Van'ın Özalp ilçesinde eşinin yakarak öldürdüğü 21 yaşındaki Nazime Alır'ın durumunu inceleyen Van Kadın Derneği (VAKAD) ile İnsan Hakları Derneği (İHD) Van Şubesi'nin araştırması ile, kadınların uğradığı şiddetin boyutlarını ve sığınmaevlerine duyulan ihtiyacı bir kez daha ortaya çıktı.
Araştırma sırasında, Nazime'nin ve eşi Ferzende'nin ailesinin, köy halkının, köy imamının, muhtarın, savcı, kaymakamlık ve valiliğin, Nazime Alır'ın şiddete maruz kaldığını bildikleri halde, "gidecek yeri olmadığı" gerekçesiyle genç kadına yardım etmedikleri ortaya çıktı.
Nazime Alır'ın, iki oğlan çocuğunu ailesinin evine götüremediği için eşinin evine geri dönmek zorunda kaldığına dikkat çeken araştırma heyeti, "şiddete maruz kalan bir çok kadının benzer gerekçelerle öldürüldüklerini ya da sistematik olarak şiddetle karşılaştıklarını" vurguladı.
Başvurmadık kapı kalmamış
Bu kadınlar için "sığınmaevi yapılması zorunluluğuna" da vurgu yapılan rapora göre, Nazime Alır, ölümünden önce pek çok kişi ve kuruluşa başvurmuş:
* Ölümünden bir ay önce Aşağı Balçıklı Karakolu'na ve dört gün önce de Özalp Kaymakamı'na başvurup yardım istedi.
* Pek çok kereler Özalp Savcılığına başvurdu; 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun kapsamında iki kez tedbir konulan Ferzende Alır, altı aylığına da evden uzaklaştırıldı.
* 1999'da gördüğü yoğun şiddet üzerine Van Devlet Hastanesi'nden rapor aldığı halde, 2000'de Ferzende Alır'la resmi nikahı kıyılmış; Ferzende Alır'a Van Cumhuriyet Başsavcılığı'nın kararıyla beş yıl boşanmama cezası verildi.
Kaymakamın vicdan muhasebesi
Alır'ın ölümünün ardından "vicdan muhasebesi" yapan Kaymakam Özcan, Kaymakamlık bünyesinde müftü, köy muhtarları, köy imamlarından oluşan bir komisyonun alt yapı çalışmalarını tamamladıklarını belirtti. Özcan şimdi, Van'daki kadın çalışmalarıyla Özalp'te ortak bir atölye çalışması yapmayı planlıyor.
Çocuklar SHÇEK'e
Nazime Alır'ın çocukları, olayı araştıran Van Kadın Derneği (VAKAD) ve İnsan Hakları Derneği (İHD) Van Şubesi'nin çabalarıyla Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu'nun (SHÇEK) çocuk yuvalarına yerleştirildi.
"Sorumlular aramızda"
Van'ın Özalp ilçesi Yukarı Yorganlı köyü nüfusuna kayıtlı, 21 yaşındaki Nazime Alır'ı, eşi Ferzende Alır, 17 Temmuz'da Yavuzlar köyünün yukarısındaki taşlık alanda, üzerine mazot dökerek yaktı. Ferzende Alır daha sonra köy muhtarını arayıp cinayeti haber verdi.
Dicle Haber Ajansı'nın telefonla arayarak olaydan haberdar ettiği Van Kadın Derneği (VAKAD) ile İnsan Hakları Derneği (İHD) Van Şubesi, olayla ilgili incelemenin ardından bir rapor hazırladı.
VAKAD ve İHD, Nazime Alır'ın ölümünden Nazime ve Ferzende'nin ailelerinin, Aşağı Balçıklı Karakolu'nun, Yukarı Yorganlı Köyü Muhtarı ve imamının, Özalp Kaymakamı'nın, korucuların, Van Cumhuriyet Başsavcılığı'nın, Van Valiliği'nin ve SHÇEK'in sorumluluğuna dikkat çekti.
Heyetin girişimleri
VAKAD ve İHD'nin oluşturduğu araştırma heyeti, Nazime Alır'ın ağabeyi Ekrem Ceylan, akrabası Ömer Bubabet, Yukarı Yorganlı Köyü'nde Köy Muhtarı Salih Agu, köy imamı, Ferzende Alır'ın babası Çavuş Alır, köylüler, Üstçavuş Kadir Ateş, Özalp Kaymakamı Ömer Özcan, Özalp Cumhuriyet Savcısı Mustafa Baklacı ile görüştü.
Raporda, heyetin Aşağı Balçıklı Jandarma Karakolu Komutanı ile görüşme talebinde bulunduğu, ancak kendilerine gecikmeli olarak ret yanıtı verildiği belirtildi.
Muhtar Agu: Ferzende, Nazime'yi sürekli dövüyordu
Heyetin görüştüğü Özalp Yukarı Yorganlı Köyü Muhtarı Salih Agu, Ferzende Alır'ın İstanbul'da çalıştığını, eşine ve ailesine para vermediğini ve Nazime Alır'ı sürekli dövdüğünü söyledi.
"Ben de Ferzende'yi bu nedenle Aşağı Balçıklı Karakolu'na şikayet ettim. Karakol komutanı bana Ferzende'yi falakaya yatırdıklarını, baş aşağı sarkıttıklarını söyledi" diyen Agu, sözlerini şöyle sürdürdü:
* Nazime bir keresinde evine 2 yıl gelmedi. Ferzende, Nazime'yi eve geri getirmek için yardım istedi; kabul etmedim.
* Ferzende, Nazime'nin köyüne gitmiş ve eşiyle barışmak istemiş. Fakat karakola çağrılmışlar. Karakolda Nazime "abim beni bırakmıyor" demiş. Askerler Nazime'nin abisi Ekrem'i dövmüş. Nazime ve Ferzende, karakolda barıştırıldıktan sonra köye gelmişler.
* Olaydan bir ay önce Aşağı Balçıklı Karakolu'ndan arayıp Nazime'nin karakolda olduğunu söylediler. İftiraya uğramamak için köyün imamını da alıp karakola gittim. Nazime beni görünce bağırıp çağırdı; babasının evine gitmek istemediğini söyledi. İmamla ben, o gece Nazime'yi Aşağı Balçıklı Köyü'nde bir eve götürdük. Ertesi gün Nazime kendi başına Yukarı Yorganlı'ya döndü. Karakola gittiğimizde Nazime'nin gözünde morluklar vardı.
* Nazime ailesinin yanındayken Ferzende'nin annesi, çocukları Nazime'nin yanına götürmüş ama kızın ailesi çocukları kabul etmemiş.
Ağabey Ceylan: Şikayetçiyim
Nazime Alır'ın ağabeyi Ekrem Ceylan, 13 yıldır akrabaları Ferzende Alır'la evli olan kızkardeşinin eşinden dayak yediğini; daha önce bu nedenle Çaldıran Yukarı Gülderen Karakoluna, Özalp ve Çaldıran Savcılığına başvurduklarını anlattı.
Kızkardeşinin Çaldıran Savcısı'na, "Çocuklarım için eve dönmek zorundayım" dediğini, Savcı'nın ise kendilerini evlerine geri gönderdiğini belirten Ekrem Ceylan, şunları söyledi:
"Nazime'nin gözü yaralı olarak savcıya, kaymakama, karakola gittiğini duydum. Eğer doğruysa ve bu kişiler bir şey yapmadıysa, Aşağı Balçıklı Karakol Komutanı, Özalp Savcısı ve Özalp Kaymakamı'ndan şikayetçiyim. Nazime'nin başına gelen kötü olayları görmelerine rağmen hiçbir şey yapmayan Yukarı Yorganlı Köy Muhtarından ve köylülerden de şikayetçiyim." (BB/YS)
