Anket, İstanbul, Adana, Trabzon, Van, Kütahya ve Batman'da, bin 200 ilk ve ortaöğretim öğrencisiyle 300 öğretmen arasında gerçekleştirildi. Araştırmada öğrenci ve öğretmenlere, kitaplarda saptanan ve insan hakları ihlali olarak gösterilen anlatımlar ve ifadeleri doğru bulup bulmadıkları, kitapların "insan hakları, kadın-erkek eşitliği" gibi konularda yeterli ya da gerekli olup olmadığı soruldu.
Sadece bir "terim"
Araştırma, öğrenci ve öğretmenlerin insan haklarına aykırı anlatımları kanıksadığını gösterdi. Araştırmaya göre, öğrenciler, insan haklarını sadece bir 'terim' olarak görüyor.
İlköğretim öğrencilerine göre en başarılı ders kitabı din, en başarısızı fen bilgisi. Lise öğrencileri Türkçe-edebiyat kitabını başarılı bulurken, demokrasi ve insan hakları ve felsefe kitaplarını en başarısız görüyor.
Öğretmenler de kendi okuttukları kitaplardan hoşnut değil. Okuttukları kitaba sosyal bilgiler öğretmenleri 5 üzerinden 3.29, fen bilgisi öğretmenleri ise 3.05 veriyor. Öğrencilerle ilgili diğer sonuçlar ise şöyle:
"Gereksizler" listesi
Öğrencilerin yüzde 22.1'i, demokrasi ve insan haklarını işleyen konuları gereksiz, yüzde 44.8'i ise bu konudaki eğitimi yeterli buluyor.
Yüzde 32'sine göre Hıristiyanlık, Musevilik ve İslamiyet gibi dinlerin gelişiminin anlatılması gereksiz. Bu konunun yeterli olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 38.8.
Yüzde 19.1'i kadın-erkek eşitliği işleyen konuların gereksiz olduğunu söylüyor, buna karşın yüzde 39'u yeterli, yüzde 39'u da yetersiz buluyor.
Yüzde 30'u "Anadolu'da yaşamış Bizans, Roma, Hitit gibi diğer uygarlıkların" anlatılmasını gereksiz görüyor. Araştırmacılara göre, kitaplardaki milliyetçi yaklaşım sonucu öğrenciler "biz"le ilişkili olmayan geçmişteki her bilgiyi gereksiz görüyor.
Öğrencilerin yüzde 61.6'sı "Devlet vatandaşlar için vardır. Bireylerin temel haklarını koruduğu ve hizmet götürdüğü ölçüde devlettir' cümlesini 'her açıdan doğru' buldu. 'Devlet toplumun refahı ve güvencesi için vardır. Bu yolda birey ya da grupların çıkarlarının önemi yoktur. Gerekirse devlet uğruna bireyler feda edilebilir" cümlesinin doğru bulanların oranı ise yüzde 32. "Doğru da olabilir yanlış da" diyenler yüzde 55.
Milliyetçi öğrenci
"Türkler, kahraman ve asker bir millettir" sözüne "her açıdan doğru" diyenler yüzde 51.9 iken, "Günümüzde kahramanlık artık kalkınma, demokrasi ve barış için çalışmaktır" diyenler yüzde 48.
"Memleketimizde yaşayan Rum, Ermeni ve Yahudilerin bir kısmı fırsat buldukça memlekete zarar vermeye kalkıştılar" cümlesini yüzde 34.8'i doğru buluyor. "Anadolu'da yüzyıllardır iç içe yaşamış pek çok topluluğun var ettiği ortak kültür, en büyük zenginliğimizdir" diyenler 39.6. Kararsızların oranı yüzde 50.2.
Öğrencilerin yüzde 34'ü "Türkün Türkten başka dostu yoktur" derken, "Günümüzde başka ülke ve topluluklarla işbirliği yapmak ve ortak çıkarlar üzerinde uzlaşmak artık bir zorunluluk" diyenler yüzde 32.2.
Öğretmenden itiraf
Araştırmaya katılan öğretmenler, öğrencilerden farklı olarak en gerekli konular arasına "devletin vatandaşa olan sorumlulukları" ile "demokrasi ve insan haklarını" koyuyor.
Öğretmenler, "Türklerin tarihteki zafer ve kahramanlıkları" ve "Geleneklerimize göre kadın ve erkeğin görevleri" konularını gereksiz buluyor.
Yüzde 25'i derste öğrenciye söz hakkı vermediğini söylüyor, yüzde 26'sı ise farklı düşünen, soru soran öğrencilerden hoşlanmadığını itiraf ediyor.
Öğretmenlerin yüzde 56'sı insan haklarıyla uyumlu bir eğitim politikası olması gerektiğini söylüyor, ancak yüzde 60'ı "ne eğitimin ne de öğretmenlerin insan hakları konusunda yeteri kadar duyarlı olduğu ve verilen eğitimin gereksiz" görüldüğünü söylüyor.
Öğretmenlerin yüzde 31'i "Türkler, kahraman ve asker bir millettir" cümlesini her açıdan doğru buluyor. Yüzde 21.7'si "azınlıklar memlekete zarar veriyor" görüşünün her açıdan doğru olduğuna inanıyor. Yüzde 59.7'si ise kararsız.(BB)
