kömürlü termik santral kapasitesi olan 229 GW’ın iki mislinden fazla.
ABD’de yüzde 67 daha fazla kömür santrali kapandı
OECD ülkelerinde, kömüre dayalı elektrik üretimi kapasitesi 2011 yılından bu yana düşüyor. 2019’da dünyada emekli edilen kömürlü termik santrallerin neredeyse yarısı ABD’deydi.
Yaşlanmış kömürlü termik santrallerinin emekliye ayrılma oranı, Trump yönetiminde Obama dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 67 oranında arttı; Obama yönetiminde (2009-2016) yılda ortalama 8,2 GW emekli edilirken, Trump yönetiminde (2017-2019) yılda ortalama 13,7 GW emekli edildi.
Avrupa Birliği
Avrupa Birliği’nde ise 2019 yılı en fazla kömür kaynaklı elektrik üretimi kapasitesinin emekli edildiği dördüncü yıl oldu: Birleşik Krallık (2,7 GW) ve Almanya (1,2 GW) başı çekti. A
lmanya’nın 2038 itibarıyla ve 14 AB ülkesinin 2030 itibarıyla, kömür kullanımını sonlandırmayı taahhüt etmiş olmaları nedeniyle, AB’de emekliliklerin artması bekleniyor. Tüm AB üyesi ülkelerin kömürlü termik santral kurulu güçlerinde azaltım yaptığı görülürken, AB’nin kömüre dayalı elektrik üretiminde, 2018 yılıyla karşılaştırıldığında, yüzde 24 oranında belirgin bir düşüş yaşandı.
2019’da yılında proje aşamasındaki kömürlü termik santral kapasitesinde yaşanan düşüş, Paris İklim Anlaşması hedeflerini tutturmak için yeterli değil.
Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli'ne (IPCC) göre, küresel ısınmayı 1,5°C derecenin altında tutmak için kömüre dayalı elektrik kullanımının 2030’a kadar yüzde 80 düşmesi gerekiyor ve Birleşmiş Milletler 2020 yılının dünyada yeni kömürlü termik santral planlarının sonlandırılacağı yıl olması çağrısında bulundu.
Raporu yayımlayanlarCAN Europe hakkındaCAN Europe (Avrupa İklim Eylem Ağı), geri dönüşü olmayan iklim değişikliğiyle mücadele eden Avrupa'nın öncü STK koalisyonudur. Çevre, kalkınma, gençlik, inanç ve sağlık alanlarında çalışan sivil toplum kuruluşlarını, ortak savunuculuk kampanyaları ile bir araya getirerek etkilerini artıran benzersiz bir ağdır. Avrupa Birliği üyesi ülkeler, Batı Balkanlar ve Türkiye'yi de kapsaman üzere 35 Avrupa ülkesinden 1700 STK'yı ve 40 milyondan fazla yurttaşı temsil eden 166 üyesiyle CAN Europe, sürdürülebilir iklim, enerji ve kalkınma politikalarını destekler. Global Energy Monitor hakkındaGlobal Energy Monitor (GEM) küresel temiz enerji hareketini desteklemek amacıyla fosil yakıt projeleri hakkında bilgi üretip, paylaşmaktadır. Yürütmekte olduğu projeler arasında Küresel Kömür Santrali Takipçisi (Global Coal Plant Tracker), Küresel Fosil Altyapı Takipçisi (Global Fossil Infrastructure Tracker), Avrupa Gaz Takipçisi (Europe Gas Tracker), CoalWire haber bülteni, ve GEM wiki bulunmaktadır. Greenpeace International hakkındaGreenpeace, tutum ve davranışları değiştirmek, çevreyi korumak ve barışı teşvik etmek için faaliyet gösteren bir bağımsız küresel kampanya örgütüdür. Greenpeace’in Avrupa, Amerika, Asya, Afrika ve Pasifik’te 40’ın üzerinde ülkede ofisi bulunmaktadır. Sierra Club hakkındaSierra Club, 3,5 milyonu aşan üyesi ve destekçisiyle Amerika Birleşik Devletleri’nin en büyük ve etkili taban çevre örgütüdür. Sierra Club, tüm sosyo-ekonomik gruplardan kişilerin doğanın mirasını keşfetmesine yardımcı olmanın yanı sıra, yerel hareket aktivizmi, eğitim, lobicilik ve yasal girişimler aracılığıyla temiz enerjiyi teşvik etmek, topluluklarımızın sağlığını korumak ve yaban ortamlarının korunması için çalışmaktadır. Centre for Research on Energy and Clean Air hakkındaCREA (Enerji ve Temiz Hava Araştırmaları Merkezi) hava kirliliği trendleri, nedenleri ve yol açtığı sağlık etkilerinin yanı sıra çözümleri hakkında da bilgi sağlamayı amaçlayan bağımsız bir araştırma örgütüdür. |
* Ortalama bir kömürlü termik santral ünitesinin brüt elektrik kapasitesi 350 MW’dır. Çoğu termik santralde iki ya da ikiden fazla ünite bulunmaktadır.
* Raporun tamamını okumak için tıklayın.
(TP)
