Beyoğlu’ndaki geçmişi 16. yüzyıla kadar uzanan cami bostan birlikteliğinin son örneği olan ve otopark yapılmak istenen tarihi Piyalepaşa Camii Bostanı İstanbul II Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından kültür varlığı olarak tescil edildi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, bostana zeminaltı otopark projesi yapmak istiyordu. İstanbul II Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu da bu projeyi onaylamıştı.
Beyoğlu Kent Savunması ve Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi’nin verdiği hukuki mücadele sonucu önce İstanbul II Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, bostandaki su kuyusu ve havuzu belgeleyerek alandaki bütün inşai faaliyetleri geçici olarak durdurmuştu.
Kurul kararı
7 Eylül 2015 tarihinde verdiği kararla da tarihi bostanı 3719 sayılı kararı ile tescilledi.
Kurul kararında, “1467 ada 2,3,9 ve 10 parsellerde bulunan, 16.yüzyıldan itibaren Büyük Piyalepaşa Camii ve külliyesinin akarı olarak kullanıldığı anlaşılan, camilerin giderlerini karşılamak üzere vakıflara gelir sağlayan bostanların günümüze ulaşan son örneği niteliğindeki bostan alanının özgün arazi kullanım biçiminin devamı olması, kültürel ve estetik değeri bulunması, cami-bostan birlikteliğinin geriye kalan örneğini temsil etmesi nedenleriyle Osmanlı tarım teknolojisinin mimari unsuru olan su kuyusu ve havuz ile birlikte bütüncül olarak”tescilleyerek bir bostanı kültür varlığı olarak kabul edip korumaya alan ilk karara imza attı.
Hamam için kazı da yapılacak
Kurul aynı zamanda bostanı tescilledikten sonra Piyalepaşa Camii Önü Rekreasyon Düzenleme Projesi’ni onayladığı 08.10.2013 tarih ve 1711 sayılı kararını da yeni bulgular nedeniyle bozarak mevcut zeminaltı otopark projesini tamamen iptal etti.
Ayrıca, Piyalepaşa külliyesinin günümüze ulaşamayan birimlerinden olan tescilli hamam için de kazı yapılması kararı aldı.
Emsal karar
Beyoğlu Kent Savunması ve Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi, bugün kararı CHP milletvekili Gülay Yedekçi ve HDP milletvekili Beyza Üstün'ün de katıldığı basın açıklamasıyla duyurdu. Açıklamada bu kararın sadece Piyalepaşa Camii bostanı için değil, aynı zamanda tarihi Yedikule Bostanları, Hevsel Bahçeleri gibi kültürel peyzaj ve tarihi kentsel tarım alanları için de büyük bir kazanım ve emsal karar niteliğinde olduğunu belirtildi.
Neden önemli?
Piyale Paşa’nın vakfiyesine göre 16. yüzyılda camiinin inşa edildiği alanda bostanlar bulunmaktaydı; külliye inşaatından sonra geri kalan bostanlar külliyenin inşaası ve sonrası için akar olarak değerlendirilmiştir. Günümüze ulaşabilen yaklaşık 8 dönümlük bostan alanı da bu bostanlardan geriye kalan son parçadır.
Fatih Cami ve Süleymaniye Cami muhasebe defterlerinden de bildiğimiz bostan-cami birlikteliğinin İstanbul’daki son örneğidir. Bostanda, Osmanlı tarım teknolojisinin mimari birer unsuru olarak su kuyusu ve bir havuz da bulunmaktadır. Bostandaki tarım faaliyetleri kuşaktan kuşağa aktarılan uygulamalarla, sürdürülen/yaşayan miras, somut olmayan kültürel miras özellikleri göstermektedir. (NV)
.jpg)
