Günde sekiz saat çalışıyorlardı. Yemek molaları 35 dakikaydı. Tuvalete izin alarak çıkıyorlardı. Hakarete maruz kalıyorlardı, hamile kalmak işten atılmak demekti. Her gün aynı bantta çalışan arkadaşlarını bile tanımıyorlardı çünkü birbirleriyle konuşmaları yasaktı.
Antalya serbest bölgedeki Novamed fabrikasında çalışan 316 işçiden 81'i kadın, ikisi erkek sendika üyesi işçi greve çıktılar. Tam 448 gün sonra sayıca azınlık olsalar da toplu sözleşmeyi imzaladılar. Ücretler yüzde 9,20 artırılarak ortalama 383 avroya çıkarıldı.
bianet Novamed grevinden kadınlarla konuştu: Kadınlardan kadınlara ortak mesaj "Dayanışın" oldu.
Grevle hayatlarınızda ne değişti?
Fatma Özüm: Ayaklarımızın üzerinde durmayı öğrendik. Çalışma şartları ağırdı. İşveren tek başına karar veriyordu, söz hakkımız yoktu. Grevin ne olduğunu yaşayarak öğrendik. Önce haklarımızı aramak için greve çıktık, grev uzadıkça şartlar zorlaştı. Dayanışarak direndik.
Aysel Hanım: 15 ay uzun bir süreç. Grevin bitmesi mucize gibi. Hem maddi hem manevi anlamda tam bir dayanışmaydı.
Nurcihan Kılık: Türkiye gibi işsizliğin yoğun yaşandığı bir ülkede her şeyden feragat edip işlerimizi bıraktık ve kadın kadına dayanışarak yaptık. Fabrikanın dörtte biriydik aslında. Diğer insanlar çalışıyordu. Biz sadece kâr marjını etkiledik. Zoru başardık.
Aileleriniz, arkadaşlarınız, siz grevdeyken fabrikada çalışan arkadaşlarınız, çevrenizdeki erkekler ne tepki gösterdiler?
Fatma Özüm: Herkes destekledi. Erkekler "Biz yapsaydık bu grev bu kadar uzamazdı" dediler. Ama ben buna inanmıyorum. Bence kadınlar çok daha inatçı, çok daha dirençliler. "Erkek evi geçindirir" fikri çok doğru değil. Çok zor şartlarda greve çıkan kadınlar vardı. Onlar evlerini geçindirmek için evlerinde dışarıya el işi yaptılar. Bazı kadınlar yiyeceğinden, ekmeğinden kıstı.
Aysel Hanım: Evlendim. Grev başladığında görüşüyorduk, sonra söz kestik, nişanlandık ve şimdi evliyiz. Eşim başından beri takip ediyordu. Çok destekledi. Benim stresli olduğum zamanlar o da üzüldü. Ben sendikadayken evde yemekleri o yaptı.
Sendikalı olmak ne demek?
Fatma Özüm: Bir elin nesi iki elin sesi var. Sendika bizlerden oluşuyor. Yalnız olmadığımı hissetmek mutluluk verici. Bir avuç insandık, sendikaysa dayanışma demek.
Kadınların greve çıkmasının yarattığı fark nedir?
Aysel Hanım: Bir kez bile keşke greve çıkmasaydık demedik. Kadın örgütleri ve basının desteği olmasaydı sesimizi duyurmamız çok daha zor olacaktı. İşveren işini bir şekilde yürütüyordu. Ama Avrupa'da sesimizi duyurmamızın onlara yaptırımı olduğu bir gerçek.
Nurcihan Kılık: Çalışma hayatında kadınlar daha çok hor görülüyor. İşçi-patron, sınıf çatışmasının ötesinde bir durum. Bizimkisi kadın dayanışması oldu.
Novamed grevini başarıyla sonlandıran kadınlar olarak diğer çalışan kadınlara ne söylemek istersiniz?
Nurcihan Kılık: 2 Ocak'ta iş başı yapmanın heyecanı içindeyiz. İnsanca yaşam koşullarının oluşması için uğraşacağız, sesimizi duyurduk. Kadınlar için örgütlü çalışmak şart. Kadın, mühendis de olsa, doktor da olsa, işçi de olsa, evine gidip ev kadınlığı yapıyor. Çocuklarına bakıyor. Bu nedenle diğer kadınlarla dayanışma içinde olmalı, hakları için örgütlü mücadele etmeli. Kadın kurumları, kadın örgütlerinin rolü büyükmüş. Kadınlar bu anlamda da birbirlerine destek olmalı, diğer kadınlar için faaliyetler yürütmeli. (EZÖ/TK)
