Nükleer silahların imha edilmesini ve yeni silahların üretimini yasaklayacak bir uluslararası sözleşmenin model metni, 12 yıldır Birleşmiş Milletler'in gündeminde duruyor. Tıpkı biyolojik ve kimyasal silahları ya da kara mayınlarını yasaklar gibi, nükleer silahları da yasaklamak mümkün.
Metin 1997'de bilim insanlarının, hukukçuların ve silahsızlanma uzmanlarının oluşturduğu bir grup tarafından hazırlandı; Kosta Rika tarafından BM gündemine getirildi. 2001'de 11 Eylül saldırılarının ardından yenilendi ve nükleer tehlikenin daha da arttığı yazıldı.
2006'da 125 ülke, bu metinle ilgili görüşmelerin acilen başlatılması yönünde oy kullandı.
Bu metin, nükleer silahların geliştirilmesini, denenmesini, üretimini, depolanmasını, transferini, kullanılmasını ve nükleer silah kullanmakla tehdit etmeyi yasaklıyor.
Kuzey Kore'nin bu hafta başındaki nükleer bomba denemesi özellikle nükleer silah sahibi ülkeler tarafından sert bir dille kınandı; özellikle ABD uluslararası yaptırım peşine düştü. Ancak yaygın medyadaki haberler de dahil, nükleer silahların tamamen ortadan kaldırılmasını konuşan pek yok.
"İnsanlığın varlığını tehdit edecek düzeye gelen ve ne yazık ki kimsenin pek fazla tartışmadığı en büyük tehlike, bir nükleer savaş olasılığı." Muhalif düşünür Noam Chomsky, bu tehlikeye yaklaşık 2,5 yıl önce, BBC'ye verdiği bir röportajda dikkat çekmişti.
Yürürlüğe girerse nükleer silahlar imha olacak
Nükleer silahları yasaklayan sözleşme yürürlüğe girerse, ülkeler ellerindeki nükleer silahları da aşamalar halinde imha etmek zorunda kalacak. Sözleşme, nükleer silahlarda kullanılan malzemelerin üretimini de yasaklıyor. Nükleer silah taşıyabilen taşıtların imhasını veya taşıyamayacak hale getirilmesini öngörüyor.
Sözleşme nükleer silahların imhasında beş aşama öngörüyor:
1. Nükleer silahları kullanım durumundan çıkarmak
2. Konuşlanmış silahları kaldırmak
3. Nükleer başlıkları taşıtlarından sökmek
4. Nükleer başlıkları kullanılmaz hale getirmek
5. Silahlarda kullanılan malzemeleri uluslararası denetime teslim etmek.
İlk aşamalarda en çok işi yapacak olan ülkeler, nükleer silahların yüzde 95'ini ellerinde bulunduran ABD ve Rusya. ABD'nin Avrupa'da 480, Türkiye'de 90 nükleer silahı bulunuyor. ABD Başkanı Barack Obama, nisan ayında bu silahları "Soğuk Savaş'ın en tehlikeli mirası" diye netelendirmişti. (TK)
