Dünyanın büyük ilaç şirketlerinden Pfizer, ürünlerinin ABD'de zehirli iğneyle gerçekleştirilen infazlarda kullanılmasını istemediğini açıkladı. New York Times'da yayınlanan haberde merkezi New York'ta bulunan firmadan 13 Mayıs Cuma günü yapılan açıklama şöyle aktarıldı: “Herhangi bir ürünümüzün iğneli infazlarda kullanılmasına kati surette karşıyız”. Firmanın ürettiği yedi ilaç idamlarda kullanılıyordu. Açıklamada Pfizer'ın "hayat kurtarmak için kurulduğu, idam için ürünlerinin kullanılmasının kuruluş amacıyla çeliştiği" söylendi.
Son yıllarda ABD ve Avrupa'da 20'den fazla ilaç şirketi, ürünlerinin idamlarda kullanılmasını yasaklamıştı. Zehirli iğne yöntemiyle idam için gereken ilaçların temininin sınırlanması üzerine ABD'de bazı eyaletler infazları yeni ilaç karışımları, elektrikli sandalye ve kurşuna dizme gibi başka yöntemlerle gerçekleştirmeye başlamıştı.
Başarı sağlanıyor
Yeni yöntemlere yönelmeye rağmen Death Penalty Information Center'ın verilerine göre ilaç firmaları ve sağlık çalışanlarının sendika ve sivil toplum örgütlerinin protestoları idam cezalarının sayısının azalmasında etkin oluyor. 1999'da ABD'de 98 idam infaz edilmişti. 2015'te 28 idam cezası infaz edildi.
İdamlarda "ilaç" kullanılmasına karşı hareketin tarihi
Teksas’ta stok sorunu
Teksas Eyaleti Adalet Bakanlığı 2013 yılında idam infazında kullanılan “ilaç” stoklarında sorun yaşandığını açıklamıştı. Yeni ilaç bulamama nedeniyle stoklardaki ilaçların son kullanım tarihinin geçmeye başladığı ve kullanılamaz hale geldiği açıklanmıştı. Eyalet planladığı idam infazlarından vaz geçmeyeceğini alternatif ilaç temini yoluna gideceğini açıklamıştı.
Arizona’da “ilaç” sorgusu
İlaç firmalarının idam için ilaç satmama kararı sonrası, infazlarda hangi ilaçların kullanıldığı tartışma konusu olmaya başladı.
Arizona’da 2014’te idam edilen Joseph R. Wood isimli mahkumun infazdan iki saat sonra ölmesi hukuki bir sorun oldu. Wood'un avukatları, müvekkillerinin bir saat kırk dakika boyunca nefes almaya çalıştığının ve acı çekerek öldüğünü bildirdi; kullanılan ilaçların listesini talep ettiler.
İlaç bulmakta zorlanan Missouri, Teksas ve Oklahoma gibi eyaletler, alternatif ilaçlar kullanıyor ancak söz konusu ilaçların ne olduğunu ve nereden aldıklarını açıklamıyor.
Sivil toplum örgütleri karşı
2015 yılında Amerikan Eczacılar Derneği (American Pharmacists Association, APhA), üyelerini idam cezalarında kullanılmak üzere ilaç teminine son vermeye çağırmıştı. APhA eczacıların infazlara katılmasının, sağlık hizmeti sağlama görevleriyle çeliştiğini savunuyor.
APhA 2004’te zehirli iğneyle infazlarda kullanılan kimyasalların “ilaç” olarak adlandırılmasına karşı çıktığını açıklamıştı. 1985’te ise zehirli iğneyle gerçekleştirilen infazlara eczacıların katılmasını ya da katılmamasını öngören yasal düzenlemelere karşı olduklarını açıklamıştı.
APhA, eczacılıkta etik standartların belirlenmesinden sorumlu, ancak belirledikleri politikaların yasal bir bağlayıcılığı bulunmuyor.
Amerikan Tıp Derneği (American Medical Association), Amerikan Hemşireler Derneği ve Amerikan Anesteziyoloji Kurulu üyelerinin etik olarak infazlarda rol almaması yönünde politika belirlemişti. (HK)
