APK Daire Başkanlığı Araştırma Müdürlüğü'nce, "Sosyal doku projeleri" kapsamında, kent yaşamındaki kaliteyi artırmak, İstanbul halkının düşünceleri doğrultusunda kente gelecek tasarımında bulunmak, kentteki sosyal değişimleri ve yönelişleri zamanında algılayarak şehir ortamı değerlendirme kriterleri çerçevesinde oluşturulacak olan Sosyoloji Laboratuvarı için bir dizi araştırma yapmak amacıyla İstanbul'un 27 ilçesinde "varoş" olarak nitelendirilen yerleşim yerlerinde oturan 1272 kişi ile "Alt Sosyo-Ekonomik Gruplar" adı altında bir araştırma yapıldı.
Araştırmaya göre, "Ailenizde düzenli düzensiz çalışan herkesin aylık ortalama toplam geliri ne kadardır?" sorusuna, deneklerin yüzde 8.3'ü düzenli geliri olmadığını, yüzde 1.5'u 99 milyon liranın altında, yüzde 8.7'si 100-199 milyon, yüzde 35.7'si 200-299 milyon, yüzde 24.9'u 300-399 milyon, yüzde 12.3'ü 400-499 milyon, yüzde 6.1'i 500-599 milyon, yüzde 2'si 600-699 milyon, binde 5'i de 700 milyon ve üstü gelire sahip olduğunu bildirdi.
"Yüzde 86.9'u geçinemiyor"
"Kendinizi hangi gelir grubunda hissediyorsunuz?" sorusuna, deneklerden yüzde 69.6'sı fakir-yoksul, yüzde 16.5'i açlık sınırında, yüzde 12.3'ü orta halli olarak nitelendirirken, yüzde 1.6'sı da cevap vermedi.
"Ailenizin aylık geliri geçiminizi karşılıyor mu?" sorusuna, deneklerin yüzde 86.9'u karşılamadığını, yüzde 13.1'i karşıladığını bildirdi.
"Ailenizin aylık geliri geçiminizi karşılamıyorsa nasıl geçiniyorsunuz?" sorusuna, deneklerin yüzde 41.2'si borçlanarak, yüzde 21'i kısıtlama yaparak, yüzde 13.4'ü komşuların, yüzde 11.9'u akrabaların, yüzde 4.9'u bazı kurumların yardımıyla, yüzde 7.6'sı da diğer yanıtını verdi.
Rahat geçim, 500 milyon-1 milyar lira
"Rahat geçinebilmeniz için aylık gelirinizin ne kadar olması gerektiğini düşünüyorsunuz?" sorusuna, deneklerin yüzde 27'si 500 milyon lira ve altı, yüzde 63.2'si 500 milyon-1 milyar lira, yüzde 3.9'u 1-1.5 milyar lira, yüzde 2.4'ü 1.5-5 milyar lira, binde 2'si 5-10 milyar lira arası yanıtını verirken, yüzde 3.3'ü de "fikrim yok" dedi.
"Size göre bir insanın zengin sayılabilmesi için aylık gelirinin yaklaşık ne kadar olması lazım?" sorusuna, deneklerin binde 9'u 400-750 milyon, yüzde 15.9'u 750 milyon-1 milyar lira, yüzde 22.5'i 1-2 milyar, yüzde 29.6'sı 2-5 milyar, yüzde 4.9'u 5-10 milyar, yüzde 1.5'u 10-50 milyar, binde 2'si 50-100 milyar yanıtını verirken, yüzde 24.5'lik bir kesim de fikri olmadığını beyan etti.
Eğitim ve sağlık harcaması
"Yıllık ortalama eğitim gideriniz kaç liradır?" sorusuna, deneklerin yüzde 48.3'ü hiç harcama yapmadıklarını bildirirken, yüzde 6.5'u 100 milyon lira ve altı, yüzde 19.6'sı 100-300 milyon, yüzde 9.7'si 300-500 milyon, yüzde 8.7'si 500 milyon-1 milyar lira, yüzde 1.8'i 1-2.5 milyar lira arası, binde 9'u da "belli olmuyor" yanıtını verdi. Bu soruya yanıt veremeyenlerin oranı da yüzde 4.5.
"Yıllık ortalama sağlık harcamanız ne kadar?" sorusuna, deneklerin yüzde 38.4'ü hiç harcama yapmadıklarını, yüzde 12.7'si 100 milyon lira ve altı, yüzde 19.6'sı 100-300 milyon, yüzde 9.2'si 300-500 milyon, yüzde 9.3'ü 500 milyon-1 milyar, yüzde 1.4'ü 1-2 milyar, binde 2'si 2-4 milyar, yüzde 1.2'si "belli olmuyor", yüzde 8'i de "cevap yok" yanıtını verdi.
"Aylık ortalama ev fatura gideri kaç lira?" sorusuna da, deneklerin yüzde 10.3'ü 30 milyon ve altı, yüzde 27.6'sı 31-50 milyon, yüzde 49.7'si 50-100 milyon, yüzde 6'sı 100-150 milyon, yüzde 2.2'si 150-200 milyon, yüzde 2.2'si hiç harcama yapmıyor, yüzde 1.1 "belli olmuyor", binde 9'da da "cevap yok" dedi.
Ev nüfusu
"Evde kaç kişi yaşıyorsunuz?" sorusuna, deneklerin yüzde 28.1'i 4 kişi, yüzde 21.7'si 5 kişi, yüzde 15.3'ü 6 kişi, yüzde 14.4'ü 3 kişi, yüzde 6.2'si 2 kişi, yüzde 6.1'i 7 kişi, yüzde 3.1'i 8 kişi, yüzde 2'si 9 kişi, yüzde 3.1'i de 10 kişi ve üzerinde yanıtını verdi.
"Şu anda oturduğunuz ev kaç odalı?" sorusuna, deneklerin yüzde 10.8'i 1 oda, 51.4'ü 2 oda, yüzde 33.9'u 3 oda, yüzde 3.4'ü 4 oda, binde 3'ü 5 oda, binde 2'si de 'yanıt yok' dedi.
"Şu anda oturduğunuz evin büyüklüğü ne kadar?" sorusuna, yüzde 4.2'si 5-20 metrekare, yüzde 15.4'ü 21-50 metrekare, yüzde 25.6'sı 51-75 metrekare, yüzde 21.7'si 76-100 metrekare, yüzde 2.4'ü 101-125 metrekare, binde 6'sı 125-160 metrekare derken, yüzde 4'ü yanıt vermedi, yüzde 26.1'i de "bilmiyorum" tercihini kullandı.
Yüzde 33.9'u gecekonduda oturuyor
"Şu anda oturduğunuz evin türü nedir?" sorusuna, deneklerin yüzde 33.9'u gecekondu, yüzde 55.8'i apartman dairesi, yüzde 9.9'u müstakil ev yanıtını verirken, binde 4'ü soruyu cevaplamadı.
"Şu anda oturduğunuz evin mülkiyet durumu nedir?" sorusuna, deneklerin yüzde 30.4'ü kendine ait, yüzde 63.7'si kirada, yüzde 2.4 lojman, vakıf evi, yüzde 3'ü bedelsiz cevabını verirken, binde 5'i soruyu yanıtlamadı.
"Sosyal güvenceniz var mı, varsa hangi sosyal güvenlik kurumuna bağlısınız?" sorusuna, deneklerin yüzde 70.7'si sosyal güvencesinin bulunmadığını, yüzde 25.4'ü SSK'lı, yüzde 1.7'si Emekli Sandığı, yüzde 2.1'i Bağ-Kur, binde 1'de özel sigortası olduğunu bildirdi.
Değerlendirme
Araştırma sonuçlarını değerlendiren APK Daire Başkanı Nihat Karainci, "Alt sosyo-ekonomik grupların tamamı yoksulluk sınırının, her 5 kişiden 4'ü de açlık sınırının altında yaşıyor olmasına rağmen büyük bölümü kendilerini sadece 'yoksul-fakir', yüzde 12.3'ü de 'orta halli' olarak niteliyor" dedi.
Bunun dört nedeni olabileceğine işaret eden Karainci, "Ya denekler resmi yoksulluk ve açlık sınırını bilmiyor, ya kanaat kültürüne bağlı olarak kendilerini öyle tanımlıyor, ya psikolojik unsurların devreye girmesiyle kendilerini alt gelir grubuna dahil etmeme eğilimi gösteriyor, ya da eğitim durumları ve sosyo kültürel konumları dikkate alındığında modern hayatta gereklilik gibi algılanan eğlence, kültürel aktivitelerine katılma gibi bir takım faaliyetler bu kesimce ihtiyaç olarak algılanmamakta, geçim standartlarını kaynayan tencereye bakarak değerlendirmektedirler" diye konuştu.
Deneklerin yüzde 70'inin "zenginlik" ve "orta halli" olmayı birbirine karıştırdığını ifade eden Karainci, 5 milyar liraya kadar olan rakamın Türkiye şartlarında orta katman veya ortanın üst katmanına işaret ettiğini, deneklerin yüzde 16.8'inin de yoksulluk, hatta açlık sınırını bile zenginlik olarak algıladığını söyledi. (BB)
