Norveç'te halka açık şirketlerin yönetimlerinde yüzde 40 kadın kotası uygulaması yılbaşından itibaren yürürlüğe giriyor. Oslo Borsası'nda işlem gören 510 Norveçli şirket bu yasal düzenlemeye uymazsa borsadan çıkarılacak.
2002'de bir geçiş dönemi öngörerek çıkartılan yasa şimdilik sadece halka açık şirketleri ilgilendiriyor. Fakat hükümet yasanın kapsamını aile şirketlerini de içerecek şekilde genişletmeyi planlıyor.
Tartışma bile etkili oldu
Yasa, uygulama süresinin bitmesinden daha önce etkisini gösterdi. Daha önce yüzde 40 kotasına şirketlerin sadece yüzde 17,5'i uyarken dört ay önce bu oran yüzde 30'a çıkmıştı. Yine de 1 Temmuz itibariyle kamu şirketlerinin üçte birinin yönetiminde tek bir kadın bile yoktu. Ayrıca ülkede yönetim kurulu üyesi 562 kadından sadece 11'i başkan, 15'i de başkan yardımcılığı görevindeydi.
Yasa ilk çıktığında oldukça tartışma yarattı. Oslo merkezli emlak şirketi Entra'nın Pazarlama Direktörü Anne Kathrine Slungard "İşyerinde cinsiyet eşitliği için yasa çıkarılmasını istemezdim ama doğal akışı içinde bunun sağlanması 200 yıl kadar sürecekti" dedi.
"Cam tavan"
Çocuk ve Eşitlikten sorumlu devlet bakanı Kjell Erik Oie "Erkekler erkeklerle çalışmayı seçiyor" diye ekledi. "Bu erkeklerin oluşturduğu ve yürüttüğü yazılı olmayan bir sistem."
Kadın yöneticiler yasanın çıkmasını olumlu karşılarken, bunun tokenizme yol açıp açmayacağı tartışma konusu oldu.
bianet Cins Bakışı Sözlüğü'nde "tokenizm" şöyle tanımlanıyor: "...bir kuruluşun cins, farklılık, engellilik, ırk, yaş, din, ya da etnik kimliklere karşı duyarsızlık suçlamasından kurtulmak amacıyla tek bir bireyi, ya da önemsiz sayıda insanı saflarına almasını anlatmak için kullanılır."
Oie, ülkede yüksek eğitim alan yetkin kadın sayısının erkeklerden fazla olduğunu, dolayısıyla kimseye hak etmediği bir görevin verilmesine gerek kalmayacağını söylüyor.
Bununla birlikte Slungard kısa dönemde bir zihniyet değişikliğini sağlamanın zor olacağını söylüyor: "Yönetim kurullarını seçenler hisse sahipleri ve onları işyerinde çoğulculuğun faydalarına ikna etmek zaman alacak. Onları, nüfusunun yüzde 50'sini dışarıda bırakarak Norveç'in ilerleyemeyeceğini anlatmamız gerekli."
İsveç de arkadan geliyor; Türkiye bakıyor
İşyerinde çoğulculuk için yasal önlemler tüm İskandinavya'da yaygınlaşmaya başlıyor. Bu sene başlarında İsveç'te hükümet danışmanı Catarina af Sandanberg 2010'a kadar yönetimlerinde yüzde 40 kadın bulunmayan şirketlerin borsada işlem görmesinin engellenmesini önerdi.
Kadın Adayları Destekleme Derneği'nin (KADER) Kota Kitabı'na göre dünyada anaysal, seçim yasası ve siyasi parti kotası uygulayan 98 ülke var. Türkiye'de de kadınlar yıllardır dillendirdikleri kota talebini özellikle 22 Temmuz seçimleri öncesinde ve sonrasında yükseltti.
Başbakan Tayyip Erdoğan'ın olumsuz tavrına karşın partinin önemli isimlerinden Burhan Kuzu geçen günlerde katıldığı bir toplantıda "En mantıklı çözüm kota" demişti.(EÜ)
* Bu haberi Erhan Üstündağ Forbes, Independent ve Guardian'dan Türkçeleştirerek derledi.
