Bir yıllık ertelemenin ardından başta Moria 6’nın hukuki temsiliyetini üstlenen Legal Centre Lesvos (Midilli Hukuk Merkezi) olmak üzere Yunanistan’dan Solomon ve Omnia TV, Türkiye’den Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) ile Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) ve Avrupa’dan ELDH ve İsviçreli Demokrat Avukatlar olmak üzere pek çok kurumun takip etmek için adaya geldiği dört göçmenin davası 6 Mart’ta görülmeye başlandı.
Legal Centre Lesvos’un kısmen temsil ettiği dört tutuklu göçmenin yargılandığı davada ilk günün sonunda üç göçmenin olayın yaşandığı tarihte çocuk yaşta olduğu kabul edilip davaları çocuk mahkemesine devredilirken, üç göçmen haklarında yeni bir iddianame hazırlanana kadar yurt dışı çıkış yasağı ve denetimli serbestlik şartlarıyla tahliye edildi.
Cezalar
Duruşmalar 4, 6, 7 ve 8 Mart’ta da sürerken 8 Mart günü tutuklu yargılanmaya devam eden tek göçmen R.F M.’nin yangının çıktığı tarihte çocuk yaşta olduğu mahkeme heyeti tarafından kabul edilmedi ve R.F.M. 8 yıl ceza aldı.
Cezaevinde geçirdiği 3,5 yıl süresince dil eğitimlerine katılması ve “iyi hâli” göz önünde bulundurularak geçirdiği her bir gün, iki gün sayılacağından R.F.M.’nin birkaç ay içerisinde serbest kalacağı tahmin ediliyor.
Göçmenlerin Avrupa’da yaşadığı koşulların ve hedef göstermelerin sembollerinden biri olan “Moria 6” mücadelesinin R.F.M.’nin serbest kalmasının ardından da süreceği ve 6 göçmen aklanana kadar devam edeceği hem hukuk örgütleri hem de göçmenlerle birlikte mücadele edenler tarafından belirtiliyor.
Yargılama süreci
Daha sonra ulaşılmayan bir tanığın verdiği çelişkilerle dolu bir ifade üzerine inşa edilen yargılama sürecinde kampı yakmakla suçlanan Afganistanlı göçmenlerin kampın yandığı tarihte 18 yaşın altında olduğu, ilk duruşmadan itibaren dillendirilirken mahkeme heyeti ertelemelerle birlikte ısrarla bu gerçekliğin üzerinden atladı.
Tahir Elçi’nin öldürülmesiyle ilgili yaptıkları çalışmayla bilinen, dünya genelinde pek çok politik davanın aydınlatılması için incelemeler hazırlayan "Forensic Architecture" ekibi de kampta çıkan yangınla ilgili yaptıkları araştırmayla tutuklu yargılanan Afganistanlı göçmenlerin suçlanmasında kullanılan tanıklığın ve iddiaların yetersiz olduğunu kanıtladı.
Mahkeme bu süreçte “Moria 6” içerisinde yer alan göçmenlerden önce birinin çocuk olduğunu kabul etti, son olarak ise Mart ayında görülen davadan birkaç gün önce bir göçmenin daha çocuk olduğunu kabul etti ve tutuksuz yargılanmak üzere onların davasının çocuk mahkemesi tarafından görülmesini istedi. Böylelikle tutuklu sayısı dörde düştü.
2016 yılında imzalanan Avrupa Birliği-Türkiye göç anlaşması ile birlikte sınırı geçen göçmenler Yunanistan adalarında sıkıştı, adalar birer cezaevine dönüştü. COVID-19 salgının patlak vermesiyle adalarda kamplarda yaşamak zorunda kalan göçmenler için durumlar iyice ağırlaştı. Bu süreçte adalardaki kamplarda, kampların kapasitesinin çok üstünde göçmen tutuldu.
Avrupa’nın en büyük açık ‘cezaevi’
Yunanistan’ın Midilli adası, göçmenlerin geçişinde uzun bir süredir en önemli noktalardan biri konumunda.
Yunanistan anakarasına ulaşmadan önce Türkiye sınırını botlarla geçen pek çok göçmen adaya ulaşmaya çalışıyor. Bugünlerde geri itmeler (push back) sonucu pek çok göçmen adaya ulaşamazken önceki yıllarda adada sıkışan göçmen nüfusu önemli oranda arttı.
2013 yılında Midilli’de açılan resmî ismiyle “Moria Kabul ve Kimliklendirme Merkezi”, AB ile Türkiye arasında imzalanan “göç anlaşması”nın ardından resmi kapasitesi olan 2 bin 840 kişiden çok fazla göçmenin zorla tutulduğu bir yer haline dönüştü. Göçmenlerin kimlik tespitleri süresince kısa süreyle burada kalmalarını öngören bu merkez, zaman içerisinde büyüyerek kalıcı bir yerleşim alanına dönüşerek kamuoyunda Moria Kampı olarak adlandırıldı.
AB-Türkiye anlaşmasının imzalanmasıyla da 2020 yılında kampta tutulan kişi sayısının 20 bini bulduğu zamanlar oldu.
Moria Kampı’nda tüm bu süreçte pek çok küçük yangın çıktı ve koşullarla ilgili hiçbir iyileştirme yapılmadı. Kampın tamamen yanmasına neden olan yangın 2020’de 8 Eylül’ü 9 Eylül’e bağlayan gece çıktı.
Dönemin Göç Bakanı Notis Mitarakis ve Sosyal Güvenlik ve İçişleri Bakanı Michalis Chrisochoidis’in kampı yakanların tutuklandıklarını belirtmelerinin ardından, eksik ve yetersiz delillerle 6 Afganistanlı göçmen kampı yakmak suçlamasıyla 15 Eylül günü tutuklandı ve tutuklamaya karşı çıkanların “Moria 6” olarak adlandırdığı dava süreci başladı. (DS/TY)
