Tüm Özel Halk Otobüsleri Kooperatifleri Birliği (TÖHOB) Genel Başkanı Kurtuluş Kara, Ankara, Yenimahalle İlçe Terminali'nde "Şehit ve gazi yakınları, emniyet mensupları ve basın mensupları dışında ücretsiz ve indirimli tarifeden faydalanan yolcuları" artık taşımayacaklarını ilan etti.
"Yasaya aykırı ama taşımayacağız"
Kara, açıklamasında "Yasal olarak taşımamız lazım." dedi ama "bu vatandaşları taşır[larsa] akaryakıt alamayaca[klarını]" iddia etti. Özel Halk Otobüsleri Kooperatifleri Birliği (TÖHOB) Genel Başkanı "bakanlık, emniyet ve belediyenin bir yaptırım[da bulunacağını]" bildiklerini ama "her şeyi göze aldık[larını]" söyleyerek meydan okudu.
"Araçlar [...] otoparka çekilmeye başlarsa hepsi birden çekilmeye başlanacak," diyen başkan idarenin bütün ülkede bu yaptırımları uygulayamayacağını iddia etti.
"Yalnızca ayın ilk dört günü"
Tüm Özel Halk Otobüsleri Birliği (TÖHOB) Başkanı Ercan Soydaş da, Pazar günü Ankara'da, "Türkiye genelinde, şehit ve gazi aileleri ile emniyet ve basın mensupları dışındaki ücretsiz yolcuları sadece her ayın 1'i ile 4'ü arası ücretsiz taşıyacaklarını" açıklamıştı.
Tüm Özel Halk Otobüsleri Kooperatifleri Birliği (TÖHOB) Genel Başkanı Kurtuluş Kara, direnişlerinin gerekçesi olarak, kaynaklarını açıklamadığı bir takım istatistiklere göre "tam bilet" ile yolculuk yapan müşteri oranının, nedenlerini açıklamadığı şekilde "bir yıl içinde yüze 62'den yüzde 27'ye düştüğünü" iddia etti.
"Kamu oyunun kendilerini yanlış anlamamasını" isteyen Kara, "6 ay sonra [bu oranın] yüzde 15'e düşe[ceğini]" ileri sürdü. Kara "her gün 65 yaşına giren ve engelli olan insanlarımız[ın olduğunu]" iddia etti ve "Bu işi sürdürebilme durumunda değiliz. Böyle devam ederse Türkiye genelinde yılbaşına kadar hizmet veren bir tane özel halk otobüsü kalmaz." dedi.
Yaşlı ve engelli nüfusun oranı ne?
Özel otobüsçülerin bir yıl içinde engelli ve yaşlı yolcu oranının iki katından fazla arttığı anlamına gelen iddialarını neye dayandırdıkları bilinmiyor. Öte yandan açıklamalarında "tam bilet" ile yolculuk yapmayan bütün yolculardan yakındıkları için özel otobüsçülerin 4736 sayılı yasa uyarınca ücretsiz taşımaya zorunlu oldukları yaşlı ve engelli yolcular dışında öğrenciler ve bazı kamu görevlileri gibi "indirimli" taşımak zorunda oldukları yolcuları da pazarlık konusu yapmak istedikleri seziliyor.
TÜİK'in yaş gruplarına ilişkin son istatistikleri özel otobüsçülerin yüzde yüzü aşkın artış iddialarını desteklemiyor. TÜİK'in yaşlı nüfus istatistiklerine göre 2022'de 65 yaş üstü nüfus 8 milyon 451 bin 669 kişi ve toplam nüfusa oranı yüzde 9,9'du. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2017'de yüzde 8,5 iken, 2022'de yüzde 9,9'a çıkmış, beş yılda sadece yüzde 1,4 oranında artmıştı.
T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2021'de yayımladığı "Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni"nde yer alan Nüfus ve Konut Araştırması sonuçlarına göreyse, en az bir engeli olan (3 ve daha yukarı yaş) nüfusun genel nüfusa oranı yüzde 6,9 (4 milyon 876 bin kişi).
Bu oranların şehir içi toplu ulaşıma, özel otobüsçülerin iddia ettiği gibi 10-15 kat yüksek yansımasının inandırıcı bir açıklama gerektirdiği görülüyor.
Belediye ne diyor?
Geçtiğimiz ay 65 yaş üstü ücretsiz taşımayı sonlandıracağını açıklayan Tüm Özel Halk Otobüsleri Birliği’nin kararının Belediye Kanunu’na aykırı olduğunu kaydeden ABB Başkanı Mansur Yavaş, 65 yaş üstü yolcuları ücretsiz taşımayan otobüslerin trafikten men edileceğini duyurmuştu.
TOPLU TAŞIMADA 65 YAŞ TARTIŞMASI
Mansur Yavaş: Ücretsiz taşıma yapmayan otobüsler trafikten men edilecek
Yavaş ayrıca kanuna aykırı hareket edenlere gelir desteği verilmeyeceğini de söylemişti.
Yasa ve yönetmelikler ne diyor?
Özel Halk Otobüslerinin statüsünü ve bu otobüslerde yolculuk ücret ve bağışıklıklarını belirleyen bir yasa yok. TÖHOB bu alandaki "en önemli düzenlemenin 1982'de TBMM tarafından onaylanan “İşletme Yönetmeliği” olduğunu ancak, her belediyeye göre değişen yerel yönetmelikler dolayısıyla işlerin her il ve ilçede ayrı biçimlerde yürüdüğünü iddia ediyor.
Ücretsiz seyahat uygulamasıysa AKP tarafından 2011 genel seçimlerinde bir seçim vaadi olarak gündeme getirildi. 12 Temmuz 2013'te 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki 6495 sayılı Kanunla ücretsiz seyahat hakkından kimlerin yararlanabileceği 4736 sayılı kanunun birinci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları kapsamında aşağıdaki şekilde belirlendi.
-Asgari %40 engelli olanlar,
-Ağır engelliler ile bir kişiyi geçmemek koşuluyla refakatçileri,
-Gaziler,
-Şehit ve gazi yakınları,
-65 yaşını doldurmuş Türk vatandaşları.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yasanın uygulanma usullerini belirleyen yönetmeliği de Mart 2014’te yayınladı.
Düzenlemelerle yurttaşların ücretsiz seyahat hakkından yararlanabilmeleri için belediyelere ve araç sahiplerine zorunluluk getirdi.
Bakanlık bu zorunluluğa karşılık belediye ve araç sahiplerine bunun için ödenek sağladı. Belediyeler aracılığıyla da her ay gelir desteği ödemesi yapılmasını kararlaştırdı.
Bakanlık, 24 Mayıs’tan bu yana Ankara ve İstanbul büyükşehir Belediyelerinde şehir içi toplu taşıma hizmeti veren her bir ulaşım aracına aylık 4 bin 500 TL, büyükşehir belediyesi olan diğer illerde ise 3 bin 375 TL ödüyor.
(AEK)
