Nazeela Elmi: Taliban uluslararası güvenlik sorunudur

*"Eğitim hakkımızdır" (Foto: HRW)

Afganistan Kadınları için Küresel Dayanışma Ağı ve Eşitlik İçin Kadın Platformu Afganistan Çalışma Grubu’ndan Nazeela Elmi, Taliban’ın Afganistan’daki kadın haklarını getirdiği son aşamayı bianet’e yorumladı.

TIKLAYIN - Taliban başkent Kabil'e girdi

“Afganistan’da kadınların hiçbir hakları kalmadı sadece var olma hakları var o da evde oldukları sürece” diyen Elmi, “Dünya, Afganistanlı kadınları hak mücadelelerinde yalnız bırakmamalı” çağrısı yapıyor.

“Afganistan bir kez daha açı çekiyor”

Afganistan’daki mevcut politik durumu geçmişten bugüne, özetler misiniz?

Afganistan, bir dizi işgal ve müdahale ile var olan bir ülke.

O bölgedeki “Büyük Oyun”da piyon oldu.  Britanya İmparatorluğu döneminde tampon bölge oldu ve 19. yüzyılda yakın tarihte dünyanın en büyük güçleri Rusya ve ABD tarafından işgal edildi. Taliban, Afganistan'da bir vekil güç olarak ortaya çıktı.

Dolayısıyla ülke tarihsel olarak her zaman dış yardıma bağımlı oldu ve sürekli istikrarsızlıktan muzdarip oldu, bugün uluslararası güçlerin alelacele geri çekilmesinin bir sonucu olarak bir kez daha acı çekiyor.

“Kadınlar uluslararası toplumu uyarmıştı”

Peki kadın hakları açısından bugünü yorumlar mısınız?

Tam olarak 2001 sonrası dönemden bahsedersek, Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesi, Afganistan'da kadınların haklara erişiminin sonunu getirdi.

Bundan önce kadınlar uluslararası toplumu uyarmıştı. Kadınlar, tarihin tekerrür edeceğini ve Taliban'ın da aynı politikaları uygulayacağını biliyordu, ancak birçoğu, değiştikleri anlatısını kullanarak Taliban için kampanya yürütmekle meşguldü.

Taliban, Ağustos 2021'de Kabil sokaklarından halka açık kadın resimlerini, grafitileri ve sanat duvar resimlerini kaldırdı.

Bu, kadın hakları ve özgürlüklerinin kitlesel olarak baskı altına alınacağına dair can alıcı derecede rahatsız edici bir mesajdı. O günden bir yıl sonra kadınlar tüm temel haklarını kaybettiler.

Kadınların hiçbir hakkı yok diyebilirim. Sadece var olma hakları ama o da ev hapsinde.

Kadınlar sokağa çıkıp protesto ederek büyük bir risk alıyor. Birçoğu, sadece politikalarını protesto ettikleri ve hak talep ettikleri için Taliban tarafından tutuklandı.

Afganistan'daki kadın hakları hareketleri ne yazık ki yeterince uluslararası ilgi görmedi ve uluslararasılaşmadı.

“Afganistanlı kadınlara destek artmalı”

Afganistanlı kadınların tam olarak nasıl bir desteğe ihtiyacı var?

Kadınların daha fazla müttefike ihtiyacı var. Dünya, Afganistanlı kadınları hak mücadelelerinde yalnız bırakmamalı.

Afganistanlı kadınlara destek yeterli değil ve bazen doğru değil. Platformlar her zaman doğru seslere verilmez. Kadınların artık ödüllere veya daha fazla kahramana ihtiyacı yok.

Bir keresinde Cynthia Enloe'nin TED Üniversitesi'ni ziyaret ettiği bir dersini dinlediğimi ve "kahramanlar yaratmak hiyerarşiler yaratır" dediğini hatırlıyorum. Afganistan'a bakarken daha geniş bir toplumsal cinsiyet merceğini dahil etmemiz ve daha kapsayıcı tartışmalar yapabilmek gerekiyor. Bunun için de Afganistan hakkında konuşan muhatapları çeşitlendirmemiz gerekiyor.

“Anne ve çocuk ölümleri arttı”

Afganistanlı kadınların özgürlüğü için bir umut var mı?

Afganistan'daki durum, özellikle çocuklar ve kadınlar için çok kasvetli ve vahim görünüyor. Konuştuğum herkes ülkeyi terk etmek istiyor. Çoğunluk depresyon veya intihar depresyonundan muzdarip.

Bu sabah 15 yaşında bir kız öğrenci son kısıtlamalar nedeniyle intihar etti. Sağlık hizmetlerine ve insani yardıma erişim eksikliği nedeniyle, daha fazla anne ve çocuk ölümle karşı karşıya kalacak. Haklar açısından, sadece daha iyi olmasını umabilirim.

Türkiye’deki kadın hareketini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Türkiye'de gruplar arasında çok fazla kutuplaşma gördüm. Kadınların ortak bir cepheye ihtiyacı var ve ortak çıkarları için birbirlerinin farklılıklarını kucaklamaya ihtiyaçları var. Türk deyimiyle kadınlar birbirlerinin evidir.

Ankara'da yaşadığım için Türkiye'deki hareketleri aktif olarak takip ediyorum. İstanbul Sözleşmesi ve Sözleşme’den çekilmenin etkileri üzerine araştırmalar yaptım. Türkiye'deki kız kardeşlerimle dayanışma içindeyim.

“Her vatandaş mücadeleye katılmalı”

Son olarak ne eklemek istersiniz?

Bunu birkaç kez söyledim ve tekrar söyleyeceğim, Taliban uluslararası bir güvenlik sorunudur.

Afganistan'ın yeniden terörizm için güvenli bir sığınak haline gelmesini önlemek için uluslararası toplum ve özellikle dünyanın her yerindeki her vatandaş ve kadın Afganistan'daki kadın hareketine katılmalıdır. Tarihi unutmamalıyız.

Dünya, her gün hakları ihlal edilen 40 milyondan fazla insanı, insanlıktan çıkarmaya devam edemez. Afganistan'daki durum için bir yanıt üretmek için durmalı ve daha çok çalışmalıyız.

TIKLAYIN - Afganistanlı gazeteci kadınlar için kampanya: "Yüzünü özgür bırak"

TIKLAYIN - "15 Ağustos artık Afganistan Kadın Dayanışma Günü"

TIKLAYIN - Taliban Afganistan'daki kadınlar için ne anlama geliyor?

TIKLAYIN - "Afganistanlı kadınlar, Taliban'ı iyi tanıyor ve güvenmiyor"

TIKLAYIN - BM-Taliban görüşmesinde kadın hakları çağrısı

TIKLAYIN - "Afganistan'da kadınlar çaresizliğe mahkûm edildi"

(EMK)