Bu yıl ilk defa düzenlenen Ölüm cezasına karşı Avrupa Günü'nde, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) Ek 13 nolu Protokolü imzalayan Fransa ölüm cezasını her koşulda kaldırmayı kabul etti. Fransa, ek protokolü yürürlüğe koyan 40. ülke oldu.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 21 Şubat 2002 tarihinde, "AİHS'nin ölüm cezasının her koşulda kaldırılmasını düzenleyen 13 numaralı protokolü" nü kabul etti.
Savaşta dahi...
3 Mayıs 2002'de Vilnius'te Avrupa Konseyi üyesi ülkelerin imzasına açılan Protokol, yürürlüğe girmesi için gerekli olan asgari 10 ülkede onay sürecinin tamamlanması koşulunun yerine getirilmesiyle 1 Temmuz 2003'de yürürlüğe girdi.
Türkiye de 9 Ocak 2004'te Ek Protokol'ü yürürlüğe koydu. Daha önce de, 3 Ağustos 2002'de Avrupa Birliği'ne uyum için yapılan yasak değişikliklerle "savaş ve yakın savaş hali" hariç ölüm cezası kaldırılmıştı.
Ek Protokol'ün 1. maddesi şöyle:
"Ölüm cezası kaldırılmıştır. Hiç kimse bu cezaya çarptırılamaz ve idam edilemez."
Protokol ayrıca AİHS 15. madde'de belirtilen, sözleşmenin askıya alınabileceği olağanüstü hallerde –savaş vb.- dahi ölüm cezasının uygulanamayacağını güvence altına alıyor.
İdam cezasını kaldırmak Avrupa Konseyi'ne üyelik için şart.
"Hala destekleyenler var"
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Terry Davis, 10 Ekim "Ölüm cezasına karşı Avrupa Günü"yle ilgili yaptığı açıklamada 10 yıldır tüm Avrupa'da ölüm cezasının uygulanmadığını vurguladı.
Moratoyum uygulayan Rusya dışında konsey üyesi 46 devletin tamamında ölüm cezasının kaldırıldığını belirten Davis, "bu durumun verili kabul edilemeyecek kadar önemli olduğunu" söyledi.
"Avrupa'da hala ölüm cezasını destekleyen insanlar var. Ne zaman canice bir suç işlense ya da mesela seçim zamanlarında ölüm cezası tekrar gündeme gelebiliyor. Bu insanlara ölüm cezasının neden barbarca olduğunu, neden kaldırıldığını ve neden böyle kalması gerektiğini tekrar tekrar anlatmak zorundayız."
MHP "geri getireceğiz" demişti
22 Temmuz seçimlerinden önce Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) iktidara geldikleri takdirde ölüm cezasını geri getireceklerini, tutuklu bulunan Abdullah Öcalan'a uygulayacaklarını söylemişti.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da, ölüm cezasının uygulanabileceğini kabul ederek "Madem o kadar mahirdin sen assaydın ya" demişti.
"Tüm dünyada kalkmalı"
Davis, halen 38 eyalette ölüm cezasını uygulayan ve İran, Çin ve Pakistan'la birlikte dünyada en fazla infazı gerçekleştiren Amerika Birleşik Devletleri (ABD) örneğini vererek "Şimdiki önceliğimiz tüm dünyada ölüm cezasının ortadan kalkması" dedi.
Avrupa Birliği (AB), Birleşmiş Milletler'de küresel bir moratoryum kararı çıkması için çaba gösteriyor. (EÜ/NZ)
