Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), 10 bebeğin öldüğü ve kamuoyunda ‘Yenidoğan Çetesi’ olarak bilinen vakanın ardından özel hastanelerle ilgili bir rapor hazırladı.
Rapor "Özel Hastanelerin SGK'ye Yükü Tırmanıyor" ismini taşıyor ve Türkiye'deki özel hastanelerin sosyal güvenlik sistemi üzerindeki artan mali yükünü analiz ediyor.
Rapora göre, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) özel hastanelere yaptığı hasta başına ödemeler, kamu hastanelerine yapılan ödemelere oranla daha hızlı arttı.
2012-2024 yılları arasında özel hastanelere yapılan hasta başına ödeme yüzde 940 oranında artarken, aynı dönemde devlet hastanelerine yapılan ödemelerdeki artış oranı yüzde 469 ile yüzde 518 aralığında kaldı.
Ayrıca SGK, 2024'ün ilk altı ayında özel hastanelere devlet hastanelerine kıyasla yaklaşık üç kat fazla ödeme yaptı. Özel hastanelerin SGK bütçesine yükü de bu dönemde çarpıcı biçimde yükselerek, ortalama hasta başına yapılan ödemenin yüzde 153’üne ulaştı.
Raporda, 2000'li yıllarda başlatılan "Sağlıkta Dönüşüm" programının özel hastanelerin payını artırdığı, bu süreçte kamusal sağlık hizmetlerinin özel sektörün insafına terk edildiği ifade ediliyor. DİSK-AR’a göre, özel hastaneler bu süreçte çeşitli uygulamalarla hem SGK’yi hem de hastaları finansal olarak zor durumda bırakıyor.
AKP'yle dönüşen sağlık
2000’li yıllarda 'sağlıkta dönüşüm' adı altında yapılan düzenlemeler sonucunda kamu sosyal sigorta kurumları sağlık hizmeti sağlayıcısı olmaktan çıkarıldı.
SGK (SSK) ve diğer kamu sağlık sigortalarına ait hastaneler bedelsiz olarak Sağlık Bakanlığı’na devredildi. Sadece SSK hastaneleri değil SSK’ye ait ilaç fabrikası da kapatıldı. Sonuçta SGK tamamıyla sağlık hizmeti satın alır duruma getirildi.
SGK, günümüzde sağlık hizmeti sunan çeşitli sağlık kuruluşlarından sigortalılar için sağlık hizmeti satın alıyor. SGK’nin sağlık hizmeti satın aldığı sağlık kuruluşları şöyle: Devlet ikinci basamak sağlık sunucuları, devlet üçüncü basamak sağlık sunucuları, üniversite hastaneleri ve özel ikinci basamak sağlık sunucuları
Özel hastanelere başvuru geriledi, ödeme 3 kat arttı
Sosyal güvenlik ve sağlıkta 'reform' adı altında yapılan düzenlemeler sonucunda özel hastanelerin sağlık sistemi içindeki payı önemli bir düzeye ulaştı. SGK'nin özel sağlık kuruluşlarına yaptığı ödemeler her geçen yıl artsa da müracaat sayısı ve müracaat oranı düşüyor.
2012'de toplam 87,9 milyon olan özel hastane hasta başvuru sayısı 2023'te 68,5 milyona geriledi. Aynı dönemde SGK kapsamındaki toplam hasta başvuru sayısı ise 386,7 milyondan 606,7 milyona yükseldi. Özel hastanelere başvuru oranı da 2012’de yüzde 23 iken 2023'de yüzde 11’e geriledi.
DİSK-AR'a göre düşüşün nedenlerinden birisi özel hastanelerin Sağlık Uygulama Tebliğinde (SUT) belirlenen oranların çok üzerinde hatta fahiş fiyat politikası.
Tablo: SGK kapsamında hasta başvuruları (bin) (2012-2023)
Özel hastanelere başvuran hasta sayısı düşse de SGK’nin özel hastanelerde yaptığı ödeme artıyor. 2012’de devlet ikinci basamak hastanelerinde hasta başına birim ödeme 49 TL iken 2024’ün ilk altı ayında 282 TL’ye, devlet üçüncü basamak hastanelerinde 91 TL’den 564 TL’ye, üniversite hastanelerinde ise 180 TL’den 1.341 TL’ye yükseldi. Aynı dönemde SGK’nin özel hastanelere hasta başına birim ödemesi 77 TL’den 801 TL’ye çıktı.
2024’ün ilk altı ayında SGK, devlet ikinci basamak hastaneleriyle karşılaştırıldığında özel hastanelere hasta başına yaklaşık 3 kat daha fazla ödeme yaptı. 2012-2024 döneminde hasta başına birim ödeme devlet ikinci basamak hastanelerinde yüzde 469, devlet üçüncü basamak hastanelerinde yüzde 518, üniversite hastanelerinde yüzde 648 arttı. Aynı dönemde SGK’nin özel hastanelere hasta başına birim ödeme artışı yüzde 940 olarak gerçekleşti.
Tablo: SGK tarafından sağlık sunucularına yapılan hasta başına birim ödeme artışı (2012-2024) (TL)
SGK, hasta başına özel hastanelere her geçen yıl daha fazla para ödüyor
Sağlık hizmet sunucuları (devlet ikinci basamak, devlet üçüncü basamak ve üniversite hastaneleri) arasında özel hastanelere başvuranların sayısı ve oranı 2012’den itibaren azalırken, SGK’nin özel hastanelere yaptığı birim ödeme artıyor. 2012 ile 2024’ün ilk altı ayında arasında bu fark hızla açılıyor.
2012’de toplam sağlık hizmet sunucuları arasında özel hastanelere müracaat edenlerin hasta oranı yüzde 22,7 iken, SGK tarafından özel hastanelere yapılan ödemenin toplam SGK ödemesi içindeki payı yüzde 23,9. Ancak bu eğilim 2012’den itibaren tersi bir biçimde seyrediyor.
Tablo: Hastaların devlet ikinci basamak hastanelerine ve özel hastanelere başvuruları ile SGK’nin yaptığı ödemelerin toplam içindeki payı (Yüzde) (2012-2024)
Özel hastanelere başvuran hasta sayısında ve oranında azalma olmasına rağmen SGK’nin özel hastanelere yaptığı birim ödeme artıyor. 2024’ün ilk altı ayında özel hastanelere başvuran hasta oranı yüzde 10 civarına düşmesine rağmen SGK tarafından özel hastanelere yapılan birim ödemenin payı yaklaşık yüzde 16.
Özel hastanelerin SGK’ye yükü artıyor
SGK’nin sağlık hizmet sunucularına hasta başına yaptığı ödemeler arasında özel hastanelere yapılan hasta başına ödemelerin toplamdaki payı dikkat çekiyor. 2012’de SGK’nin devlet ikinci basamak hastanelerinde hasta başına yaptığı ödeme ortalama hasta başına ödemenin yüzde 67’sini, özel hastanelere yapılan hasta başına ödeme ise ortalama ödemenin yüzde 105’i oranındaydı.
SGK’nin özel hastanelerine hasta başına yaptığı ödemenin ortalama hasta başına ödemeye oranı 2012’den 2024’ün ilk altı ayına kadar düzenli olarak arttı ve ortalamanın yüzde 153’üne ulaştı.
Öte yandan SGK’nin devlet ikinci basamak hastanelerine hasta başına yaptığı ödeme ortalama ödemenin yüzde 67,7’sinden yüzde 53’e düştü. Diğer bir ifadeyle 2012’de özel hastaneler yapılan ödeme ortalama ödemenin yaklaşık yüzde 5 üzerindeyken, 2024’te yüzde 53 üzerine çıktı. Devlet ikinci basamak hastaneleri ise ucuzladı.
Tablo: SGK tarafından devlet ikinci basamak hastaneleri ile özel ikinci basamak hastanelere hasta başına yapılan ödemenin ortalama ödemeye oranı (Yüzde) (2010-2024)
SGK’nin devlet ikinci basamak devlet hastaneleri ile özel hastanelere hasta başına yapılan ödemenin ortalama ödemeye oranı arasındaki fark açılıyor. 2024’ün ilk altı atında SGK özel hastanelere yaptığı ödemenin payı yüzde 153’e yükseldi. Devlet ikinci basamak hastaneleri için yapılan ödemenin payı ise yüzde 53,9’ye düştü.
(HA)
