Resmi istatistiklere alternatif olacak şekilde istatistik üretip yayımlayanlara 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngören yasa taslağı, büyük tepkiye yol açtı.
Bloomberg'den Fırat Kozok'un AKP milletvekillerine dayandırdığı taslağa göre çevre, demografi, fiyat, işgücü, tarım ve ulusal hesaplar alanlarında TÜİK tarafından üretilen istatistiklere alternatif oluşturacak şekilde istatistiki sonuçlar içeren araştırmalar kamuoyuna açıklanmadan önce bunların kapsamı, örnekleme yöntemi, örnek hacmi, veri derleme yöntemi ve uygulama zamanını gösteren metodolojisi onaylatılmak üzere TÜİK'e başvurulacak. TÜİK onayı olamdan yayın yapan araştırmacılar üç yıla kadar ağır hapis cezasına çarptırılacak.
Metodolojisi TÜİK tarafından onaylanmamış araştırmaların sonuçları herhangi bir yolla kamuoyuna açıklanamayacak.
Yasa taslağının hedef aldığı bağımsız araştırma gruplarından,TÜİK'in hışmını en çok üstüne çeken Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) TÜİK'in Mart'ta yüzde 61,14 ile 2002'den bu yana tüketici enflasyonunun en yüksek seviyeye yükseldiği açıklamasının gerçeği yansıtmadığını ortaya koymuş ve Mart 2022 enflasyon oranını yüzde 142,63 olarak duyurmuştu.
ENAG kurucusu Prof. Veysel Ulusoy:
"İstatistik yapmak ve açıklamak bir hak"
Sozcu.com.tr'nin sorularını yanıtlayan ENAG Kurucusu Prof. Dr. Veysel Ulusoy, yayımladıkları enflasyon verilerini Türkiye İstatistik Kanunu'nun verdiği haklar çerçevesinde oluşturduklarına, yaptıkları işin de anayasayla uyumlu bilimsel bir çalışma olduğuna dikkat çekti.
Türkiye İstatistik Kanunu'nun 6. maddesinin üçüncü bendini anımsatan Prof. Dr. Ulusoy, "Tüm özel ve tüzel kişiler metodolojisini ve kaynağını açıkça belirttikten sonra istediği veriyi açıklayabilir. Sadece ENAG değil, herkes... Bu hak, kanunla sabit" dedi.
Söz konusu yasa taslağını 'TÜİK yöneticilerinin kini sonucu oluşan akıl dışı bir hazırlık' olarak niteleyen Ulusoy, "Akıl dışı çünkü devlet aklı böyle çalışmaz. TÜİK bizim hakkımızda daha önce kendisinin güvenini zedelediğimiz gerekçesiyle suç duyurusunda bulunmuştu. Bundan bir sonuç çıkmayınca ceza kanununda değişiklik yapıp, hapis cezası kısmını eklemeyi düşündüler sanırım ama bunun gerçekleşeceğini düşünmüyorum" dedi.
"TÜİK'in itibarı varsa ENAG'ın da var"
Ulusoy, "Söz konusu olan TÜİK'in itibarının zedelenmesi ise bu artık tek taraflı değil. ENAG'ın itibarının zedelenmesine kim ne diyecek?" diyen Ulusoy, "ENAG da TÜİK gibi bir kurum artık. Dolayısıyla biz de kurumumuzu zedeleyen kişiler hakkında hukuki haklarımızı sonuna kadar kullanacağız. Bu böyle biline!" diye konuştu.
Ulusoy, "ENAG, anayasadan aldığı haklarını, mevcut kanundan aldığı haklarını kullanmaya devam ederek enflasyon hesaplamayı sürdürecek" değerlendirmesinde bulundu.
Ulusoy'un atıfta bulunduğu kanunun ilgili maddesi şöyle:
| "İstatistikî sonuçlar içeren araştırma faaliyetleri yürüten gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişiliğine sahip kuruluşlar, araştırmalarının sonuçlarını basın ve yayın yoluyla kamuoyuna açıklamaları hâlinde, araştırmanın kapsam, örnekleme yöntemi ve örnek hacmi, veri derleme yöntemi ve uygulama zamanını araştırma sonuçlarıyla birlikte kamuoyuna açıklamakla yükümlüdürler." |
DİSK-AR'dan Aziz Çelik: "TÜİK İstatistik fetva mekanizması mı?"
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi'nin (DİSK-AR) çalışmalarına katkıda bulunan Kocaeli Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstriyel İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Çelik, söz konusu yasa taslağını 'bir tür istatistik engizisyonu' olarak niteledi.
Prof. Dr. Çelik, "Bilimsel bir çalışmanın resmi bir kurum tarafından sansür edilmesi olacak iş değil. Kamuoyunda alternatif olarak araştırma yapan herkesin önünü kesmeyi hedefliyor. TÜİK'in yapmış olduğu araştırma dışında bir örneklem, araştırma ortaya koymayı izne bağlamak TÜİK'i istatistiki fetva veren mekanizmaya dönüştürür" değerlendirmesinde bulundu.
"Asıl sorun enflasyon tartışmalarından duydukları rahatsızlık "
Prof. Çelik, "Burada asıl, enflasyon tartışmalarından çok rahatsız oldukları anlaşılıyor. " diyor.
"TÜİK son dönemde çok alıngan olmaya başladı. Bağımsız istatistiklere yönelik bir eleştirisi varsa, çıkıp eleştiri yazsınlar. TÜİK verilerinin sağlam olduğunu düşünüyorsa bünyesindeki doktoralı uzmanlarla hatalı bulunan kısımları analiz edip, kamuoyuna sunabilir. Alternatif çalışmalar TÜİK'i de güçlendirir, eksik yanlarını ortaya koyar ama istemiyorlar."
Prof. Gürsel: "Anket doğru mu yanlış mı diye TÜİK'ten izin almayacağız herhalde"
BETAM Direktörü iktisatçı Prof. Dr. Seyfettin Gürsel de, iktisatçılar olarak resmi istatistiklerden faydalandıklarını, kullandıkları verilerin TÜİK verileri olduğunu anımsatan Gürsel, şöyle devam etti: "Ancak bazı özel çalışmalar için de binlerce kişiyi kapsayan anketler yapıyoruz. Anket doğru mu yanlış mı diye herhalde TÜİK'ten izin almayacağız. Beğenen inanır, beğenmeyen inanmaz." (AEK)
