Ordunun Şeffaflaşması İçin Siyasi İrade Gerekiyor

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV), ordunun hesap verebilir hale gelmesi ve "askeri vesayetin" ortadan kalkması için yapılabilecekleri özetlediği raporunu açıkladı.

Akay: Milli güvenlik siyasete egemen, hükümette irade eksik

Bugün, İstanbul Larespark Oteli'ndeki toplantıda, yazarı Bilgi Üniversitesi öğretim elemanlarından Hale Akay raporla ilgili bilgi verirken, Türkiye'de yasal ve idari yapılanmanın muğlak tanımlarla "milli güvenlik" için çok geniş bir alan tanımlanmasına yol açtığını, bunun genel siyasetin alanını olabildiğince daralttığını, ancak hükümetin 2008'deki Ulusal Programı'na bakıldığında, hükümetteki irade eksikliğinin görüldüğünü vurguladı.

Akay, ordu mensuplarının sivil değerlere yaklaştırılmasının, başarılı bir dönüşüm için gerekli olduğunu da söyledi.

Rapor, TESEV'in 2006'da ve 2008'deki güvenlik sektörü almanağı çalışmalarının analitik bir değerlendirmesi niteliğinde. Rapordan* bazı öneriler şöyle.

Askeri vesayeti engelleyecek yasa değişiklikleri

Ordunun kendi doğal görev alanına çekilmesi için, Milli Güvenlik Kurulu yasasındaki "milli güvenlik" tanımı maddesi ve askerlerin darbe girişimlerine dayanak olarak kullandığı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu'ndaki "vazifesi, Türk yurdunu ve Anayasa ile tayin edilmiş olan Türkiye Cumhuriyetini kollamak ve korumaktır" maddelerinin değişmesi.

Yasalardaki "toplumun huzur ve refahı", "Türk milleti", "milli çıkar", "milli fayda", "milli güç ve organizasyonu" gibi yetki genişlemeleri için esneklik sağlayan ifadeler gözden geçirilmeli.

Genelkurmay Başkanlığı Milli Savunma Bakanlığı'na (MSB) bağlanmalı, MSB'nin denetim yetkileri genişletilmeli.

Jandarma iç güvenlik görev almayı sürdürdükçe İçişleri Bakanlığı'nın denetiminde olmalı.

Psikolojik harekat uygulamaları, fişleme, izleme, dinleme uygulamaları önlenmeli.

Koruculuk kaldırılmalı.

Ordunun özerk yapısı

Yüksek Askeri Şura kararları yargı denetimine açılmalı.

Askeri yargının yetki alanı daraltılmalı.

Askeri Disiplin Amirlikleri'nin özgürlüğü bağlayıcı karar alması engellenmeli.

Askeri eğitim kurumları denetime açılmalı.

Milli Güvenlik dersinin gerekliliği ve içeriği gözden geçirilmeli, Genelkurmay yetkisinden alınmalı.

Silah alımlarında Genelkurmay'ın idareye direktif verme yetkileri kaldırılmalı. Alımlar denetime açılmalı.

Ordu Yardımlaşma Fonu ve TSK'yi Güçlendirme Vakfı'nın denetim dışı yapıları gözden geçirilmeli.

Sivil kapasitenin artırılması

Meclis'in orduyu denetim yetkileri artırılmalı. Meclis'in mevcut yetkilerini tam kullanması için toplumsal baskı yaratılmalı.

Milli Savunma Komisyonu görüşmelerinde tutanak tutulmalı, bunlar yayınlanmalı.

Güvenlik alanındaki bilgiler halkın erişimine açılmalı.

Ceza Yasası'ndaki (TCK) ifade özgürlüğünü kısıtlayan "halkı askerlikten soğutmak" maddesi gözden geçirilmeli. (TK)