Pierre Loti "Açılımı"
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Bitlis milletvekili Vahit Kiler, Haliç'te manzarasıyla sevilen Pierre Loti'nin adının daha önce İdris-i Bitlisi Köşkü olduğunu söyleyerek "Bitlisliler olarak kanımıza dokundu, ağrımıza gitti" dedi.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, "Herkes kendine göre araştırıyor, ne kadar ilmi bilmem" dedi.
Vekil Kiler, Pierre Loti isminin kaldırılarak tepeye yeniden eski isminin verilmesi için çalışma başlattıklarını söyledi ve şöyle devam etti:
"Tepenin adı da kayıtlarda 'İdris-i Tepesi' diye geçiyor. Ne var ki, 1934'te Fransız yazarı Pierre Loti'nin ismi verilmiş. Biz bunu öğrendiğimiz zaman Bitlisliler olarak kanımıza dokundu, ağrımıza gitti.
"İdris-i Bitlisi, Bitlis'in önde gelen isimlerinden biri. Sadece Bitlis için değil, Türk tarihi açısından da önemli bir kişilik. Akkoyunlu sarayında hükümdar çocuklarına lalalık yapan, bundan dolayı 'Kutlu Müderris' olarak övülen bir isim.
"Birçok savaşa katılmış, ülkenin yönetimi konusunda Yavuz Sultan Selim'e yardımcı olan biri. Aralarında Risale-i Hazaniyye'nin de olduğu 28 eseri var. Ülkeye bu kadar yararları dokunmuş birinin ismi o tepeden neden çıkarılıp, bir Fransız olan Piyer Loti'nin adı verilir?
"Piyer Loti de Fransız roman yazarı olarak Türkiye sevgisiyle bilinen bir yazar. Ama, büyük hizmetleri geçmiş İdris-i Bitlisi'nin adının çıkarılarak, o tepeye Piyer Loti'nin adının konulmasını garipsedik.
"Tepenin ismi Belediye Meclisi kararıyla mı, yoksa bir kişinin kararıyla mı değişmiş onu inceledikten sonra gerekli başvurumuzu yapacağız. İdris-i Bitlisi'nin hem çeşmesi hem de köşkü o bölgede bulunuyor. Eşiyle birlikte kabristanları da orada."
Pierre Loti kimdir?
Fransız romancı Loti, İstanbul'a ilk kez 1876'da görevli subay olarak geldi. Loti, Osmanlı yaşam biçiminden etkilendi ve pek çok eserinde bu etkiyi gösterdi. İstanbul'da bulunduğu zamanlarda Eyüp'te yaşadı.
La Turquie Agonisante (Can Çekişen Türkiye) kitabıyla Batı politikalarını eleştiren Loti, aynı yıl devlet konuğu olarak Türkiye'ye geldiği zaman Tophane Rıhtımı'nda büyük bir törenle karşılanarak Sultan Reşat tarafından sarayda ağırlandı
Loti, 1920'de "İstanbul Şehri Fahri Hemşehrisi" olarak kabul edildi ve onun adını taşıyan bir de cemiyet kuruldu. Daha sonraları İstanbul'da Divanyolu'nda bir caddeye "Pierre Loti Caddesi" ve Eyüp'te bir kahvehaneye de "Pierre Loti kahvesi" adı verildi. Ayrıca bu tepeye ulaşmak içinde insa edilen teleferiğe de Eyüp-Piyerloti ismi verildi.
İdris-i Bitlisi kimdir?
1452-57 arasında doğduğu tahmin edilen Bitlis doğumlu Kürt siyasetçi ve Osmanlı devlet adamı.
Bir süre Akkoyunlu Devleti'ne hizmet etmiş ardından Osmanlı padişahı II. Bayezid tarafından İstanbul'a davet edilmiştir. Birçok savaşa katıldığı gibi Osmanlı devletinin siyasetinde aktif rol oynamıştır.
İdris-i Bitlisî, ömrünün son yıllarını İstanbul'da geçirmiş ve 1520 yılında vefat etmiştir. Divan edebiyatına birçok eserle katkıda bulunmuştur. Eserlerini Arapça ve Farsça yazmıştır. (NV)