Facebook, Instagram, WhatsApp ve Threads’in çatı şirketi Meta, geçtiğimiz yıl sahte ve yasa dışı reklamlardan 16 milyar dolar gelir elde etti. Meta, 2024’te toplam reklam satışlarından 164,5 milyar doların üzerinde gelir elde etmişti. Açıklanan tutar Meta’nın yıllık gelirinin yüzde 10’unu oluşturdu.
ABD’de basına yansıyan şirket içi belgeler Meta’nın en az üç yıl boyunca milyarlarca kullanıcıya ulaşan dolandırıcılık amaçlı e-ticaret, yatırım vaadi, yasa dışı kumar ve yasaklı tıbbi ürün reklamlarını tespit edip durduramadığını gösteriyor.
Buna göre, Aralık 2024’te platformlarda günde 15 milyar “yüksek riskli” sahte reklam gösterildi. Şirket bu kategoriden yıllık yaklaşık 7 milyar dolar gelir elde ediyor.
Meta sözcüsü Andy Stone, belgelerin şirketin yaklaşımını “yanıltıcı şekilde yansıttığını” savundu. 2024 için yapılan yüzde 10 gelir tahmininin “kabaca ve aşırı kapsayıcı” olduğunu belirten Stone, son 18 ayda kullanıcı şikâyetlerinin küresel ölçekte yüzde 58 azaltıldığını, 2025’te ise 134 milyon sahte reklam içeriğinin kaldırıldığını söyledi.
Belgeler, Meta’nın dolandırıcılıkla mücadelede kimi zaman yetersiz kaldığını da ortaya koyuyor:
Şirket bir reklamvereni ancak ‘sistemler yüzde 95 kesinlikle dolandırıcı olduğunu öngörürse’ yasaklıyor. Daha düşük ihtimallerde ise yalnızca daha yüksek reklam ücreti uyguluyor.
Küçük reklamverenlerin engellenmesi için en az 8 kez finansal dolandırıcılık tespit edilmesi gerekirken, “yüksek değerli” büyük hesaplar 500’ün üzerinde ihlalle dahi kapatılmayabiliyor.
Meta’nın kendi araştırmaları da platformlarının küresel dolandırıcılık ekonomisinde kritik bir rol oynadığını gösteriyor. Mayıs 2025 tarihli bir sunuma göre, ABD’deki başarılı dolandırıcılık vakalarının üçte biri Meta ürünleri üzerinden gerçekleşiyor.
Belgeler ayrıca şirketin, kapsamlı bir temizlik yerine düzenleyici baskının yoğun olduğu ülkelere odaklanan “ılımlı” bir mücadele stratejisi benimsediğini gösteriyor. Meta bu iddiayı reddediyor.
Şirket içi bazı çalışanlar ise durumu görünür kılmak için “Haftanın En Dolandırıcı Reklamvereni” raporları hazırlamaya başladı. Ancak bu raporlarda adı geçen reklamverenlerin bir kısmı aylarca aktif kalmaya devam etti.
Meta’nın 2022’de sahte reklamları “düşük önem dereceli” bir sorun olarak sınıflandırdığı da belgelerde yer alıyor.
Facebook deepfake dolandırıcılık reklamlarıyla dolu
Teknoloji Şeffaflık Projesi'nin (TTP) yaptığı araştırmaya göre, Facebook deepfake dolandırıcılık reklamlarıyla dolu. Dolandırıcılar, siyasi figürlerin deepfake videolarını kullanarak sahte devlet yardımları pazarlamak için Facebook reklamlarına büyük paralar harcıyor.
TTP, Meta platformlarında toplamda 150 binden fazla siyasi reklam yayınlayan ve 49 milyon dolar harcayan 63 dolandırıcı reklamveren tespit etti. Reklamlar genellikle yaşlılara yönelikti ve sosyal güvenlik ile sağlık yardımları sundukları izlenimini veriyordu.
*Bu haberin yapımında ABC News, CNBC ve Tech Transparency Project'ten yararlandık.
(HA)
