Nobel Edebiyat Ödülü Macar Yazara
1927 yılında Budapeşte'de doğan Kertesz, İkinci Dünya Savaşı yıllarında Nazi toplama kampı deneyimini bütün eserlerini yansıttı. Gazetecilik de yapan Kertesz'nin Freud, Wittgenstein ve Elias Canetti'nin eserlerini Macarca'ya çevirdi.
Bir dönem Auschwitz Toplama Kampı'nda da kalan Kertesz, ilk romanı "Fathless"ı 1975'de yayınladı. 1990'da yayınlanan "Doğmayacak Çocuk İçin Dua" (Kaddish For Child not Born) yazarın dünya çapında tanınmasına neden oldu.
Alfred Nobel'in kuruculuğunu yaptığı ve İsveç Kraliyet Akademisi üyelerinin de seçici kurulda yer aldığı Nobel Ödülleri fizik, kimya, barış, matematik , ekonomi ve edebiyat dallarında veriliyor.
İlk ödül Fransız yazara
Nobel Edebiyat Ödülü ilk olarak 1901 yılında verilmeye başlandı. İlk ödülün sahibi Fransız şair Sully Prudhomme'du.
* 101 yıldır verilen ödüllerde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) 11, Fransa 10, Almanya ve İsveç 7, İtalya ve, İngiltere 6, İspanya ve İrlanda 4, Norveç, Polonya, Danimarka , Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) 3, İsviçre, Yunanistan, Şili ve Japonya 2, Belçika, Hindistan,İzlanda, Yugoslavya, İsrail, Guatemala, Avustralya, Bulgaristan, Kolombiya, Çekoslovakya, Nijerya, Finlandiya, Mısır, Güney Afrika, Saint Lucia, Portekiz, Macaristan ve Çin 1 kez ödül aldı.
* Ödül alanların 53'ü romancı, 25'i şair, 9'u oyun yazarı, 2'si tarihçi, 2'si de filozof olarak tanımlandı.
* 84 erkek ve 9 kadın yazar ödül aldı.
Ödül alan kadın yazarlar
1909- Selma Otillia Lavisa Lagerlöf İsveç
1926-Grazia Deledda-İtalya
1928 Sigrid Undsted Norveç
1938 Pearl Buck-ABD
1945 Gabriela Mistral Şili
1966-Nelly Sachs- İrlanda
1991 Nadine Gordimer Güney Afrika
1993 Toni Morisson-ABD
1996 Wislowa Szymborska Polanya
Pasternak ve Sartre ödülü reddetti
* İlk Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan Rene François Armanda'ya (Prudhomme) ödül gerekçesi olarak "artistik performansı ve entelektüel birikimini yoğun bir duygusallık içerisinde vermesi" gösterildi.
* 1902'de ödülü alan Thedore Momsen ödül alan iki tarihçiden birisiydi, Momsen'in "Roma İmparatorluğu üzerine çalışmalarıyla ödüle laik görüldüğü" belirtildi.
* 1904'de Fransız şair Mistral ile İspanyol oyun yazarı Echegara ödülü paylaşan ilk yazarlar oldu. Daha sonra, 1917,1966 ve 1974'de de ödül paylaştırıldı.
* 1913'de daha sonra "Sir" ünvanı da alan Hindistanlı yazar Rabindranath Tagore, Avrupa Kıtası dışında ödülü alan ilk yazar oldu.
* 1916,1918, 1935 yılları ile, 1940-1943 yılları arasında ödül verilmedi.
* 1958 yılında SSCB'den yazar Boris Pasternak ödülü reddeden ilk yazardı, daha sonra 1964 yılında Jean Paul Sartre de ödülü reddetti.
* 1986 yılında ödülü alan Nijeryalı şair Wole Soyinka Afrika Kıtası'ndan ödülü alan ilk yazar oldu.
Ödül Alanlar:
* 1901, Sully Prudhomme, şair, Fransa
* 1902, Theodor Mommsen, tarihçi, Almanya
* 1903, B. Bjørnson, romancı, şair, oyun yazarı Norveç
* 1904, Frédéric Mistral, şair, Fransa ve. J. Echegaray, oyun yazarı, İspanya
* 1905, H. Sienkiewicz, romancı, Polanya.
* 1906, Geosuè Carducci, şair, İtalya.
* 1907, Rudyard Kipling, şair, romancı İngiltere.
* 1908, Rudolf Eucken, filozof, Almanya
* 1909, Selma Lagerlöf, romancı, İsveç
* 1910, Paul von Heyse, romancı, oyun yazarı Almanya
* 1911, Maurice Maeterlinck, oyun yazarı Belçika.
* 1912, Gerhart Hauptmann, oyun yazarı, Almanya
* 1913, Sir R. Tagore, şair, Hindistan
* 1914, Ödül verilmedi.
* 1915, Romain Rolland, romancı, Fransa.
* 1916, V. von Heidenstam, şair, İsveç
* 1917, Karl, Gjellrup, romancı ve Dan.H. Pontoppidan Danimarka.
* 1918, Ödül verilmedi.
* 1919, Carl Spitteler, şair, romancı, İsviçre
* 1920, Knut Hamsun, romancı, Norveç
* 1921, Anatole France, romancı, Fransa.
* 1922, J. Benavente y Martinez, oyun yazarı, İspanya
* 1923, William Butler Yeats, şair, İrlanda.
* 1924, Wladyslaw Reymont, romancı, Polonya
* 1925, George Bernard Shaw, oyun yazarı, İrlanda.
* 1926, Grazia Deledda, romancı, İtalya
* 1927, Henri Bergson, filozof, Fransa
* 1928, Sigrid Undset, romancı, Norveç
* 1929, Thomas Mann, romancı, Almanya.
* 1930, Sinclair Lewis, romancı, ABD
* 1931, Eric Axel Karlfeldt, şair, İsveç
* 1932, John Galsworthy, romancı, İngiltere.
* 1933, İvan Bunin, romancı, SSCB
* 1934, Luigi Pirandello, oyun yazarı, İtalya
* 1935, Ödül verilmedi.
* 1936, Eugene O'Neill, oyun yazarı, ABD
* 1937, Roger Martin du Gard, romancı, Fransa
* 1938, Pearl Buck, romancı, ABD
* 1939, Frans Eemil Sillanpää, romancı, Finlandiya.
* 1943, Ödül verilmedi.
* 1944, J.V. Jensen, romancı, Danimarka.
* 1945, Gabriela Mistral, şair, Şili
* 1946, Hermann Hesse, romancı, İsviçre
* 1947, André Gide, romancı, denemeci, Fransa.
* 1948, T.S. Eliot, şair, eleştirmen, İngiltere.
* 1949, William Faulkner, romancı, ABD
* 1950, Bertrand Russell, filozof, İngiltere.
* 1951, Pär Lagerkvist, romancı, İsveç
* 1952, François Mauriac, şair, romancı, oyun yazarı, Fransa.
* 1953, Sir Winston Churchill, tarihçi, hatip, İngiltere.
* 1954, Ernest Hemingway, romancı, ABD
* 1955, Halldör Laxness, romancı, İzlanda.
* 1956, Juan Ramön Jiménez, şair, İspanya.
* 1957, Albert Camus, romancı, oyun yazarı, Fransa.
* 1958, Boris Pasternak, romancı, şair (ödülü reddetti), SSCB
* 1959, Salvatore Quasimodo, şair, İtalya.
* 1960, Saint-John Perse, şair, Fransa.
* 1961, Ivo, Andric, romancı, Yugoslavya.
* 1962, John Steinbeck, romancı, ABD
* 1963, Georgios Seferis, şair, Yunanistan.
* 1964, Jean-Paul Sartre, filozof oyun yazarı (ödülü reddetti)
* 1965, Mikhail Şoholov, romancı, SSCB
* 1966, Shumuel Yosef Agnon, romancı, İsrail Nelly Sachs, şair, İsveç
* 1967, Miguel Angel Asturias, romancı, Guatemala.
* 1968, Kavabata Yasunari, romancı, Japonya.
* 1969, Samuel Beckett, romancı, oyun yazarı, İrlanda.
* 1970, Aleksandr Soljenitsin, romancı, SSCB
* 1971, Pablo Neruda, şair, Şili
* 1972, Heinrich Böll, romancı, Almanya
* 1973, Patrick White, romancı, Avustralya
* 1974, Eyvind Johnson, romancı, İsveç Harry Martinson, romancı, şair, İsveç
* 1975, Eugenio Montale, şair, İtalya.
* 1976, Saul Bellow, romancı, ABD
* 1977, Vicente Aleixandre, şair, İspanya.
* 1978, İsaac Bashevis Singer, romancı ABD
* 1979, Odisseus Elitis, şair, Yunanistan.
* 1980, Czesraw Milosz, şair, ABD
* 1981, Elias Canetti, romancı, denemeci, Bulgaristan.
* 1982, Gabrial Garcia Márquez, romancı, gazeteci, Kolombiya.
* 1983, William Golding, romancı, İngiltere.
* 1984, Jaroslav Seifert, şair, Çekoslovakya.
* 1985, Claude Simon, romancı, Fransa.
* 1986, Wole Soyinka, şair, oyun yazarı, Nijerya
* 1987, Joseph Brodsky, şair, eleştirmen, ABD
* 1988, Necib Mahfuz, romancı, Mısır
* 1989, Camilo José Cela, romancı, İspanya.
* 1990, Octavio Paz, Meksika
* 1991, Nadine, Gordimer, Güney Afrika
* 1992, Derek Walcott, Saint Lucia
* 1993, Toni, Morrison, ABD
* 1994, Kenzaburo Oe, Japonya
* 1995, Seamus Heaney, İrlanda
* 1996, Wislawa Szymborsa, Polonya
* 1997, Dario Fo, İtalya
* 1998, Jose Saramago, Portekiz
* 1999, Günter Grass, Almanya
* 2000, Gao Xingjian, Çin
* 2001, V.S Naipul, Trinidad- İngiltere
* 2002, İmre Kertesz- Macaristan
* Kaynak: www.nobelprizes.com