15 Temmuz darbe girişimi sonrası yayınlanan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile 131 basın kurumunun kapatılmasıyla basın yayın ve gazetecilik işkolunda gözüken şirketlerde sigortalı olarak çalışan en az iki bin 308 işçi işsiz kaldı.
Alp Tekin Babaç’ın konuyla ilgili hazırladığı araştırması DİSK Basın-İş (Türkiye Basın Yayın Matbaa Çalışanları Sendikası) sitesinde yayınlandı.
Araştırmaya göre sektörün yüzde 2,4’ü bir anda işsiz kaldı.
“Sigortasız çalışanlarla işsiz sayısı daha da yüksek”
Araştırmada ilk olarak kapsamında kapatılan kurumlar listesi ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından sendikalara her ay gönderilen işkolu işyeri listesi karşılaştırıldı.
Babaç’ın makalesinden öne çıkan ifadeler şöyle:
* Araştırmanın sonucunda 6 firmada (Kervan Yayın Dağıtım, Yay Dağıtım, GYV, Yeni akademi Yayınları, Burak Basım Dağıtım ve Gül Yaprağı Yayınları) kaç işçinin çalıştığına ulaşılamadı. Bu firmalar Basın Yayın ve Gazetecilik İşkolu dışında faaliyet gösteriyor olabilir.
* Listedeki 131 firmanın 125’ine ulaşıldı.
* Yerel radyolar genellikle hiç çalışanın gözükmediği yerler ya da büyük şirketler bünyesinde faaliyet gösteren yerlerdi.
* Yerel gazetelerde emekli olup sigortasız şekilde çalışmanın yaygınlığı ve yayınevleri alanında freelance çalışmanın yaygınlığı özellikle bu alanda işsiz kalan sayısının daha fazla olduğunu gösteriyor.
İşsiz kalan gazetecilerin sayıları
* Zaman Gazetesi’nin yanı sıra birçok dergi ve gazetenin çıkarıldığı Feza Gazetecilik kayyuma devredildiği günden 15 Temmuz’a kadar 710 çalışandan 263 çalışana; 15 Temmuz sonrasından 1 Ağustos’a kadar 177 çalışana düşmüş.
* Listedeki çoğu Televizyon kanalı, radyo ve derginin çıkarıldığı Samanyolu şirketi 271 çalışandan sıfır çalışana düşmüş.
* Kaynak Holding bünyesinde faaliyet gösteren birçok dergi ve yayının Sürat Yayınları ismiyle kayıtlı şirketten ve UTT adıyla kayıtlı şirketten yayın yaptığı biliniyordu. 191 kişinin çalıştığı Sürat Yayınları’nda çalışan sayısı bire, 86 kişinin çalıştığı Sürat Yayınları Matbaası’nda sıfıra düştü. 15 Temmuz öncesi 108 çalışanı olan UTT firmasında ise çalışan kalmamış.
* Güvender Yayınları beş çalışandan sıfır çalışana düşmüş.
*Televizyon ve radyoların büyük kısmını bünyesinde barındıran KüreTV ve yayınların bir kısmını bünyesinde barındıran Işık Yayınları’nda da tüm işçiler çıkarılmış. KüreTV 18’den sıfıra, Işık Yayınları da 47’den sıfıra düşmüş.
* Radyodan televizyona çok sayıda kuruluş barındıran Merkür Yayınları 41 işçiden sıfıra, Sem Haber Ajansı 42 çalışandan sıfır çalışana düştü. Daha sonra kurulan ve yine kapatılan Muhabir Haber Ajansı’nda ise altı çalışan çıkarılmış.
* Ulusal yayın yapan gazetelerden Taraf 37 çalışandan iki çalışana, Meydan 53 çalışandan üç çalışana ve Özgür Düşünce de 50 çalışandan sıfır çalışana düşmüş.
* CİHAN Haber Ajansı ise 40 çalışandan 35 çalışana düşmüş.
* Yumurcak TV 11 çalışandan, çalışandan sıfıra düştü. Can Erzincan TV’nin 44 çalışanı işsiz kaldı.
* Nokta Dergisi 12 çalışandan sıfıra düşmüş.
* Kayyuma devredilen ve BugünTV ile Kanaltürk dahil birçok kuruma ev sahipliği yapan Koza İpek’te ise çalışan sayısı sabit: 129.
* Bazı yerel gazeteler kapatılmış gözükse de bu durum ağustos ayına ait işkolu işyeri listesine yansımamış. Urfa Haber Ajansı Gazetesi 11 çalışandan hiç kimse kalmamış. Aynı şekilde Ekonomi gazetesi 15 çalışandan sfır çalışana, Demokrat Gebze 15 çalışandan sıfır çalışana ve Ege’de Son Söz gazetesi de 27 çalışandan sıfır çalışana düşmüş. Adana Haber Gazetesi’nde çalışan sekiz kişiden kalan sadece bir kişi. Bunun dışındaki tüm yerel gazetelerde işten çıkarılan işçiler listeye yansımamış.
* PAK Medya-İş de OHAL kapsamında kapatıldı. PAK Medya-İş’in kapanmadan önce 789 üyesi vardı.
İşçi sayısı bin 835 azaldı
* Basın Yayın ve Gazetecilik İşkolu’ndaki işçi sayısında rekor bir azalma dikkat çekiyor. (Bu azalmanın tamamı OHAL ile ilişkilendirilmese de ağırlıklı kısmı OHAL ile alakalı.) Mayıs ayında 95 bin 875 kişi, Haziran’da 95 bin 806 kişi, Temmuz’da 95 bin 798 kişi ve Ağustos’ta 93 bin 963 kişi gözüküyor. Yani darbe öncesi ile darbe sonrasında işkolumuzdaki işçi sayısı bin 835 kişi azalmış.
* Resmi Gazete’de yayımlanan liste incelendiğinde Basın Yayın ve Gazetecilik işkolunda gözüken şirketlerde sigortalı olarak çalışan en az iki bin 308 işçi işsiz kaldı (1 Ağustos itibariyle işkolu işyeri listesine göre gözüken sayı bin 688 kişi). Yani sektörün yüzde 2,4’ü bir anda işsiz kaldı.
* İşsiz kalanlar işsizlik maaşı alamayacağı gibi dava açsa bile alacağını tahsil edemeyecek.
* KHK’ye göre kapatılan basın kurumları Hazine’ye devredildi. Firmaların malvarlığı ve taşınmazlarının yanı sıra işçilerin bu firmalardan alacakları da Hazine’ye devredilmiş oldu ancak KHK’de yer ala "kapatılan kurumlara dair alacak için hazineden hak talep edilemez" ibaresi alacakların tahsil edilemeyeceği kanısını uyandırıyor.
* Kapatılan Taraf gazetesi diğer firmalar gibi işçi alacaklarından da muaf duruma düştü. Taraf gazetesi yayımlandığı sürelerde çalışanlarınayedi-sekiz ay boyunca maaş vermeden çalıştırmış, yapılan itirazlar ve açılan davalar karşısında sürekli adres değiştirerek firmayı farklı kişilerin üstüne yaparak kurtulmuştu. Şimdi ise OHAL nedeniyle işsiz kalan ve işsizlik maaşı da alamayacak olan çalışanlar, Hazine'nin alacaklarına da el koymasıyla ikinci defa mağdur oldular.
(*)KAPATILAN KURUMLAR. HABER AJANSLARI: Cihan Haber Ajansı, Muhabir Haber Ajansı, SEM Haber Ajansı. TELEVİZYONLAR: Barış TV, Bugün TV, Can Erzincan TV, Dünya TV, HİRA TV, Irmak TV, Kanal 124, Kanaltürk, MC TV, Mehtap TV, Merkür TV, Samanyolu Haber, Samanyolu TV, SRT Televizyonu, Tuna Shopping TV, Yumurcak TV, RADYOLAR: Aksaray Mavi Radyo, Aktüel Radyo, Berfin FM, Burç FM, Cihan Radyo, Dünya Radyo, Esra Radyo, Haber Radyo Ege,Herkül FM, Jest FM, Kanaltürk Radyo, Radyo 59, Radyo Aile Rehberi, Radyo Bamteli, Radyo Cihan, Radyo Fıkıh, Radyo Küre, Radyo Mehtap, Radyo Nur, Radyo Şimşek,Samanyolu Haber Radyosu, Umut FM, Yağmur FM. GAZETELER: Adana Haber Gazetesi, Adana Medya Gazetesi, Akdeniz Türk, Şuhut'un Sesi Gazetesi,Kurtuluş Gazetesi, Lider Gazetesi, İscehisar Durum Gazetesi, Türkeli Gazetesi, Antalya Gazetesi, Yerel Bakış Gazetesi, Nazar, Batman Gazetesi, Batman Postası Gazetesi,Batman Doğuş Gazetesi, Bingöl Olay Gazetesi, İrade Gazetesi, İskenderun Olay Gazetesi, Ekonomi, Ege'de Son Söz Gazetesi, Demokrat Gebze, Kocaeli Manşet,Bizim Kocaeli, Haber Kütahya Gazetesi, Gediz Gazetesi, Zafer Gazetesi, Hisar Gazetesi, Turgutlu Havadis Gazetesi, Milas Feza Gazetesi, Türkiye'de Yeni Yıldız Gazetesi, Hakikat Gazetesi, Urfa Haber Ajansı Gazetesi, Ajans 11 Gazetesi, Yeni Emek, Banaz Postası Gazetesi, Son Nokta Gazetesi, Merkür Haber Gazetesi,Millet Gazetesi, Bugün Gazetesi, Meydan Gazetesi, Özgür Düşünce Gazetesi, Taraf, Yarına Bakış, Yeni Hayat, Zaman Gazetesi, Today's Zaman. DERGİLER:Akademik Araştırmalar Dergisi, Aksiyon, Asya Pasifik Dergisi, Bisiklet Çocuk Dergisi, Diyalog Avrasya Dergisi, Ekolife Dergisi, Ekoloji Dergisi, Fountain Dergisi,Gonca Dergisi,Gül Yaprağı Dergisi, Nokta, Sızıntı, Yağmur Dergisi, Yeni Ümit, Zirve Dergisi. YAYINEVLERİ: Altınburç Yayınları, Burak Basın Yayın Dağıtım, Define Yayınları, Dolunay Eğitim Yayın Dağıtım, Giresun Basın Yayın Dağıtım, Gonca Yayınları, Gülyurdu Yayınları, GYV Yayınları, Işık Akademi, Işık Özel Eğitim Yayınları,İklim Basın Yayın Pazarlama, Kaydırak Yayınları, Kaynak Yayınları, Kervan Basın Yayıncılık, Kuşak Yayınları, Muştu Yayınları, Nil Yayınları, Rehber Yayınları, Sürat Basım Yayın Reklamcılık Eğitim Araçları, Sütun Yayınları, Şahdamar Yayınları, Ufuk Basın Yayın Haber Ajans Pazarlama, Ufuk Yayınları, Waşanxaneya Nil, Yay Basın Dağıtım,Yeni Akademi Yayınları, Yitik Hazine Yayınları, Zambak Basın Yayın Eğitim Turizm.
(BK)
