AİHM, Türkiye'yi, "ifade özgürlüğü"nü ihlal ettiği için 5 bin euro manevi tazminatla cezalandırdı.
AİHM, Gündüz dışındaki 18 kişinin adil yargılanmadıklarına hükmederek, yeniden yargılanmalarını istedi.
"Tahrik"ten iki yıl hapis almıştı
Aczmendi Tarikatı şeyhi Müslüm Gündüz'ün Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin ifade özgürlüğünü güvence altına alan 10. maddesinin ihlal edildiği gerekçesiyle AİHM'e başvurmuştu.
12 Haziran 1995'te "HBB" televizyonda naklen yayımlanan ve dört saat süren bir programda konuşan Gündüz, 1996'da iki yıl hapis ve para cezasına çarptırılmıştı.
Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM), çağdaş laik kurumları "dinsizlikle" suçladığı, demokrasi ile laikliği sert şekilde eleştirirken şeriat lehinde yaptığı konuşması nedeniyle, 1 Nisan 1996'da, Müslüm Gündüz'ü mahkum etmişti.
AİHM, mahkumiyetin Gündüz'ün kendisini ifade etmesi önünde bir müdahale olduğu kararına vararak, ifade özgürlüğüne Türk Ceza Kanunu'nda ancak kamu düzeni, suçun önlenmesi, ahlakın korunması, başkalarının haklarına saygı gibi belirli koşullarda kısıtlama getirilebileceğinin belirtildiğini hatırlattı.
"Gündüz sıradışı görüşler açıkladı"
Sözkonusu programda, üyelerinin toplumun dikkatini çektiği bir tarikatın tanıtıldığını belirterek, Gündüz'ün fikirlerinin toplumca iyi bilindiğini, bu kişinin sıradışı görüşlerini açıklamak, bu arada kendi dünya görüşünün çağdaş değerlerle uyuşmadığını dile getirmek amacıyla programa katıldığını belirtti. Gündüz'a ait sözlerin zaten Türk medyasında geniş yer bulduğunu ve kamuoyu ilgisinin büyük olduğunun aşikar olduğu belirtildi. Mahkeme kararında şöyle dedi:
* Kuşkusuz, kinin yayılımına, kine tahriki ve kinin doğru karşılanmasına hizmet eden ifadeler, buna dini hoşgörüsüzlük de dahil, Sözleşmenin 10. maddesinin korumasından yararlanamaz.
* Mahkeme, salt şeriat istedi diye ceza verilmesinin doğru olmadığını bildirdi. AİHM, şeriat için şiddete çağrı yapılmadığı sürece konuşmanın "kin konuşması" olarak değerlendirilmesinin yersiz olduğunu da ekledi. Bu nedenle AİHM, kısıtlama gerekçelerinin ikna edici olmadığına karar verdi.
Mahkeme, sonuç olarak 6'ya karşı 1 oyla, Türkiye'yi AİHS'nin 10. maddesini ihlal etmekten Müslüm Gündüz'e, 5 bin Euro manevi tazminat ödemesine karar verdi.
18 kişinin başvurusu ele alınacak
Ayrıca, Türkiye, PKK üyesi olduğu ve bir PKK üyesinin infazına karıştığı iddialarıyla hakkında dava açılan Lokman Külter'in "güvenlik hakkı" (AİHS 5/3 maddesi), "etkin yargılama hakkı" (13.madde) temel alınarak yaptığı başvuru davasında dostane çözüme gitti. Külter'e, mahkeme giderleri dahil toplam 12.500 Euro ödenecek.
AİHM, 18 kişinin durumunun ele alındığı yedi davada, yargılamaların DGM'lerde yapılması nedeniyle adil yargılama yapılmadığına hükmederek, bu durumda yargılamanın yenilenmesinin mağduriyeti gidermede yeterli olduğuna karar verdi. Diğer aykırılıkları incelemeye gerek duymayan mahkeme, başvuru sahiplerine dava masraflarını karşılamaya da karar verdi. (EÖ/BB)
