Filistin İçin Teknoloji serisi kapsamında 18 Ağustos 2025 tarihinde yayımladığımız çeviride, Microsoft’un Azure üzerinde İsrail ordusunun savaş birimi Birim 8200’ün milyonlarca Filistinliye ait ele geçirilen telefon görüşmelerinin kayıtlarını barındırdığını aktarmıştık. Okuyacağınız bu yeni haberde ise, +972’nin ifşasının ardından Microsoft’un Birim 8200’e sağladığı bazı bulut ve yapay zekâ hizmetlerini durdurduğu; verilerin Microsoft’un yurt dışındaki sunucularından çekilip Amazon’un sunucularına taşınmasının planlandığı; buna karşın Microsoft’a dayanan diğer askerî projelerin etkilenmediği belirtiliyor. Serimizin bu bölümünde Diyar Saraçoğlu, Yuval Abraham’ın +972 Magazine, Local Call ve The Guardian işbirliğiyle yayımlanan araştırmasını Türkçeye çevirdi.
Filistin İçin Teknoloji
Microsoft, İsrail ordusunun Batı Şeria ve Gazze’deki Filistinli sivillere ilişkin devasa miktarda istihbaratı depolamak için kullandığı teknolojilere erişimini sonlandırdı. Guardian’ın haberine göre, şirket kararı geçen haftanın sonlarında İsrail Savunma Bakanlığı’na gönderdiği bir mektupla bildirdi.
Karar, +972 Magazine, Local Call ve Guardian’ın geçen ay yayımladığı ifşanın ardından geldi. Söz konusu soruşturma, İsrail ordusunun seçkin siber savaş birimi Birim 8200’ün, Microsoft’un Azure bulut platformunda Filistinlilerin milyonlarca cep telefonu görüşmesine ait ele geçirilen kayıtları barındırdığını ortaya koymuş; bunun da tek bir nüfus grubuna yönelik dünyanın en müdahaleci gözetim veri koleksiyonlarından birini oluşturduğunu göstermişti. Ortak soruşturmaya göre bu veriler, son iki yıl içinde Gazze’de ölümcül hava saldırılarını planlamak ve Batı Şeria’da Filistinlileri tutuklamak için kullanıldı.
Bilindiği kadarıyla, Gazze’ye yönelik savaşın başlamasından bu yana büyük bir ABD teknoloji şirketinin İsrail ordusunun herhangi bir ürününe erişimini iptal ettiği ilk örnek bu. Bununla birlikte Microsoft, uzun süredir müşterisi olan diğer İsrail askeri birimleriyle çalışmayı sürdürüyor.
YUVAL ABRAHAM'IN ARAŞTIRMASI
Microsoft, Filistinlilere saldırmak için kullanılan İsrail istihbarat arşivini depoluyor
Guardian’ın gördüğü mektupta Microsoft, ifşamızı takiben “acil” bir dış soruşturma başlattığını ve İsrail ordusunun, söz konusu gözetim arşivini depolamak için bulut platformunu kullanarak hizmet şartlarını ihlal ettiğini tespit ettiğini belirtiyor. Guardian’a göre mektupta, şirketin soruşturmamızı destekleyen “kanıt” bulduğu için, incelenen projeyle bağlantılı depolama ve yapay zekâ hizmetlerini askıya alma kararı aldığı ifade ediliyor. Ayrıca Microsoft’un “sivillerin kitlesel gözetimini kolaylaştırma işinde olmadığını” vurguluyor.
Guardian’ın haberine göre Perşembe günü Microsoft’un Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Şirket Başkanı Brad Smith, personele gönderdiği e-postada kararı duyurarak, şirketin İsrail Savunma Bakanlığı bünyesindeki bir birime sağlanan bazı hizmetleri sonlandırıp devre dışı bıraktığını bildirdi. Smith şöyle dedi: “Sivillerin kitlesel gözetimini kolaylaştıracak teknoloji sağlamıyoruz. Bu ilkeyi dünyanın her ülkesinde uyguladık ve yirmi yılı aşkın süredir buna ısrarla bağlı kaldık.”
Bu eşi benzeri görülmemiş adım, Gazze’de öldürülenlerin çok büyük çoğunluğunun siviller olduğu iki yıllık saldırı boyunca İsrail’in hizmetlerine dayandığı Microsoft ve diğer teknoloji devlerine karşı büyüyen protestoların ortasında geldi. Geçen ay ise, soruşturmamızın şirketin Hollanda’daki veri merkezinde yaklaşık 195 milyon saatlik ses kaydına denk gelen 11.500 terabayt İsrail askerî verisi barındırıldığını ortaya koymasının ardından, eylemciler söz konusu tesisin önünde bir gösteri düzenlemişti.
Guardian’ın haberine göre, ifşamızın yayımlanmasından birkaç gün içinde Birim 8200, bu gözetim veri yığınını Microsoft’un yurt dışındaki sunucularından süratle çıkarıp bunun yerine Amazon Web Services (AWS) bulut platformuna aktarmayı planladı; Guardian’ın kaynaklarına göre ordu 7 Ekim’den bu yana AWS’nin hizmetlerine de giderek daha bağımlı hâle geldi.
Yine de, Microsoft’un hizmetlerinden yararlanan pek çok diğer İsrail askerî projesi bu karardan etkilenmiş değil. Ocak ayında +972, Local Call ve Guardian’ın, İsrail Savunma Bakanlığı ile Microsoft’un İsrail iştiraki kaynaklı sızdırılmış belgelere dayanan soruşturması, teknoloji devinin İsrail’deki tüm büyük askerî altyapılarda varlık gösterdiğini; hava, kara ve deniz kuvvetlerine bağlı düzinelerce birimin Microsoft’un bulut hizmetlerinden faydalandığını ortaya koymuştu. Üstelik, İsrail’in Gazze’ye yönelik hava bombardımanının en yoğun döneminde, Microsoft’un Savunma Bakanlığı’na yapay zekâ hizmeti satışları kayda değer biçimde arttı.
Microsoft’un bulut sunucularında barındırılan kitlesel gözetim projesi, Kasım 2021’de dönemin Birim 8200 komutanı Yossi Sariel’in Microsoft’un Seattle’daki genel merkezine gidip CEO Satya Nadella ile görüşmesiyle başlatıldı. Guardian’ın ele geçirdiği ve toplantıyı özetleyen bir Microsoft iç belgesine göre Sariel, şirketin üst düzey yöneticilerine birimin verilerinin %70’ine kadarını -çok gizli nitelikli bilgi ve belgeler dahil- Azure sunucularında depolamak istediğini bildirdi.
YUVAL ABRAHAM YAZDI
Sızdırılan belgeler, İsrail ordusu ile Microsoft arasındaki derin bağları ortaya koyuyor
+972, Local Call ve Guardian’a konuşan bir istihbarat görevlisine göre, Microsoft’la ortaklık öncesinde Birim 8200, ordunun “şüpheli” olarak tanımladığı on binlerce Filistinlinin telefon görüşmesi kayıtlarını yalnızca kendi iç sunucularında barındırabilecek kapasiteye sahipti. Ancak Azure’un neredeyse sınırsız depolama kapasitesi sayesinde birim, Gazze ve Batı Şeria genelinde çok daha fazla sayıda Filistinlinin ele geçirilen telefon görüşmelerinin kayıtlarını sunucularına kaydetmeye başladı; böylece İsrailli birden fazla kaynağın “projenin iddialı hedefi” diye tarif ettiği “saatte bir milyon görüşme”yi depolama hedefinin önü açıldı.
Bu çapta bir gözetim verisi birikimi, ordunun Batı Şeria’daki neredeyse her Filistinli hakkında potansiyel olarak suçlayıcı bilgiler edinmesini sağladı; bu bilgiler uygulamada şantaj, kişilerin idari tutuklamaya alınması ya da öldürmelerin geriye dönük meşrulaştırılması için kullanılabiliyordu.
Birimde herkes, ordunun gizli istihbaratını Microsoft’un yurtdışındaki sunucularına taşıma kararına olumlu bakmadı; hem maliyet hem de verinin hassasiyeti nedeniyle itirazlar geldi. Ancak Sariel, projenin potansiyeline duyduğu heyecanı açıkça ortaya koyarak ısrar etti.
Soruşturmamız ayrıca Microsoft yönetiminin Birim 8200 ile ilişkileri geliştirmeyi kârlı bir iş fırsatı olarak gördüğünü de ortaya koydu. 2021’de Seattle’da yapılan toplantıda Nadella, Birim 8200 ile ortaklığı Microsoft için “kritik” diye niteledi; iç belgeler ortak projenin “inanılmaz güçlü bir marka anı” olduğunu yazıyordu.
Ne var ki, şirket içindeki ve kamudaki büyüyen öfke ile -ve giderek daha fazla sayıda insan hakları örgütünün İsrail’in Gazze’de soykırım işlediği sonucuna varmasıyla- Microsoft’un hesabı değişmiş olabilir.
Şirket, Ocak ayındaki soruşturmamızın ardından Mayıs’ta yaptığı açıklamada, yürüttüğü iç incelemenin İsrail ordusunun teknolojisini Filistinlilere zarar vermek için kullandığına dair herhangi bir kanıt bulmadığını duyurmuştu. Ancak son ifşamıza yanıt olarak başlatılan ve ABD’li Covington & Burling hukuk bürosunun gözetiminde yürütülen dış soruşturma, şirketin Birim 8200’ün bazı bulut depolama ve yapay zekâ hizmetlerine erişimini engellemesine yol açtı.
Guardian’ın haberine göre, Brad Smith personele gönderdiği e-postada, ifşamızın [Microsoft’un] müşteri gizliliği taahhütleri nedeniyle erişemediği bilgileri gün yüzüne çıkardığını belirtti. Smith ayrıca, “incelememiz sürüyor” dedi.
(DS/VC)
