Nobel tıp ödülü, hücrenin işleyişine dair temel bir bilgiyi ortaya çıkaran ve böylece kanser de dahil pek çok hastalığın tedavisinde gelişmelerin önünü açan üç bilimciye verildi.
Elizabeth Blackburn ve Jack Szostak, hücrenin ana taşını oluşturan kromozomların ucunda yer alan belli bir DNA sıralamasının, kromozomları bozulmaya karşı koruduğunu ortaya çıkardı. Bunun yanı sıra, Blackburn ve Carol Greider da, kromozomların ucunda yer alan ve telomer olarak adlandırılan bölümü ortaya çıkaran enzimi, telomerez'i keşfetti.
Hücre yaşlanması
Bu çalışmaların önemi şu:
Telomerlerin kısalması, hücrenin de yaşlanmasına yol açıyor. Aynı şekilde, telomerez enziminin yüksek seviyede çalışması, telomerlerin kısalmasını, dolayısıyla da hücrenin yaşlanmasını önlüyor. Ömrü sonsuz olduğu düşünülen kanser hücrelerinde gerçekleşen durum bu.
Öte yandan, kalıtımsal olan bazı hastalıkların özelliği de telomer bozukluları sonucunda ortaya çıkan hasarlı hücrelerin buna yol açması.
Nobel Tıp Ödülü'nü veren ve İsveç'te bulunan Karolinska Enstitüsü, ödülün "yeni tedavi stratejilerinin geliştirilmesini sağlayan ve hücreyle ilgili temel bir mekanizmayı ortaya çıkaran bu çalışmalar nedeniyle" verildiğini söyledi.
Yaşlanma, kalıtım ve kanser
İnsanın kalıtımsal şifrelerini içeren kromozomların sonunda yer alan bölümlerin birbirlerine eklenmesine engel olduğu, dolayısıyla kromozomları koruduğu 1930'lardan beri biliniyordu fakat bu mekanizmanın tam olarak nasıl çalıştığı ortaya çıkarılamamıştı.
1950'lerde genlerin kopyalanmasıyla ilgili çalışmalar yoğunlaştığında ortaya bir sorun daha çıktı. Bir hücre bölündüğünde, genetik şifreyi içeren DNA molekülleri kopyalanıyor ama molekülün son kısmındaki bir kısım görünüşte kopyalanmıyordu. Bu durumda molekülün her kopyada kısalması gerekirken, gerçekte bu gözlemlenemiyordu. Blackburn, Szostak ve Greider'in çalışmaları bu iki sorunu çözmüş oldu.
Üç bilimci
Avustralya ve ABD vatandaşı olan Blackburn, 1975'te Cambridge Üniversitesi'nde doktorasını tamamladı.Yale ve Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de çalıştı. Halen Kaliforniya Üniversitesi, San Fransisco'da biyoloji ve fizyoloji profesörü.
ABD'li Greider, Balckburn'un öğrencisi olarak doktorasını yaptı. 1997'den bu yana Johns Hopkins Üniversitesi'nde moleküler biyoloji ve genetik profesörü. ABD'li Szostak da doktorasını 1977'de Cornell Üniversitesi'nde tamamladı. Halen Massachusetts General Hastanesi'nde genetik profesörü.
Nobel Ödülü
Alfred Nobel'in ölümünün ardından servetini insanlığın yararına yapılan çalışmalara paylaştırılması için kurulan ödül, 1901'den bu yana dünya savaşları hariç 99 kez verildi.
Tıp Ödülü bugüne kadar 10 kadın ve 185 erkek bilimciye paylaştırıldı. Farklı dallarda verilen ödülün tutarı 10 milyon İsveç kronu (yaklaşık 2,11 milyon TL). 2006'da Orhan Pamuk nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştı.(EÜ)
