2014 yerel seçimleri öncesinde, seçimlerde oy kullanmayı teşvik etmek, adayların daha iyi tanınmasını sağlamak ve şeffaf bir seçim yapılmasını sağlamak kurulan sivil toplum kuruluşu Oy ve Ötesi, 31 Mart yerel seçimlerine ilişkin raporunu yayımladı.
Raporun girişinde "Her zaman olduğu gibi bugün de odağımızda sonuçlar değil, süreçlerin yasalara uygunluğu ve şeffaflığı var" uyarısı yer aldı.
"Sayıma yapılan itirazların red ve kabul kararları kamuoyuyla paylaşılmıyor"
Raporun "Geçersiz oyların yeniden sayımına yönelik farklı uygulamalar" başlıklı incelemesinde geçmiş seçimlerde çok sık rastlanmayan şekilde ilçe ve il seçim kurullarının bazılarında tüm geçersiz oyların, bazılarında ise oyların tamamının yeniden sayımı yönünde karar alındığı, söz konusu kararların ve bu kararlara yapılan itirazların kamuoyuyla paylaşılmadığı belirtildi.
"Bazı bölgelerde yeniden sayım talepli itirazların kabul edilmesi, bazıları için ise yapılan itirazların reddedilmesi gerekçelerinin kamuoyu ile paylaşılmaması güvensizliğin giderilmesi adına büyük önem arz etmektedir."
"Seçmen kayıtlarının teyidine yönelik adres kontrolü" başlığı altında ise seçimlerin ardından, kesinleşmiş olan sandık seçmen listelerinde kayıtlı bulunan seçmenlerin kayıtlarda gözüken adreslerde gerçekten yaşayıp yaşamadığını teyit etmek için soruşturma başlatıldığı hatırlatılarak şöyle denildi:
"31 Mart 2019 tarihinde yapılan seçimlere ilişkin maddi gerçek seçimden önce tespit edilebilecekken bu incelemelerin seçimden sonra yapılması ve sürecin şeffaf işlememesi kamuoyunda güvensizlik yaratmaktadır.
"Adres teyidine yönelik soruşturma ile elde edilen çıktıların, kesinleşen seçmen kayıtlarına itiraza gerekçe gösterilmesi, bundan sonra yapılacak seçimlere güveni zedeleme potansiyeline sahiptir."
"KHK'lı adaylara mazbata verilmemesi kanuna açıkça aykırıdır"
En çok oyu almış olmasına rağmen Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edilmiş olan belediye başkanı adaylarına mazbata verilmeyeceğine ilişkin Yüksek Seçim Kurulu kararı ile ilgili olarak ise 298 sayılı Kanunun130/4 maddesi hatırlatıldı.
"Adaylar kesinleştikten sonra, adaylara ilişkin itirazda bulunulabilecek haller sınırlı sayıdadır. Sınırlı sayıdaki bu haller vatandaşlık, yaş küçüklüğü, okur-yazar olmama ve seçilme yeterliliğini kaybettiren bir mahkûmiyet kararının bulunduğuna ilişkin iddiaların ileri sürülmesinden ibarettir.
"KHK ile ihraç edilmiş olmak bu kapsamda yer almadığından, YSK'nın en çok oyu almış olmasına rağmen KHK ile ihraç edilmiş olan belediye başkanı adaylarına mazbata verilmeyeceğine ilişkin kararı, kanuna açıkça aykırıdır."
Raporda ayrıca KHK ile kamu görevinden ihraç kararının, mahkûmiyet kararı niteliğinde olmadığı ifade edilerek şunlar söylendi:
"Adaylığa ilişkin düzenlemeler, hukuki güvenliği sağlamaya yöneliktir. Düzenlemeler, adaylar kesinleşmeden önce gerekli incelemelerin ve varsa itirazların yapılmasını öngörmektedir. Böylelikle seçmenlerin adaylara verdiği oylar, belirli ve öngörülebilir bir çerçevede güvence altına alınmaktadır.
"Oy kullanan seçmen, oy verdiği adayın adaylığının, kanunda sınırlı sayıda sayılan hâller dışında da iptal edilebileceği endişesini taşırsa hukuki güvenliğin zedelenmesi ve seçmenlerin oy kullanma eğiliminde düşüş gerçekleşmesi kaçınılmazdır.
"YSK'nın, KHK'lı aday kararı, adaylığı kesinleşen adaya oy veren seçmenlerin siyasi iradesinin yok sayılması anlamını taşımaktadır.
"Çünkü YSK bu kararla, mazbata alamayacağına karar verilen adaya oy vermiş olan seçmenlerin yerine geçerek, bu seçmenlerin, en çok oyu alan aday seçimde yer almasaydı, ikinci en çok oyu alan adaya oy verecekleri varsayımıyla hareket etmiş olmakta ve seçmen iradesine müdahale etmektedir.
"Seçimi kazanan adaylara mazbata verilmemesi kararı özellikle seçilme hakkını ihlal ederken; mazbatanın ikinci en çok oy alan adaya verilmesi, doğrudan binlerce farklı seçmenin seçme hakkını ihlal etmektedir.
"YSK'yı serbest seçim hakkını koruyacak önlem almaya davet ediyoruz"
Raporun sonuç kısmında kendilerini "tarafsız ve bağımsız bir sivil toplum kuruluşu" olarak nitelendiren Oy ve Ötesi, YSK'ya çağrı yaparak "Acilen hukuk güvenliğini yeniden sağlayacak ve yine Anayasa'nın öngördüğü üzere seçmenlerin serbest seçim hakkını koruyacak önlemler almaya davet ediyoruz" ifadelerini kullandı. (HA)
